Γενικά μπορούμε ν’ απαντήσουμε ότι τα σημεία αυτά είναι πάρα πολλά. Τόσα ώστε ένας, που δίχως προκατάληψη ή και με νου απερίσπαστο θα επιχειρήσει να κάμει το γύρο της πόλης μας, κυριολεκτικά καταλαμβάνεται στο τέλος από ένας είδος μέθης. Σε τέτοιες στιγμές μού συνέβηκε ν’ ακούσω, ιδιαίτερα από ξένους περιηγητές, να λεν ότι την βρίσκουν ωραιότερη από την Αθήνα.
Στην Αθήνα δε μεθάς από το χρώμα. Η καθαρή γραμμή του τοπίου με την έλλειψη υδρατμών, δημιουργεί ανάλογη διάθεση ξηρότητας και σαφήνειας αυστηρής, γεωμετρικής στο πνεύμα του παρατηρητή. Εκεί το φως πλουσιότερο, με την ανάλογη διάθεση που δημιουργεί μέσα μας, θριαμβεύει πάνω στο πράγμα, διαλευκαίνοντας απολύτως τη θέση του.
Στη Θεσσαλονίκη τίποτα σχεδόν απ’ όσα βλέπεις δεν μπορεί να τ’ απομονώσεις. Δημιουργείται μια πυκνή συμβίωση των αντικειμένων, που υψώνει διαδοχικές, πύρινες γλώσσες εξάρσεως, μέσα στον ορίζοντα του πνεύματος και της κατανοήσεως. Τούτο ακριβώς είναι που μπορούμε αισθητικά να ονομάσουμε χρώμα, σε αντίθεση με την αρχιτεκτονική γραμμή.
Είναι γνωστό με πόσο ολιγότερο ύπνο, ξυπνάει κανείς ανάλαφρος στην Αθήνα, ενώ αν επιχειρήσεις το ίδιο, να κοιμηθείς αργά και να σηκωθείς νωρίς στη Θεσσαλονίκη, δεν γλυτώνεις την καρηβαρεία και τον πονοκέφαλο. Ζήτημα ατμοσφαιρικής πιέσεως.
Τα σύννεφα των υδρατμών, ιδίως κατά τα τέλη του φθινοπώρου και τον χειμώνα κατακαλύπτουν συχνά τη Θεσσαλονίκη, σωριαζόμενα απάνω της σα να ‘ναι η θέση που κατέχουν τα σπίτια της, στο μυχό του Θερμαϊκού, μια λίμνη.
Ακόμα και την άνοιξη, αν τύχετε πρωί, βγαίνοντας από το προσφιλές δάσος Κουρί, να δείτε από τα υψώματα της Αδαμιάς κάτω τη λίμνη του Λαγκαδά, σκεπασμένη με το λευκό μπαμπακένιο πάπλωμα των συννέφων, θα καταλάβετε ποια παραμυθένια φαντασμαγορία θέλω να πω ότι προσδίδουν κατ’ αναλογίαν, τα σύννεφα καλύπτοντας ενίοτε την πόλη.
Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, «Γραφικότητες» / Μητέρα Θεσσαλονίκη. Κείμενα σε πεζό, τρίτη έκδοση, Κέδρος, Αθήνα 1982