«Κανείς δεν γεννιέται, μισώντας κάποιον για το χρώμα του δέρματος, την καταγωγή ή τη θρησκεία του. Οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να μισούν κι αν μπορούν να διδαχθούν το μίσος, μπορούν να διδαχθούν και την αγάπη, γιατί η αγάπη έρχεται πιο φυσικά στην ανθρώπινη καρδιά, παρά το αντίθετο»
(Νέλσον Μαντέλα). «Αν όμως κάνετε προσωποληψίες, τότε διαπράττετε αμαρτία και αποδεικνύεστε από το νόμο ως παραβάτες!»
(Ιακώβου 2: 9).
Με την ευκαιρία του αποτροπιαστικού θανάτου του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ από αστυνόμο, αναβίωσε το πρόβλημα του ρατσισμού στην Αμερική. Τελικά η παρανοϊκή πράξη του αστυνόμου είχε αποτέλεσμα την αποπομπή και του ίδιου, αλλά και των τριών συναδέλφων του από την αστυνομία. Η εγκληματική αυτή πράξη ξεσήκωσε θύελλα έντονων και ακραίων διαδηλώσεων σε πόλεις των ΗΠΑ αλλά και άλλων κρατών.
Ασφαλώς, καταδικαστέα είναι η πράξη του αστυνόμου. Μόνο ένας παράφρονας θα μπορούσε να διαπράξει έναν τέτοιο φόνο. Από την άλλη όμως οι ειρηνικές διαμαρτυρίες σε πολλές πόλεις μετατράπηκαν σε ευκαιρία για λεηλασίες και εμπρησμούς περιουσιών αθώων ανθρώπων. Και ασφαλώς είναι εξίσου καταδικαστέα.
Βέβαια, όταν γίνονται τέτοιες έντονες διαμαρτυρίες με έκτροπα για τη δολοφονία ενός ανθρώπου, ένα ερώτημα αιωρείται: πώς, ενώ εκατομμύρια σ’ όλον τον κόσμο διαμαρτύρονται για τη δολοφονία ενός ανθρώπου, δεν γίνεται καμία απολύτως διαμαρτυρία και περνιούνται στα ψιλά των εφημερίδων οι δολοφονίες δεκάδων αθώων ανθρώπων σε διάφορες χώρες, επειδή είναι χριστιανοί;
Ο ρατσισμός, βέβαια, δεν είναι φαινόμενο της εποχής μας και δεν περιορίζεται μόνο στην Αμερική και σε μερικές χώρες. Αγγίζει κάθε χώρα της υφηλίου. Επίσης, δεν περιορίζεται μόνο στο χρώμα του δέρματος και στη ράτσα, τη φυλή. Υπάρχουν πολλά είδη και εκφάνσεις ρατσισμού: θρησκευτικός, πολιτικός, ιδεολογικός, ποδοσφαιρικός, κοινωνικός, οικογενειακός … Κάθε ρατσισμός ξεκινάει από την ιδέα της ανωτερότητας μιας φυλής, ομάδας, ιδεολογίας, θρησκείας, θεωρώντας ότι είναι ανώτερη και «καθαρότερη» από οποιαδήποτε άλλη.
Πολλές φορές υπάρχουν ακραία φαινόμενα ρατσισμού, που συχνά δημιουργούν ανεπανόρθωτες πληγές. Οι όποιες διακρίσεις οδηγούν σε διχασμό και αναταραχές.
Ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και η μισαλλοδοξία είναι προβλήματα που επικρατούν σ’ όλες τις κοινωνίες. Και οι εχέφρονες πρέπει να αντισταθούν σε κάθε είδος ρατσισμού. Δύο σύγχρονες και ξεχωριστές φυσιογνωμίες που πολέμησαν εναντίον, κυρίως, των φυλετικών διακρίσεων ήταν ο Νέλσον Μαντέλα και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ο Κινγκ είπε: «Το σκοτάδι δεν μπορεί να διώξει το σκοτάδι. Μόνο το φως μπορεί να το κάνει αυτό. Το μίσος δεν μπορεί να διώξει το μίσος. Μόνο η αγάπη μπορεί να το κάνει αυτό».
Δεν πρέπει να ξεχάσουμε όμως κι εκείνουςαπό το παρελθόν, όπως τον Γουίλιαμ Γουίλμπερφορς, (1759 – 1833), έναν συνειδητό χριστιανό πολιτικό στη Μεγάλη Βρετανία, που αγωνίστηκε σθεναρά και κατόρθωσε να καταργήσει τη δουλεία. Επίσης, ο Αβραάμ Λινκολν, ο πιο αγαπητός από τους προέδρους των ΗΠΑ, εκφωνούσε πύρινους λόγους εναντίον της δουλείας. Την πρωτοχρονιά του 1863 υπέγραψε το περίφημο διάταγμα για τη χειραφέτηση των μαύρων, το οποίο μπήκε ως τροπολογία στο Σύνταγμα το 1865.
Οι ρατσιστικές αντιλήψεις μπορούν να υπάρχουν και σε τομείς που μας φαίνεται αδιανόητο, όπως εκπαιδευτικά ιδρύματα, οικογένεια, συγγένεια, ακόμη και εκκλησία! Για την εξαφάνιση του ρατσισμού προτείνονται αυστηροί νόμοι και καλύτερη παιδεία. Όμως, αν και όλα αυτά αφθονούν, το φαινόμενο του ρατσισμού καλά κρατεί. Όλα αυτά δεν μπορούν να αλλάξουν τον άνθρωπο, επειδή το πρόβλημα είναι η αμαρτωλή καρδιά του ανθρώπου.
Η Βίβλος είναι κατάσπαρτη με περικοπές που μιλούν για ισότητα, αμεροληψία, δικαιοσύνη: Έχουμε κοινό γεννήτορα, τον Θεό (Γένεση 1:27). Ο Θεός παραγγέλλει να αγαπάμε, να μην κακοποιούμε ούτε να καταδυναστεύουμετον ξένο (Δευτ. 10: 17-19,1:16 Εξοδος 22:21, Ζαχαρίας 7:10). Μάλιστα, είναι «επικατάρατος όποιος διαστρέψει την κρίση τού ξένου»(Δευτ.27:19).
Οι χριστιανοί πρέπει να αντιστέκονται σε κάθε είδους διακρίσεις. Η Βασιλεία του Χριστού δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα. Ο απόστολος Παύλος διακηρύττει: «Δεν υπάρχει πια Ιουδαίος ούτε Έλληνας, δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος, δεν υπάρχει άντρας και γυναίκα, γιατί όλοι εσείς είστε ένας χάρη στον Ιησού Χριστό» (Γαλάτας 3:28, Ρωμ. 10:12). Ο Φίλιππος βοηθά τον Αιθίοπα ευνούχο να κατανοήσει τη Βίβλο (Πράξεις 8: 26-40). Ο Ιησούς μιλά με μία Σαμαρείτισσα. Είπε, ακόμη, την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη για να γκρεμίσει τις διακρίσεις, να δείξει ότι η αγάπη για τον άλλον υπερβαίνει όλα τα φυλετικά, εθνικά, κοινωνικά και οικονομικά όρια. Η παραβολή αυτή αποτελεί παρότρυνση για δράση. Ο ιερέας και ο λευίτης της παραβολής μπορεί να αισθανόταν συμπόνια, αλλά δεν έκαναν τίποτα. Όταν οι χριστιανοί αισθάνονται συμπόνια για τα παθήματα των άλλων, αλλά δεν κάνουν τίποτα, ενεργούν σαν τον λευίτη και τον ιερέα. Σύμφωνα με τον Ιησού, οι χριστιανοί καλούνται να συμπεριφέρονται διαφορετικά. «Ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης» (Πράξεις 10: 34-35).Στην Αποκάλυψη 7:9-10 διαβάζουμε: «ένα μεγάλο πλήθος που κανείς δεν μπορούσε να αριθμήσει, από κάθε έθνος, από όλες τις φυλές και τους λαούς και τις γλώσσες, να στέκεται μπροστά στο θρόνο και μπροστά στο Αρνί».
Όλα όσα αναφέραμε ανακεφαλαιώνονται στα απλά λόγια ενός παιδικού ύμνου:
«Όλα τα μικρά παιδάκια ο Χριστός τα αγαπά. Μαύρο, κίτρινο, λευκό, είν’ πολύτιμα σ’ Αυτόν».
Γεώργιος Σ. Κανταρτζής
Με την ευκαιρία του αποτροπιαστικού θανάτου του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ από αστυνόμο, αναβίωσε το πρόβλημα του ρατσισμού στην Αμερική. Τελικά η παρανοϊκή πράξη του αστυνόμου είχε αποτέλεσμα την αποπομπή και του ίδιου, αλλά και των τριών συναδέλφων του από την αστυνομία. Η εγκληματική αυτή πράξη ξεσήκωσε θύελλα έντονων και ακραίων διαδηλώσεων σε πόλεις των ΗΠΑ αλλά και άλλων κρατών.
Ασφαλώς, καταδικαστέα είναι η πράξη του αστυνόμου. Μόνο ένας παράφρονας θα μπορούσε να διαπράξει έναν τέτοιο φόνο. Από την άλλη όμως οι ειρηνικές διαμαρτυρίες σε πολλές πόλεις μετατράπηκαν σε ευκαιρία για λεηλασίες και εμπρησμούς περιουσιών αθώων ανθρώπων. Και ασφαλώς είναι εξίσου καταδικαστέα.
Βέβαια, όταν γίνονται τέτοιες έντονες διαμαρτυρίες με έκτροπα για τη δολοφονία ενός ανθρώπου, ένα ερώτημα αιωρείται: πώς, ενώ εκατομμύρια σ’ όλον τον κόσμο διαμαρτύρονται για τη δολοφονία ενός ανθρώπου, δεν γίνεται καμία απολύτως διαμαρτυρία και περνιούνται στα ψιλά των εφημερίδων οι δολοφονίες δεκάδων αθώων ανθρώπων σε διάφορες χώρες, επειδή είναι χριστιανοί;
Ο ρατσισμός, βέβαια, δεν είναι φαινόμενο της εποχής μας και δεν περιορίζεται μόνο στην Αμερική και σε μερικές χώρες. Αγγίζει κάθε χώρα της υφηλίου. Επίσης, δεν περιορίζεται μόνο στο χρώμα του δέρματος και στη ράτσα, τη φυλή. Υπάρχουν πολλά είδη και εκφάνσεις ρατσισμού: θρησκευτικός, πολιτικός, ιδεολογικός, ποδοσφαιρικός, κοινωνικός, οικογενειακός … Κάθε ρατσισμός ξεκινάει από την ιδέα της ανωτερότητας μιας φυλής, ομάδας, ιδεολογίας, θρησκείας, θεωρώντας ότι είναι ανώτερη και «καθαρότερη» από οποιαδήποτε άλλη.
Πολλές φορές υπάρχουν ακραία φαινόμενα ρατσισμού, που συχνά δημιουργούν ανεπανόρθωτες πληγές. Οι όποιες διακρίσεις οδηγούν σε διχασμό και αναταραχές.
Ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και η μισαλλοδοξία είναι προβλήματα που επικρατούν σ’ όλες τις κοινωνίες. Και οι εχέφρονες πρέπει να αντισταθούν σε κάθε είδος ρατσισμού. Δύο σύγχρονες και ξεχωριστές φυσιογνωμίες που πολέμησαν εναντίον, κυρίως, των φυλετικών διακρίσεων ήταν ο Νέλσον Μαντέλα και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ο Κινγκ είπε: «Το σκοτάδι δεν μπορεί να διώξει το σκοτάδι. Μόνο το φως μπορεί να το κάνει αυτό. Το μίσος δεν μπορεί να διώξει το μίσος. Μόνο η αγάπη μπορεί να το κάνει αυτό».
Δεν πρέπει να ξεχάσουμε όμως κι εκείνουςαπό το παρελθόν, όπως τον Γουίλιαμ Γουίλμπερφορς, (1759 – 1833), έναν συνειδητό χριστιανό πολιτικό στη Μεγάλη Βρετανία, που αγωνίστηκε σθεναρά και κατόρθωσε να καταργήσει τη δουλεία. Επίσης, ο Αβραάμ Λινκολν, ο πιο αγαπητός από τους προέδρους των ΗΠΑ, εκφωνούσε πύρινους λόγους εναντίον της δουλείας. Την πρωτοχρονιά του 1863 υπέγραψε το περίφημο διάταγμα για τη χειραφέτηση των μαύρων, το οποίο μπήκε ως τροπολογία στο Σύνταγμα το 1865.
Οι ρατσιστικές αντιλήψεις μπορούν να υπάρχουν και σε τομείς που μας φαίνεται αδιανόητο, όπως εκπαιδευτικά ιδρύματα, οικογένεια, συγγένεια, ακόμη και εκκλησία! Για την εξαφάνιση του ρατσισμού προτείνονται αυστηροί νόμοι και καλύτερη παιδεία. Όμως, αν και όλα αυτά αφθονούν, το φαινόμενο του ρατσισμού καλά κρατεί. Όλα αυτά δεν μπορούν να αλλάξουν τον άνθρωπο, επειδή το πρόβλημα είναι η αμαρτωλή καρδιά του ανθρώπου.
Η Βίβλος είναι κατάσπαρτη με περικοπές που μιλούν για ισότητα, αμεροληψία, δικαιοσύνη: Έχουμε κοινό γεννήτορα, τον Θεό (Γένεση 1:27). Ο Θεός παραγγέλλει να αγαπάμε, να μην κακοποιούμε ούτε να καταδυναστεύουμετον ξένο (Δευτ. 10: 17-19,1:16 Εξοδος 22:21, Ζαχαρίας 7:10). Μάλιστα, είναι «επικατάρατος όποιος διαστρέψει την κρίση τού ξένου»(Δευτ.27:19).
Οι χριστιανοί πρέπει να αντιστέκονται σε κάθε είδους διακρίσεις. Η Βασιλεία του Χριστού δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα. Ο απόστολος Παύλος διακηρύττει: «Δεν υπάρχει πια Ιουδαίος ούτε Έλληνας, δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος, δεν υπάρχει άντρας και γυναίκα, γιατί όλοι εσείς είστε ένας χάρη στον Ιησού Χριστό» (Γαλάτας 3:28, Ρωμ. 10:12). Ο Φίλιππος βοηθά τον Αιθίοπα ευνούχο να κατανοήσει τη Βίβλο (Πράξεις 8: 26-40). Ο Ιησούς μιλά με μία Σαμαρείτισσα. Είπε, ακόμη, την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη για να γκρεμίσει τις διακρίσεις, να δείξει ότι η αγάπη για τον άλλον υπερβαίνει όλα τα φυλετικά, εθνικά, κοινωνικά και οικονομικά όρια. Η παραβολή αυτή αποτελεί παρότρυνση για δράση. Ο ιερέας και ο λευίτης της παραβολής μπορεί να αισθανόταν συμπόνια, αλλά δεν έκαναν τίποτα. Όταν οι χριστιανοί αισθάνονται συμπόνια για τα παθήματα των άλλων, αλλά δεν κάνουν τίποτα, ενεργούν σαν τον λευίτη και τον ιερέα. Σύμφωνα με τον Ιησού, οι χριστιανοί καλούνται να συμπεριφέρονται διαφορετικά. «Ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης» (Πράξεις 10: 34-35).Στην Αποκάλυψη 7:9-10 διαβάζουμε: «ένα μεγάλο πλήθος που κανείς δεν μπορούσε να αριθμήσει, από κάθε έθνος, από όλες τις φυλές και τους λαούς και τις γλώσσες, να στέκεται μπροστά στο θρόνο και μπροστά στο Αρνί».
Όλα όσα αναφέραμε ανακεφαλαιώνονται στα απλά λόγια ενός παιδικού ύμνου:
«Όλα τα μικρά παιδάκια ο Χριστός τα αγαπά. Μαύρο, κίτρινο, λευκό, είν’ πολύτιμα σ’ Αυτόν».
Γεώργιος Σ. Κανταρτζής