Τον Σταυρό τον Τίμιο Προσκυνούμε!
Το έθιμο χάνεται στο χρόνο και αφορά την γ' Κυριακή των νηστειών....
(τουν Μ'σουσαράκουστουν!).
Το Σάββατο της τρίτης εβδομάδας της Σαρακοστής τα αγόρια του χωριού ξεχύνονταν στο άλσος των Αγίων Αποστόλων ( γι' αυτό το άλσος θα γράψουμε μια επόμενη φορά!) να μαζέψουν γίτσια (primoula) αυτά τα όμορφα υποκίτρινα λουλούδια, που σαν ευλογία Θεού είναι πάντα φρέσκα (τρώγονται κιόλας!) ακόμη και μέσα στα χιόνια και τις παγωνιες.
Την επόμενη μέρα της Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως τα άπλωναν σε ένα μικρό δίσκο και η μάνα τοποθετούσε στη μέση τον Σταυρό από το εικονοστάσι.
Έπειτα με το δίσκο στα χέρια τα αγόρια επισκέπτονταν τα σπίτια. Χτυπούσαν την πόρτα και με ζωηρή φωνή απήγγειλαν ρυθμικά τα επίκαιρα λόγια:
"Του Σταυρό τουν τίμι(ν)ου
προυσκινουμι Ιησού Χριστέ,
και την Αγία Ανάσταση!
Χαίριπι, Χαίριπι,
καθαρών των Αποστόλων
χίλια χείλη λέγουντας,
χίλια χείλη ψάλλουντας,
ψάλλουντας τους Δώδεκα
και τους κατοικούμενους
Αμήν, διαφορά, καλή χρονιά!"
Οι στίχοι είναι παλιοί, τους μάθαμε από τους παππούδες μας και τις γιαγιάδες μας και από πολλές μεταφορές, από γενιά σε γενιά, έφτασαν σε μας με σημαντικές παραφθορες σε σημείο που δεν βγαίνει το νόημα τους.
Έτσι ο Σταυρός ο τίμιος έγινε " τιμινους",
το "χαίρεται" έγινε "χαίριτι" και στη συνέχεια "χαίριπι" και η λέξη "διαφορά" μπήκε στο τέλος, άγνωστο με ποια σημασία. Ίσως το "Αμήν, διαφορά, καλή χρονιά" σημαίνει: Να τελειώσουν οι διαφορές μας να προχωρήσουμε στο Πάσχα ή για την ώρα σας χαιρετάμε και άλλη φορά θα ξανάρθουμε να τα ξαναπούμε.
Οι νοικοκυρές υποδέχονταν με καλοσύνη τα παιδιά και τα άκουγαν με ευχαρίστηση. Και η ευχαρίστηση των παιδιών ήταν μεγαλύτερη γιατί γέμιζαν τις τσέπες τους με πολλά καλουδια!
+ Αθανάσιος Αδαμόπουλος
Δάσκαλος
...................................
Ευχαριστούμε για πολλοστή φορά τις κυρίες Eva Tziouka και Maria Papathanasiou τον αείμνηστο δάσκαλό μας Θανάση Αδαμόπουλο και τον Πολιτιστικό Όμιλο Λιτοχώρου (Π.Ο.Λ.) για το υλικό της σημερινής ανάρτησης.
Για το Δ.Σ. του Συλλόγου Λιτοχωριτών Θεσσαλονίκης
Ο Πρόεδρος, Θεόδωρος Κάκκαλος
Η Γεν. Γραμματέας, Ελένη Καναβούρα
