Η ΗΡΩΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΙΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ τοῦ Ἰωάννη Συκουτρῆ

Ἡ ἡρωικὴ ἀντίληψις τῆς Ζωῆς ἀναχωρεῖ ἀπὸ τὴν ἀρχή, ὅτ’ ἡ Ζωὴ εἶν’ ἕνας διαρκὴς ἀγών, μία ἀδιάκοπος, χωρὶς τέρμα καὶ χωρὶς σταμάτημα μάχη ἐναντίον τῆς φύσεως, ἐναντίον ἀνθρώπων, ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἑπομένως καὶ ὁ ἄνθρωπος, κάθε γενεᾶς ὁ ἄνθρωπος, ἀποτελεῖ μίαν συνεχῆ μετάβασιν πρὸς κάτι ἄλλο, πρὸς κάτι ἀνώτερον. Ὄχι πρὸς ἕνα διαφορετικὸν εἶδος ὀργανικοῦ ὄντος (τὸν ὑπεράνθρωπον π.χ. τοῦ Nietzsche), ἀλλὰ πρὸς τὸ νὰ γίνῃ φορεὺς μιᾶς ἀνωτέρας, δηλαδὴ ἐντονωτέρας καὶ πλουσιωτέρας μορφῆς Ζωῆς. Ἔτσι κάθε ἄνθρωπος ἀξιόλογος εἶν’ ἕνας πρόδρομος, ποὺ ἀντλεῖ τὸ νόημα τῆς ὑπάρξεώς του ὄχι ἀπὸ τὸ παρελθὸν οὔτ’ ἀπὸ τὸ παρὸν, ἀλλ’ ἀπὸ τὸ μέλλον καὶ μόνον. Τὸ παρελθὸν ὡς παρελθὸν τὸ ἀγνοεῖ, πρὸς τὸ παρὸν εὑρίσκεται εἰς πόλεμον συνεχῆ. Ὄχι μόνον πρὸς ἐκεῖνο τὸ παρὸν, τὸ ὁποῖον δὲν εἶν’ εἰς τὴν οὐσίαν του παρὰ ἐπιβίωσις τοῦ παρελθόντος, ἤ μᾶλλον διατήρησις τοῦ σώματος αὐτοῦ ὀφειλομέν’ εἰς τὴν δειλίαν ἤ τὴν νωθρότητα τῶν συγχρόνων ἀνθρώπων· ὁ ἡρωικὸς ἄνθρωπος μάχεται καὶ πρὸς τὸ γνήσιον παρὸν, τὸ παρὸν ποὺ ζῇ γύρω του καὶ ζῇ μέσα του.Καὶ ἐδῶ ἀκριβῶς κεῖται ἡ τραγικότης τοῦ ἡρωικοῦ ἀνθρώπου. Ριζωμένος εἶναι βαθύτατα εἰς τὸ παρελθὸν, τοῦ ὁποῖου εἶναι τὸ ἐκλεκτότερον κάρπισμα· μέσα του συμπυκνώνει εἰς μοναδικὸν βαθμὸν ἐντάσεως τὸ παρὸν -καὶ ὅμως ἀρνεῖται τὸ παρὸν καὶ τὸ μάχετ’ ἐν ὀνόματι τοῦ μέλλοντος, τὸ ὁποῖον ζῇ ὁ ἴδιος προληπτικῶς μόνον ὡς πραγματικότητα μέσα του. Καὶ τὸ μάχεται μὲ τὰ ὅπλα καὶ τὴν ρώμην τῆς ψυχῆς του, ποὺ εἶναι τοῦ παρόντος ὅπλα καὶ ρώμη, τὸ ὁποῖον κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον χρησιμοποιεῖ ταυτοχρόνως καὶ καταπολεμεῖ. Ἔτσι τοποθετεῖ ὁ ἴδιος τὸν ἑαυτόν του, ἐκλέγων οὕτως εἰπεῖν τὸ ἐπικινδυνότερον σημεῖον, μέσα εἰς τὴν ὁρμὴν καὶ τὴν ὀργὴν παντοδαπῶν συγκρούσεων. Συγκρούσεων πρὸς τοὺς συγχρόνους του, οἱ ὁποῖοι τὸν μισοῦν, διότι μισοῦν τὸ μέλλον εἰς τὸ πρόσωπόν του. Συγκρούσεων πρὸς τὸν ἴδιον τὸν ἑαυτόν του, μιᾶς πάλης μεταξὺ τῆς πραγματικότητός του, ποὺ ἀνήκει εἰς τὸ παρόν, καὶ τῶν δυνατοτήτων του, ποὺ ἀνήκουν εἰς τὸ μέλλον, ποὺ εἶναι τὸ μέλλον, ποὺ θὰ πολεμήσῃ καὶ πάλιν ἐν ὀνόματι ἄλλων δυνατοτήτων ἀπὸ τὴν στιγμὴν ποὺ θὰ γίνουν πραγματικότης.

***
Δὲν τὰς ἀγνοεῖ βέβαια τὰς ἀπολαύσεις τῆς Ζωῆς ὁ ἡρωικὸς ἄνθρωπος· ἀλλὰ τὰς δοκιμάζει τόσον, ὅσον χρειάζεται νὰ τὰς ξεπεράσῃ, τὰς γνωρίζει τόσον, ὥστε νὰ ἐννοῇ, ὅτι κατὰ βάθος παραλύουν μᾶλλον τὴν δύναμιν τοῦ ἀνθρώπου, καὶ ἄς τοῦ χαρίζουν τὴν ψευδαισθησίαν τῆς ἐντατικότητος καὶ τῆς πλησμονῆς. Ἔπειτα τὰς ἀπολαύσεις ἀναζητεῖ ἐκεῖνος ποὺ ζητεῖ νὰ πάρῃ ἀπὸ τὴν Ζωὴν, ὄχι ἐκεῖνος ποὺ ἔχει νὰ τῆς δώσει -καὶ σὲ πλουτίζει ὄχι τὸ νὰ παίρνῃς, ἀλλὰ τὸ νὰ δίδῃς.
|Ἡ ἔντονος αὐτὴ ζωὴ εἶναι κατ’ ἀνάγκην πολυμερής, τόσον πολυμερής, ὥστε νὰ τὴν εὑρίσκουν πολυπράγμονα ὅσοι μετροῦν τὸν πλοῦτον τῶν ἐκλεκτῶν φύσεων μὲ τὴν πενίαν τῆς ἰδικῆς των, ὅσους δὲν ἀφήνει ὁ φθόνος ν’ ἀναγνωρίσουν εἰς ἕνα σύγχρονόν των τὸν ὄλβον τῶν ἀγαθῶν, ποὺ δὲν ἔχουν ἐκεῖνοι. Ὁ ἡρωικὸς ἄνθρωπος χαίρεται πολλὰς μορφὰς ζωῆς συγχρόνως καὶ τὰς χαίρεται ὄχι ἐξωτερικῶς, σὰν αἰσθητικόν θέαμα ἤ διὰ νὰ ἱκανοποιήσῃ τὴν περιέργειάν του. Μέσα του ζῇ ὅλας αὐτὰς τὰς μορφὰς τῆς Ζωῆς, τὰς ἀφομοιώνει μέσα του, καὶ τὰς ἀποδίδει μὲ τὸν προσωπικόν του τρόπον. Ἡ ψυχή του ὁμοιάζει μ’ ἕνα ἔδαφος λιπαρὸν καὶ βαθύ, εἰς τὸ ὁποῖον κάθε σπόρος ἄνετα θ’ ἀνθοβολήσῃ καὶ θὰ καρπίσῃ. Ἔτσι μεταμορφώνεται, χωρὶς νὰ χάνῃ τὸν ἑαυτόν του. Ζῇ ταυτοχρόνως μὲ πολλούς, ὅπως ὁ τραγικὸς ποιητὴς ὁ μεγαλοφυής, ποὺ ζῇ μέσα εἰς ὅλα του τὰ πρόσωπα, καὶ τὰ περισσότερον ἀντίθετα, ζῇ μέσ’ ἀπ’ ὅλα του τὰ πρόσωπα, καὶ ὅμως παραμένει ὁ ἴδιος καὶ ὡς ὕπαρξις καὶ ὡς διάνοια. Καὶ δὲν ζῇ μόνον πολλὰς μορφὰς Ζωῆς· συγκλονισμοὺς συγκλονίζεται πολλούς, συντριμμοὺς συντρίβεται πολλούς, μυρίους θανάτους ἀποθνήσκει.
|
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τό βιβλίο Ἰωάννης Συκουτρῆς, Φιλοσοφία τῆς Ζωῆς (1937)