Επιμέλεια: Θεοχάρης Μπικηρόπουλος
Η δημοσιογράφος Μαρία Τσακίρη κατάγεται από την Κατερίνη. Δεν την γνωρίσαμε όμως ως δημοσιογράφο αλλά ως λογοτέχνη, συγγραφέα, μέσα από τα δύο πρώτα της βιβλία, που με τη θεματογραφία τους, ψηλάφισαν θέματα σκληρά, θέματα αληθινά, βασισμένα σε γεγονότα και καταστάσεις που συγκλονίζουν. Μέσα στην αφήγηση, πραγματικότητα και μυθοπλασία δένουν άλλοτε σφιχτά άλλοτε ανάλαφρα, εκπέμποντας μηνύματα διαχρονικά απέναντι σε ανθρώπινες πράξεις που δεν ταιριάζουν σε...ανθρώπους. Τα δύο της βιβλία ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ και ΘΛΙΜΜΕΝΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ "έχουν" κάνει τον κύκλο τους μας λέει η ίδια, όμως τα θέματά της είναι διαχρονικά και θα συνεχίσουν να κάνουν νέους κύκλους... Γιατί η ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΚΙΡΗ βάζει το χέρι της επί τον
τύπον των ήλων, κρούοντας το καμπανάκι σε όλους μας...
τύπον των ήλων, κρούοντας το καμπανάκι σε όλους μας...
Κάθε βιβλίο για μένα είναι πρώτα ρεπορτάζ. Άρα μ’ επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το γεγονός πως εργάστηκα πολλά χρόνια ως δημοσιογράφος. Κάνω ό,τι έκανα όταν καθόμουν στο γραφείο μου αναζητώντας στοιχεία και τη διασταύρωσή τους μέσα από την έρευνα. Ό, τι μας δίδαξαν, δηλαδή, οι παλαιότεροι σ΄αυτό το χώρο, εκείνο τον παλιό καλό καιρό που δεν υπήρχε διαδίκτυο.
Και καθώς το αστυνομικό και κοινωνικό ρεπορτάζ ήταν αυτά που με κέρδισαν και υπηρέτησα για δυο δεκαετίες τουλάχιστον, ένιωθα έτοιμη να κάνω το παρακάτω βήμα.
Η δημοσιογραφική οπτική που έδωσα στα βιβλία μου εντοπίστηκε αμέσως στο συγγραφικό χώρο και σχολιάστηκε, ευτυχώς, θετικά. Πάντως, το πάντρεμα ρεπορτάζ και μυθοπλασίας ήταν για μένα κάτι καινούριο και με συνεπήρε από την πρώτη στιγμή.
Και η Ιφιγένεια και ο Θλιμμένος Σεπτέμβριος βασίζονται σε αληθινά γεγονότα. Τι ήταν αυτό που ήθελες να αναδείξεις στην Ιφιγένεια;
Η «Ιφιγένεια» είναι μια αληθινή ιστορία, που ακόμη συγκινεί. Δεν πρόσθεσα ούτε μία λέξη αλλά ούτε αφαίρεσα κάτι από αυτά που έζησε η ηρωίδα μου. Και αυτά που έζησε από τα 7 της χρόνια μέχρι τα 13,5 στα χέρια του πατέρα, ήταν ανείπωτα.
Και η Ιφιγένεια και ο Θλιμμένος Σεπτέμβριος βασίζονται σε αληθινά γεγονότα. Τι ήταν αυτό που ήθελες να αναδείξεις στην Ιφιγένεια;
Η «Ιφιγένεια» είναι μια αληθινή ιστορία, που ακόμη συγκινεί. Δεν πρόσθεσα ούτε μία λέξη αλλά ούτε αφαίρεσα κάτι από αυτά που έζησε η ηρωίδα μου. Και αυτά που έζησε από τα 7 της χρόνια μέχρι τα 13,5 στα χέρια του πατέρα, ήταν ανείπωτα.
Δεν υπάρχει μυθοπλασία στο βιβλίο μου.
Είναι μια καταγραφή γεγονότων που έπρεπε να γίνουν γνωστά αλλά κυρίως συναισθημάτων που έπρεπε να εκφραστούν. Κατά τη συγγραφή επικεντρώθηκα σε δυο πράγματα: Σ’ αυτά που εξαρχής ήθελε η πετύχει ηρωίδα μου:
Πρώτον, να σπάσει ο κύκλος της σιωπής ώστε να ακολουθήσουν το παράδειγμά της και άλλες γυναίκες και δεύτερον να καταφέρει την πολυπόθητη λύτρωση. Ήθελε να μιλήσει στις μάνες η Ιφιγένεια και πιστεύω πως σ’ ένα μεγάλο βαθμό το πέτυχε. Στην σεξουαλική κακοποίηση μέσα στην οικογένεια συνήθως η μάνα είναι ο αδύναμος κρίκος, επειδή συνήθως εκείνη ξέρει αλλά σιωπά. Ήθελε να τις κοιτάξει στα μάτια. Να τις ταρακουνήσει, ώστε να χτυπήσει μέσα τους ο μητρικός συναγερμός. Και, ναι, πίστευε πως έτσι θα λυτρωθεί.
Όταν λοιπόν ξεκίνησα να γράφω την ιστορία της, είχα ήδη αποφασίσει και πως θα τη διαχειριστώ. Η απόφαση ήταν συνειδητή: Δεν μπορείς να γράψεις για παιδική κακοποίηση χρησιμοποιώντας κοσμητικά επίθετα, δεν μπορείς να φλυαρείς άσκοπα, ούτε βέβαια έχεις το δικαίωμα να χαριστείς σε κανέναν. Ούτε ακόμη και στον αναγνώστη. Γι αυτό και η «Ιφιγένεια» είναι ένα σκληρό βιβλίο.
Ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης» βασίστηκε σε αληθινά γεγονότα αλλά οι ήρωές μου ήταν επινοημένοι. Η τρομοκρατική επίθεση στο σχολείο του Μπεσλάν την 1η Σεπτέμβρη 2004, μαζί μ’ εκείνη στο θέατρο της Μόσχας δυο χρόνια νωρίτερα, αποτέλεσαν τον προάγγελο των μεγάλων τρομοκρατικών χτυπημάτων των τελευταίων χρόνων στην Ευρώπη. Σαν γεγονός το παρακολούθησα πολλά χρόνια, αν και τίποτε δε με συνδέει με την περιοχή του Καυκάσου. Όπως γράφω και στην εισαγωγή μου μια εσωτερική ανάγκη μ’ έκανε να θέλω να πιστέψω πως ακόμη και μέσα από αυτήν τη ζοφερή εικόνα που περιέγραψα, μπορεί να υπάρξει αχνό το φως της ελπίδας. Έμπλεξα το πραγματικό με το φανταστικό, την ιστορία με τη μυθοπλασία, το χθες με το σήμερα και κάπως έτσι γεννήθηκε ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης». Οι αναγνώστες ακολουθούν μαζί μου τα ματωμένα βήματα κάποιων από εκείνα τα ξυπόλυτα αγόρια και κορίτσια, που προσπάθησαν να επιβιώσουν καταπολεμώντας με νύχια και με δόντια το ψυχοφθόρο σύνδρομο του επιζώντα και τις συνέπειές του, όταν τρομοκράτες επιτέθηκαν στο σχολείο τους. Στο αναγνωστικό ταξίδι γνωρίζουν εκτός από το Μπεσλάν, την Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, ενώ η πλοκή τους βάζει και στον εφιαλτικό κόσμο της παγκόσμιας μάστιγας του human trafficking.
Ποιο είναι το μήνυμά σου στον Θλιμμένο Σεπτέμβρη;
Η ιστορία του Μπεσλάν είναι μια τραγική ιστορία με θλιμμένους πρωταγωνιστές. Ωστόσο, το μήνυμα που εισπράττει ο αναγνώστης φθάνοντας στον επίλογο, είναι η ελπίδα.
Ποιο είναι το μήνυμά σου στον Θλιμμένο Σεπτέμβρη;
Η ιστορία του Μπεσλάν είναι μια τραγική ιστορία με θλιμμένους πρωταγωνιστές. Ωστόσο, το μήνυμα που εισπράττει ο αναγνώστης φθάνοντας στον επίλογο, είναι η ελπίδα.
Γιατί ακόμη και όταν όλα έχουν χαθεί, η ελπίδα είναι κάπου εκεί έξω. Οι ήρωές μου (όσοι δηλαδή επέζησαν από την τρομοκρατική επίθεση) επέστρεψαν μετά από χρόνια στο Μπεσλάν για ένα λόγο: Να σταθούν απέναντι από το στοιχειωμένο τους σχολείο και να το αντιμετωπίσουν. Το έκαναν και μόνο τότε άφησαν το παρελθόν στο παρελθόν…
Πιστεύεις ότι αυτά τα ιδιαίτερα θέματα ενδιαφέρουν το αναγνωστικό κοινό;
Σίγουρα δεν ενδιαφέρουν τους αναγνώστες που θέλουν να διαβάσουν μια ερωτική ή ρομαντική ιστορία για να περάσουν κάποιες ώρες ευχάριστα. Τόσο η «Ιφιγένεια» όσο και ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης» γράφτηκαν για να προβληματίσουν και όχι για να διασκεδάσουν. Άλλωστε πως θα μπορούσε κανείς να διασκεδάσει με την πολύχρονη κακοποίηση ενός παιδιού από τον πατέρα του και μια τρομοκρατική επίθεση που σφράγισε μια ολόκληρη δεκαετία; Από τα μηνύματα που έλαβα τα τελευταία χρόνια και αφού τα βιβλία ολοκληρώνουν σιγά σιγά τον κύκλο τους είναι πως άγγιξαν εκείνους που τα διάβασαν.
Πιστεύεις ότι αυτά τα ιδιαίτερα θέματα ενδιαφέρουν το αναγνωστικό κοινό;
Σίγουρα δεν ενδιαφέρουν τους αναγνώστες που θέλουν να διαβάσουν μια ερωτική ή ρομαντική ιστορία για να περάσουν κάποιες ώρες ευχάριστα. Τόσο η «Ιφιγένεια» όσο και ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης» γράφτηκαν για να προβληματίσουν και όχι για να διασκεδάσουν. Άλλωστε πως θα μπορούσε κανείς να διασκεδάσει με την πολύχρονη κακοποίηση ενός παιδιού από τον πατέρα του και μια τρομοκρατική επίθεση που σφράγισε μια ολόκληρη δεκαετία; Από τα μηνύματα που έλαβα τα τελευταία χρόνια και αφού τα βιβλία ολοκληρώνουν σιγά σιγά τον κύκλο τους είναι πως άγγιξαν εκείνους που τα διάβασαν.
Έχω κρατήσει το μήνυμα που απορρέει μέσα από τον Θλιμμένο Σεπτέμβρη: «Ακόμη κι όταν όλα έχουν χαθεί, πάντα υπάρχει η ελπίδα κάπου εκεί έξω». Είναι βιβλία που σ΄αγγίζουν και τα συνιστώ. Ο εκδότης σου πως τα αντιμετώπισε; Η έκδοσή τους, είναι η απάντηση, αλλά θέλουμε να μάθουμε αν είναι δυνατόν το σκεπτικό!
Πάντα η έκδοση ενός βιβλίου αποτελεί μία ευχάριστη απάντηση, η οποία βάζει τέλος στην όποια αμφιβολία. Οι θετικές απαντήσεις για την έκδοση των συγκεκριμένων βιβλίων ήταν άμεσες και θετικές. Για τη μεν «Ιφιγένεια» θεωρήθηκε πως αποδόθηκε σωστά ένα πολύ δύσκολο και ευαίσθητο θέμα, για δε τον «Θλιμμένο Σεπτέμβρη» πως ήταν μια ευκαιρία αν και από τόσο μακριά να δείξουμε πως δεν ξεχνάμε ποτέ τα παιδιά του Μπεσλάν. Σημειώνω πως ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης» είναι το πρώτο βιβλίο που γράφτηκε για την τραγωδία του Μπεσλάν. Και χαίρομαι πραγματικά που το βιβλίο εδώ και ενάμισι χρόνο βρίσκεται στο Σχολείο Νούμερο 1 της πόλης που πλέον λειτουργεί ως Μουσείο.
Πολύ συγκινητικό αυτό που λέτε! Με τις συνεντεύξεις των λογοτεχνών που φιλοξενείς που αν τις απαριθμήσουμε είναι δεκάδες, τι άποψη έχεις σχηματίσει για τα χαρακτηριστικά των συγγραφέων γενικότερα, είτε αφορά την ποίηση, είτε το μυθιστόρημα;
Όταν ξεκινούσα δειλά – δειλά τις συνεντεύξεις στη φιλόξενη σελίδα Vivlio-life που διαχειρίζεται η Ιουλία Ιωάννου, δεν περίμενα ποτέ ότι θα γνωρίσω έστω και διαδικτυακά τόσους πολλούς συγγραφείς. Ούτε, βέβαια, περίμενα πως οι Έλληνες που γράφουν είναι τόσο πολλοί. Έχουν γραφτεί υπέροχα βιβλία, υπάρχουν συγγραφείς των οποίων τα έργα μεταφράζονται και βγαίνουν εκτός συνόρων, ακόμη και συγγραφείς που έργα τους μεταφέρονται στη μικρή και μεγάλη οθόνη. Πάρα πολλοί, βέβαια είναι και οι εκδοτικοί οίκοι. Κάθε χρόνο γράφονται εκατοντάδες βιβλία και κάποιες δεκάδες από αυτά εκδίδονται. Αυτή είναι η ευχάριστη πλευρά. Γιατί υπάρχουν άλλες τόσες δεκάδες βιβλία που δε θα μπουν ποτέ στο ράφι κάποιου βιβλιοπωλείου. Το κακό είναι πως ανάμεσα στα βιβλία που απορρίπτονται για διάφορους λόγους βρίσκονται και πολύ καλά βιβλία. Ίσως γι αυτό ανθίζει και η αυτοέκδοση τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Αυτό που με χαροποιεί πάντως, είναι, πως το Vivlio-life δίνει βήμα σε όλους τους συγγραφείς. Όχι μόνο στους προβεβλημένους αλλά κυρίως σ’ εκείνους που δεν έχουν την τύχη να διαφημιστούν τα βιβλία τους και δεν έχουν τρόπο να μιλήσουν για το μυθιστόρημα ή την ποιητική τους συλλογή πέρα από τις προσωπικές τους σελίδες.
Πάντα η έκδοση ενός βιβλίου αποτελεί μία ευχάριστη απάντηση, η οποία βάζει τέλος στην όποια αμφιβολία. Οι θετικές απαντήσεις για την έκδοση των συγκεκριμένων βιβλίων ήταν άμεσες και θετικές. Για τη μεν «Ιφιγένεια» θεωρήθηκε πως αποδόθηκε σωστά ένα πολύ δύσκολο και ευαίσθητο θέμα, για δε τον «Θλιμμένο Σεπτέμβρη» πως ήταν μια ευκαιρία αν και από τόσο μακριά να δείξουμε πως δεν ξεχνάμε ποτέ τα παιδιά του Μπεσλάν. Σημειώνω πως ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης» είναι το πρώτο βιβλίο που γράφτηκε για την τραγωδία του Μπεσλάν. Και χαίρομαι πραγματικά που το βιβλίο εδώ και ενάμισι χρόνο βρίσκεται στο Σχολείο Νούμερο 1 της πόλης που πλέον λειτουργεί ως Μουσείο.
Πολύ συγκινητικό αυτό που λέτε! Με τις συνεντεύξεις των λογοτεχνών που φιλοξενείς που αν τις απαριθμήσουμε είναι δεκάδες, τι άποψη έχεις σχηματίσει για τα χαρακτηριστικά των συγγραφέων γενικότερα, είτε αφορά την ποίηση, είτε το μυθιστόρημα;
Όταν ξεκινούσα δειλά – δειλά τις συνεντεύξεις στη φιλόξενη σελίδα Vivlio-life που διαχειρίζεται η Ιουλία Ιωάννου, δεν περίμενα ποτέ ότι θα γνωρίσω έστω και διαδικτυακά τόσους πολλούς συγγραφείς. Ούτε, βέβαια, περίμενα πως οι Έλληνες που γράφουν είναι τόσο πολλοί. Έχουν γραφτεί υπέροχα βιβλία, υπάρχουν συγγραφείς των οποίων τα έργα μεταφράζονται και βγαίνουν εκτός συνόρων, ακόμη και συγγραφείς που έργα τους μεταφέρονται στη μικρή και μεγάλη οθόνη. Πάρα πολλοί, βέβαια είναι και οι εκδοτικοί οίκοι. Κάθε χρόνο γράφονται εκατοντάδες βιβλία και κάποιες δεκάδες από αυτά εκδίδονται. Αυτή είναι η ευχάριστη πλευρά. Γιατί υπάρχουν άλλες τόσες δεκάδες βιβλία που δε θα μπουν ποτέ στο ράφι κάποιου βιβλιοπωλείου. Το κακό είναι πως ανάμεσα στα βιβλία που απορρίπτονται για διάφορους λόγους βρίσκονται και πολύ καλά βιβλία. Ίσως γι αυτό ανθίζει και η αυτοέκδοση τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Αυτό που με χαροποιεί πάντως, είναι, πως το Vivlio-life δίνει βήμα σε όλους τους συγγραφείς. Όχι μόνο στους προβεβλημένους αλλά κυρίως σ’ εκείνους που δεν έχουν την τύχη να διαφημιστούν τα βιβλία τους και δεν έχουν τρόπο να μιλήσουν για το μυθιστόρημα ή την ποιητική τους συλλογή πέρα από τις προσωπικές τους σελίδες.
Λέγεται ότι οι συγγραφείς στην Ελλάδα, είναι υπερβολικά πολλοί σε σχέση με τους …αναγνώστες. Δε διαβάζουν οι Έλληνες;
Δυστυχώς αυτό είναι μία θλιβερή διαπίστωση. Ναι, οι Έλληνες δε διαβάζουμε. Δεν ξέρω αν έχει αλλάξει το ποσοστό του 8% το οποίο σύμφωνα με έρευνες διαβάζει αλλά σίγουρα είμαστε ένας λαός που δεν τα πάει καλά με το βιβλίο.
Πιστεύω όμως πως η αστυνομική λογοτεχνία αλλά και η λογοτεχνία φανταστικού που κυριαρχεί σε Ευρώπη και Αμερική και ανθίζει και στη χώρα μας τα τελευταία δυο χρόνια θα δημιουργήσει νέους αναγνώστες.
Εκείνους που αγαπούν αυτό το είδος και εφόσον δεν το βρίσκουν στη γλώσσα τους προτιμούν να μη διαβάσουν τίποτε.
Κοινή διαπίστωση πάντως είναι πως το ελληνικό βιβλίο είναι πολύ καλό και χρειάζεται αναγνώστες.
Ειδικά αναγνώστες νεαρής ηλικίας που δυστυχώς προτιμούν να απολαμβάνουν νυχθημερόν μόνο τις απεριόριστες δυνατότητες ενός κινητού.
Η πανδημία, πιστεύεις ότι μας «ωφέλησε» όλους όσον αφορά στην ανάγνωση περισσότερων βιβλίων; Είναι μια συνήθεια που θα μείνει και θα έχει συνέχεια ή όταν βγούμε από το σπίτι θα την… ξεχάσουμε;
Σίγουρα η πανδημία ωφέλησε. Ο περιορισμός μας στο σπίτι δεν άφησε και πολλά περιθώρια, άλλωστε. Καλή και η τηλεόραση αλλά όλη αυτή η ζοφερή πραγματικότητα που εισέβαλε τόσο ορμητικά στη ζωή μας έκανε πολλούς να την αποφεύγουν. Αυτό, πρέπει να ομολογήσω συνέβη και σε μένα. Εδώ και περίπου ένα χρόνο αρνούμαι να δω τηλεόραση.
Η πανδημία, πιστεύεις ότι μας «ωφέλησε» όλους όσον αφορά στην ανάγνωση περισσότερων βιβλίων; Είναι μια συνήθεια που θα μείνει και θα έχει συνέχεια ή όταν βγούμε από το σπίτι θα την… ξεχάσουμε;
Σίγουρα η πανδημία ωφέλησε. Ο περιορισμός μας στο σπίτι δεν άφησε και πολλά περιθώρια, άλλωστε. Καλή και η τηλεόραση αλλά όλη αυτή η ζοφερή πραγματικότητα που εισέβαλε τόσο ορμητικά στη ζωή μας έκανε πολλούς να την αποφεύγουν. Αυτό, πρέπει να ομολογήσω συνέβη και σε μένα. Εδώ και περίπου ένα χρόνο αρνούμαι να δω τηλεόραση.
Προτιμώ ένα βιβλίο ή τις ερωτήσεις για κάποιο συγγραφέα από το να μαυρίζω την ψυχή μου. Σίγουρα από αυτή τη συνήθεια κάτι θα μείνει αλλά όταν επιστρέψουμε στους κανονικούς μας ρυθμούς φοβάμαι πως θα την ξεχάσουμε.
Η πανδημία για τους συγγραφείς έδωσε το έναυσμα για συγγραφή;
Το βιβλίο έμεινε μέσα στα κλειστά βιβλιοπωλεία για μήνες. Συγγραφείς είχαν ημερομηνίες έκδοσης που πήγαν πίσω, ή κυκλοφόρησαν βιβλία με την έναρξη της καραντίνας και αυτό ήταν πολύ κακό και για τους συγγραφείς και για τους εκδότες. Αυτό σημαίνει πως ο χώρος του βιβλίου είναι από εκείνους τους χώρους που χτυπήθηκαν από την πανδημία. Ο covid-19 περιόρισε στα σπίτια τους συγγραφείς αλλά ευτυχώς δεν περιόρισε την φαντασία τους. Αντιθέτως αποτέλεσε πρόκληση. Απόδειξη όλα αυτά τα υπέροχα βιβλία που κυκλοφορούν αυτήν την Άνοιξη. Είναι όλα τους γεννημένα επί covid!
Έχεις έτοιμο προς έκδοση κάποιο νέο βιβλίο;
Ναι, ολοκληρώνω μια αληθινή ιστορία με ηρωίδα μια πολύ δυνατή γυναίκα που η ζωή δεν της χαρίστηκε και συγχρόνως περιμένω την αξιολόγηση κάποιου άλλου.
Κι εγώ ευχαριστώ πολύ για την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη
H Μαρία Τσακίρη γεννήθηκε στην Κατερίνη και από το 1982 ζει στη Θεσσαλονίκη.
***
H Μαρία Τσακίρη γεννήθηκε στην Κατερίνη και από το 1982 ζει στη Θεσσαλονίκη.
Φοίτησε σε ιδιωτική σχολή δημοσιογραφίας και εργάστηκε ως συντάκτρια και ανταποκρίτρια σε εφημερίδες, περιοδικά αλλά και στο ραδιόφωνο. Επί δύο δεκαετίες δραστηριοποιήθηκε στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης και εργάστηκε ως υπεύθυνη γραφείου Τύπου.
Είναι μέλος της ΕΣΗΕΜ-Θ.
 |
| Με την ποιήτρια ΜΑΓΔΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ -ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ |
 |
| Με τον ηθοποιό, σκηνοθέτη και τηλεοπτικό παραγωγό ΣΤΑΥΡΟ ΠΑΡΧΑΡΙΔΗ |