Αναγνώσεις βιβλίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μια νέα μορφή πειρατείας στον καιρό της πανδημίας

Η υγειο­νο­μι­κή κρί­ση που βιώ­νει η πα­γκό­σμια κοι­νό­τη­τα έχει επι­φέ­ρει δρα­μα­τι­κές αλ­λα­γές στην κοι­νω­νι­κή και οι­κο­νο­μι­κή ζωή, αλ­λά και στην κα­θη­με­ρι­νό­τη­τά μας, η οποία πλέ­ον έχει γί­νει ψη­φια­κή. Χρη­σι­μο­ποιού­με το δια­δί­κτυο για την ενη­μέ­ρω­ση, την εκ­παί­δευ­ση, την ψυ­χα­γω­γία μας, επι­τυγ­χά­νο­ντας με τον τρό­πο αυ­τό να αμ­βλύ­νου­με τις συ­νέ­πειες της κοι­νω­νι­κής απο­στα­σιο­ποί­η­σης και των πε­ριο­ρι­στι­κών μέ­τρων.
Η νέα αυ­τή συν­θή­κη έχει οδη­γή­σει σε μια ση­μα­ντι­κή αύ­ξη­ση των πε­ρι­στα­τι­κών ψη­φια­κής πει­ρα­τεί­ας, κα­θώς και στην εμ­φά­νι­ση νέ­ων μορ­φών. Το τε­λευ­ταίο διά­στη­μα, με­τά από έρευ­να που πραγ­μα­το­ποιεί ο ΟΣ­ΔΕΛ, στο πλαί­σιο του προ­γράμ­μα­τος Anti-piracy, αλ­λά και με­τά από κα­ταγ­γε­λί­ες συμ­βα­σιού­χων του, εντο­πί­στη­καν και συ­νε­χί­ζουν να εντο­πί­ζο­νται σε ιστό­το­πους στο δια­δί­κτυο, οπτι­κο­α­κου­στι­κά αρ­χεία (video), που πε­ριέ­χουν δη­μό­σιες ανα­γνώ­σεις βι­βλί­ων, ιδί­ως ει­κο­νο­γρα­φη­μέ­νων παι­δι­κών βι­βλί­ων.
Εί­ναι γε­γο­νός ότι τέ­τοιου εί­δους πρω­το­βου­λί­ες εκ­κι­νούν συ­νή­θως από την αγά­πη των χρη­στών για το βι­βλίο και στο­χεύ­ουν στην κά­λυ­ψη των ανα­γκών για εκ­παι­δευ­τι­κό υλι­κό, κα­θώς λό­γω των πε­ριο­ρι­στι­κών μέ­τρων, εί­ναι πλέ­ον δύ­σκο­λη ή και αδύ­να­τη η πρό­σβα­ση στις βι­βλιο­θή­κες. Πρέ­πει όμως να επι­ση­μά­νου­με ότι, πα­ρά τις αρ­χι­κές κα­λές προ­θέ­σεις των χρη­στών, τέ­τοιου εί­δους πρά­ξεις συ­νι­στούν πα­ρα­βί­α­ση της νο­μο­θε­σί­ας πε­ρί πνευ­μα­τι­κής ιδιο­κτη­σί­ας και ως εκ τού­του συ­νε­πά­γο­νται αστι­κές και ποι­νι­κές κυ­ρώ­σεις.

Εκτός όμως από το νο­μι­κό σκέ­λος, η ανάρ­τη­ση τέ­τοιου εί­δους αρ­χεί­ων έχει ως άμε­ση συ­νέ­πεια τη στέ­ρη­ση των δη­μιουρ­γών από τη δί­καιη αμοι­βή τους, που απο­τε­λεί και τον τρό­πο βιο­πο­ρι­σμού τους -σε ορι­σμέ­νες των πε­ρι­πτώ­σε­ων, τον μο­να­δι­κό. Η αγά­πη για το βι­βλίο προ­ϋ­πο­θέ­τει τον σε­βα­σμό των πνευ­μα­τι­κών δι­καιω­μά­των των δη­μιουρ­γών, προ­κει­μέ­νου να εί­ναι σε θέ­ση να συ­νε­χί­σουν να πα­ρά­γουν το έρ­γο τους, που εί­ναι τό­σο απα­ραί­τη­το σε όλους μας, ει­δι­κά σε αυ­τούς τους δύ­σκο­λους και­ρούς.

Ο ΟΣ­ΔΕΛ εκ­προ­σω­πεί πά­νω από 7.500 δη­μιουρ­γούς και πε­ρισ­σό­τε­ρους από 800 εκ­δό­τες έρ­γων λό­γου, προ­α­σπί­ζο­ντας τα πνευ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τά τους, όπως αυ­τά ορί­ζο­νται στους νό­μους 2121/93 και 4481/2017. Με αυ­τήν τη νο­μι­μο­ποί­η­ση, προ­βαί­νει σε όλες τις απα­ραί­τη­τες, κα­τά πε­ρί­πτω­ση, ενέρ­γειες, ώστε τα αρ­χεία αυ­τά να δια­γρα­φούν και να δια­κο­πεί άμε­σα η προ­βο­λή τους, που πραγ­μα­το­ποιεί­ται χω­ρίς την άδεια των δι­καιού­χων, προ­σβάλ­λο­ντας το νο­μι­κά κα­το­χυ­ρω­μέ­νο δι­καί­ω­μα της πα­ρου­σί­α­σης στο κοι­νό των έρ­γων λό­γου.

Συ­νε­πώς εάν στο πλαί­σιο της άσκη­σης των επαγ­γελ­μα­τι­κών ή εκ­παι­δευ­τι­κών δρα­στη­ριο­τή­των τους οι χρή­στες χρειά­ζε­ται να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν προ­στα­τευό­με­να έρ­γα του λό­γου, θα πρέ­πει να προη­γη­θεί επι­κοι­νω­νία με τον εκ­δό­τη του βι­βλί­ου, σχε­τι­κά με τις δυ­να­τό­τη­τες νό­μι­μης χρή­σης υλι­κού που πα­ρέ­χει και, εφό­σον αυ­τό εί­ναι εφι­κτό, να χο­ρη­γη­θεί η σχε­τι­κή γρα­πτή άδεια.

Στην πα­ρού­σα συ­γκυ­ρία η ανά­γκη και η επι­θυ­μία όλων μας να κα­τα­φύ­γου­με στα βι­βλία έχουν γί­νει ακό­μα πιο έντο­νες. Για αυ­τόν ακρι­βώς τον λό­γο, σή­με­ρα πε­ρισ­σό­τε­ρο από πο­τέ, αν θέ­λου­με να συ­νε­χί­σου­με να απο­λαμ­βά­νου­με την ανά­γνω­ση, οφεί­λου­με να σε­βα­στού­με τον δη­μιουρ­γό και να υπε­ρα­σπι­στού­με τα δι­καιώ­μα­τά του, ο κα­θέ­νας από τη θέ­ση του. Σε­βα­σμός στα πνευ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα ση­μαί­νει ότι αντι­λαμ­βα­νό­μα­στε την αξία και την προ­σφο­ρά της επι­στή­μης, της τέ­χνης, του πο­λι­τι­σμού στη ζωή μας.

(Μάρ­τιος 2021)