ένα καλλιτεχνικό ρεύμα με εφαρμογή κυρίως στη γλυπτική και τη ζωγραφική, που αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1960. Ο μινιμαλισμός, είναι μια έννοια που δεσπόζει σήμερα, ένα κίνημα που κυριαρχεί σε ποικίλα πεδία των τεχνών και της καθημερινότητας, εισάγοντας την αφαιρετική αισθητική.
Συνιστάται και ως ‘Art minimal’, δηλαδή η τέχνη του ελάχιστου και έτσι πυκνώνεται όλη η ουσία του ρεύματος. Πρόκειται για μια σύνθετη κατάσταση αξιακής κρίσης, απόρριψης του περιττού, απαλλαγής από τη διάσπαση και τον κατακερματισμό της εποχής.
Πιο συγκεκριμένα, με μια σύντομη αναδρομή, οι απαρχές του όρου βρίσκονται στις ΗΠΑ της δεκαετίας του 60. Είναι ένα από τα πολλά καλλιτεχνικά κινήματα που αναδύθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχει τις ρίζες του στον κονστρουκτιβισμό και το σουρεαλισμό, ενώ βρίσκεται στον αντίποδα του αφηρημένου εξπρεσιονισμού των μέσων του περασμένου αιώνα.
Μια αφαιρετική τάση, λατρεία του ελάχιστου, που κινήθηκε τότε περισσότερο στους χώρους των εικαστικών και της μουσικής. Όλο αυτό το συνονθύλευμα της αρμονίας και της απόλυτης πολυτέλειας του ελάχιστου έρχεται λοιπόν στο σήμερα και εισβάλλει στη μοντέρνα τέχνη, στη γεωμετρία του χώρου, την αρχιτεκτονική, τη διακόσμηση εσωτερικών-εξωτερικών χώρων, τη μόδα, τη φωτογραφία και πολλά άλλα πεδία, καθώς και στην ίδια τη ζωή.
Ο μινιμαλισμός πιο επίκαιρος από ποτέ δίνει μια απάντηση στους ραγδαίους, επώδυνους ρυθμούς της καθημερινότητας. Γίνεται εργαλείο για να επιλύσουμε τα προβλήματα του σήμερα. Σε επίπεδο τρόπου ζωής (εξάλλου πεδίο αναφοράς είναι το lifestyle), η αφαίρεση απαλλάσσει από το άγχος, αφαιρεί το βάρος που δε συνειδητοποιούμε ότι υπάρχει. Η λιτότητααφαιρεί τα φορτία του μαξιμαλισμού, των κοινωνιών της αφθονίας, της υλικής διαφθοράς, της κατάτμησης του ατόμου όπου συνθλίβεται το «εγώ» μέσα στις πλασματικές ανάγκες του.
Η τέχνη του να «μη ζεις με πράγματα που σου αποσπούν την προσοχή», είναι η οδός προς την ελευθερία. Και δεν πρόκειται για μια «φτωχή» λιτότητα αλλά για μια ζωή διανθισμένη από ό, τι πιο σημαντικό -σε επίπεδο προσωπικό και διαπροσωπικό: άτομα, αντικείμενα, δραστηριότητες, υποχρεώσεις. Ο μινιμαλισμός δίνει μια δυνατότητα επιλογής. Και όμως το κάνει, όσο οξύμωρο και αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως.
Στη βάση του ο μινιμαλισμός είναι ένας πολυτελής τρόπος ζωής. Η επιλογή ως προς το «τι χρειάζεται» ; Ο καθένας είναι μια μεταφορά για το πόσα πολλά είναι! Ο μινιμαλιστικός τρόπος ζωής ορίζει εκ νέου τις αναλογίες του «είναι» και του « έχειν». Προσδίδει αξία, πληρότητα, ευτυχία. Εξάλλου αυτό είναι το νόημα της ύπαρξης, γι αυτό πασχίζουμε για την εσωτερική πληρότητα. Έτσι, ο μινιμαλισμός συνδέεται με τη ενσυνειδητότητα (mindfulness),το να αποδίδουμε αξία στην παρούσα στιγμή και να τη βιώνουμε στο έπακρο εξαντλώντας τη δυναμική της .
Μινιμαλιστικός τρόπος ζωής σημαίνει ελάττωση, μείωση, ξεκαθάρισμα… λιγότερα αντικείμενα και κυρίως καθόλου περιττά αντικείμενα. Να μάθεις να ζεις με λίγα και να σταματήσεις να αγοράζεις πράγματα που δε χρειάζεσαι. Να είσαι συγκεντρωμένος σε αυτά που θέλεις να κάνεις και να απαλλαγείς από περιττά πράγματα, περιττές ασχολίες και περιττούς ανθρώπους. Να επιλέγεις την ποιότητα και όχι την ποσότητα διαφυλάσσοντας το «βάθος» που πολλές φορές θυσιάζεται στο «πλάτος» της καθημερινότητας και του γοργού ρυθμού ζωής.
Ο μινιμαλισμός ως τρόπος ζωής δεν είναι για όλους αλλά πολλοί έχουν όλο και περισσότερο την ανάγκη να έχουν λιγότερα, να ξοδεύουν λιγότερα, να κάνουν και να χρειάζονται λιγότερα… “Less is more” όπως λένε και οι αγαπημένοι Εγγλέζοι, όχι τυχαία φυσικά. Η τέχνη του μινιμαλισμού εκτείνεται πέρα από το να ξεφορτωθούμε ρούχα που δε χρειαζόμαστε από την ντουλάπα μας.
Έχει να κάνει με το να ζούμε μια πιο ουσιαστική ζωή με λιγότερα. Ειδικότερα, είναι ένας τρόπος για να απαλλαγούμε από τα περιττά πράγματα και να ζούμε με ελευθερία και συνείδηση, δίνοντας προσοχή στα σημαντικά της ζωής: την υγεία και τις σχέσεις. Ένας τρόπος με άλλα λόγια για να γλιτώσουμε από την υπερβολική κατανάλωση, τα υλικά αγαθά, την ακαταστασία, τον θόρυβο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι ο μινιμαλισμός σημαίνει «αυστηρά» ότι ξεφορτωνόμαστε πράγματα. Αν και αυτό είναι ένα βασικό πρώτο βήμα, η τέχνη του σχετίζεται και με οφέλη πέρα από τα υλικά αγαθά, τα οποία εκτείνονται σε πολλές απροσδόκητες περιοχές της ζωής, από την υγεία και τα οικονομικά μέχρι τις σχέσεις και τα συναισθήματα. Με τον μινιμαλισμό έχουμε τη δυνατότητα να προσπεράσουμε πράγματα, ώστε να κάνουμε χώρο για άλλα σημαντικότερα στη ζωή μας, τα οποία ουσιαστικά δεν είναι πράγματα.
Μπορούμε άραγε στην ουσία να απαλλαγούμε από οτιδήποτε υποβιβάζει την ποιότητα της ζωής μας φέρνοντας χάος και αταξία; Και αν ναι, με ποιους τρόπους μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό;
Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικές τεχνικές παρακάτω:
1. Αφήνουμε στην άκρη ό,τι δεν μας κάνει να αισθανόμαστε καλά
Με άλλα λόγια, ξεφορτωνόμαστε οτιδήποτε μας αποσπά την προσοχή και μας κάνει να χάνουμε την εστίαση και τη σαφήνειά μας. Κρατάμε μόνο όσα μας κάνουν να αισθανόμαστε πραγματικά καλά.
2. Αποφεύγουμε να αγοράζουμε πράγματα που δε χρειαζόμαστε
Είναι δύσκολο να μην πέφτουμε στην πλάνη των διαφημίσεων, της μόδας και των απόψεων όσων ανθρώπων μάς περιτριγυρίζουν. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι, μόλις ικανοποιήσουμε τις βασικές μας ανάγκες, τα προϊόντα δεν μπορούν να βελτιώσουν την ευημερία μας ή να μας κάνουν ευτυχισμένους. Μπορούν μόνο να παρέχουν μια στιγμιαία ικανοποίηση που εξαφανίζεται σύντομα.
3. Καταπολεμάμε το συναισθηματικό χάος με μια προσεκτική εκκαθάριση του χώρου μας
Ακόμα κι αν οι αναμνήσεις μας δε βρίσκονται μέσα στα πράγματά μας, τα πράγματα είναι εκείνα που πολλές φορές πυροδοτούν και ενεργοποιούν τις αναμνήσεις. Αν ξεφορτωθούμε και τακτοποιήσουμε το χάος του σπιτιού μας, αλλά κρατήσουμε ορισμένα βασικά πράγματα (που συνδέονται με σημαντικές αναμνήσεις), οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας θα γίνουν πιο ξεκάθαρα.
4. Ευγνωμονούμε για ό,τι έχουμε ήδη
Εστιάζουμε σε αυτά που έχουμε αντί για αυτά που δεν έχουμε. Η ευγνωμοσύνη είναι μια σπάνια αρετή που δυστυχώς δεν έχουμε καλλιεργήσει αρκετά ώστε να εστιάζουμε στα θετικά σημεία της καθημερινότητας (όσα και αν είναι, σημαντικά ή όχι).Διαφορετικά, εστιάζοντας συνεχώς την προσοχή μας σε όσα δεν έχουμε και μοχθούμε να αποκτήσουμε ή να καταφέρουμε, θα αισθανόμαστε αν όχι πάντα αλλά τις περισσότερες φορές ελλιπείς, δυσαρεστημένοι και έρμαιοι των επιθυμιών μας.
5. Δημιουργούμε αληθινές ανθρώπινες σχέσεις
Παρόλο που είναι πολύ εύκολο στις μέρες μας να συνδεθούμε με περισσότερους ανθρώπους μεσώ του Διαδικτύου, στην πραγματικότητα η αποσύνδεση μας είναι όλο και μεγαλύτερη. Δύσκολα συνάπτουμε πραγματικές, αληθινές ανθρώπινες σχέσεις που έχουν συνέχεια και διάρκεια στον χρόνο. Οι περισσότερες σχέσεις σήμερα είναι σαν «πυροτεχνήματα». Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσες φορές έχετε γνωρίσει ανθρώπους ουσιαστικά και όχι κατά συνθήκη;
6. Επαναξιολογούμε τις σχέσεις μας
Το μότο του μινιμαλισμού είναι: «Πρέπει να νιώθουμε ότι μπορούμε να ξεφύγουμε απ’ όλα όσα έχουμε στη ζωή μας, είτε είναι υλικά αγαθά, είτε σχέση». Πολλοί από εμάς μένουμε στις σχέσεις μας με φίλους, συζύγους και συνεργάτες λόγω φόβου αλλαγής ή βολέματος. Η προθυμία μας επομένως να φύγουμε από το οικείο σημαίνει ότι έχουμε τη δύναμη να διατηρήσουμε μόνο εκείνες τις σχέσεις που πραγματικά αξίζουν.
7. Ζούμε την κάθε στιγμή στο έπακρο
Με άλλα λόγια, αξιοποιούμε στο μέγιστο κάθε στιγμή που ζούμε. Εστιάζουμε στο «εδώ και τώρα», το απολαμβάνουμε όσο γίνεται και δεν σκεφτόμαστε περιττά πράγματα του μέλλοντος που μάς απορροφούν ενέργεια.
Ξέρω ότι όσοι λειτουργούμε με τη λογική και το πρόγραμμα αντιμετωπίζουμε μεγάλη δυσκολία σε αυτό…Μήπως όμως ήρθε η ώρα να το αλλάξουμε;
8. Εστιάζουμε στους σημαντικούς στόχους της ζωής μας
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν συνήθως πολλούς στόχους που θέλουν να επιτύχουν. Ένας μινιμαλιστικός τρόπος ζωής έχει σαφή σκοπό. Για να ζήσουμε μια πιο ανάλαφρη ζωή, θα πρέπει να ανακαλύψουμε τι μας ενδιαφέρει περισσότερο και να αφιερωθούμε σε αυτό.
9. Φροντίζουμε το σώμα και το μυαλό μας
Είναι σημαντικό να φροντίζουμε τόσο τη σωματική όσο και τη διανοητική μας υγεία. Τα τρία βασικά στοιχεία είναι η άσκηση, η διατροφή και ο ύπνος.
10. Καλλιεργούμε την προσοχή μας
Ο μινιμαλιστικός τρόπος ζωής αποσκοπεί σ’ ένα ήρεμο και γαλήνιο μυαλό. Δηλαδή, ένα μυαλό απαλλαγμένο από αντιφατικές σκέψεις. Η εξάσκηση της προσοχής ή του διαλογισμού μπορεί να μας βοηθήσει να ανακτήσουμε μια ειρηνική κατάσταση του νου.
Συμπερασματικά, υιοθετώντας τον μινιμαλιστικό τρόπο ζωής μπορούμε να απαλλαγούμε από όλα αυτά που δε χρειαζόμαστε και να επικεντρωθούμε σε αυτά που πραγματικά έχουμε ανάγκη. Χρειαζόμαστε λίγα πράγματα για να ζούμε καλά…για να ζούμε ουσιαστικά αλλά και ποιοτικά! Ας το προσπαθήσουμε…Ας ακούσουμε τις ανάγκες και τον εσωτερικό μας εαυτό αυτές τις μέρες. Το ταξίδι μας μόλις ξεκινά! Τι λέτε να το δοκιμάσουμε όλοι μαζί;