ΣΧΟΛΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΡΓΟ "ΑΝΤΙΦΑΣΗ"....Γράφει ο Σταμάτης Παγανόπουλος -φωτο

A piece (diptych) of my art : "Αντίφαση"
(Ακρυλικά σε hardboard,100χ140=2x70x100)
«Τούτη τὴν ὥρα αἰσθάνοµαι πὼς εἶµαι ὁ ἴδιος µία ἀντίφαση. Ἀλήθεια, ἡ Σουηδικὴ Ἀκαδηµία, ἔκρινε πὼς ἡ προσπάθειά µου σὲ µία γλώσσα περιλάλητη ἐπὶ αἰῶνες, ἀλλὰ στὴν µορφή της περιορισµένη, ἄξιζε αὐτὴ τὴν ὑψηλὴ διάκριση. Θέλησε νὰ τιµήσει τὴ γλώσσα µου, καὶ νὰ - ἐκφράζω τώρα τὶς εὐχαριστίες µου σὲ ξένη γλώσσα. Σᾶς παρακαλῶ νὰ µοῦ δώσετε τὴ συγνώµη ποὺ ζητῶ πρῶτα -πρῶτα ἀπὸ τὸν ἑαυτό µου»
(Γιῶργος Σεφέρης,Ὁµιλία κατὰ τὴν ἀπονοµὴ τοῦ Νόµπελ Λογοτεχνίας στὴ Στοκχόλµη)
H λογική ασχολείται µε δύο έννοιες, την αλήθεια και την απόδειξη. Αυτές οι έννοιες έχουν µελετηθεί ανά τους αιώνες από φιλοσόφους, γλωσσολόγους και µαθηµατικούς. Προφανώς είναι διαφορετικός ο τρόπος προσέγγισης της λογικής µεταξύ αυτών των οµάδων επιστηµόνων.   

Όλο το οικοδόµηµα των Μαθηµατικών κτίσθηκε στα θεµέλια που έθεσε ο Αριστοτέλης και πιο συγκεκριµένα στους δύο βασικούς νόµους της "αντίφασης" και του "απαιτούµενου τρίτου". Η αρχή του απαιτούµενου τρίτου δηλώνει ότι µία πρόταση µπορεί να είναι αληθής ή ψευδής. Όταν προτάθηκε ο παραπάνω νόµος από τον Παρµενίωνα το 400 π.Χ. υπήρξαν ισχυρές και άµεσες αντιρρήσεις.Ο Πλάτωνας θεώρησε ότι υπήρχε µία τρίτη περιοχή πέρα από το αληθές και ψευδές θέτοντας έτσι τα θεµέλια της ασαφούς λογικής .
Ο Ηράκλειτος είναι γνωστός για τη φιλοσοφία του περί της ροής και της συνεχούς αλλαγής, αλλά όχι για την απόλυτη αποδοχή του νόμου της αντίφασης όπως αυτός διατυπώνεται στη λογική. Αντιθέτως, η σκέψη του Ηράκλειτου περιέχει στοιχεία διαλεκτικής αντιφατικότητας, που φαίνεται να απορρίπτουν την απόλυτη ισχύ του νόμου της αντίφασης..Πιό συγκεκρινένα ο Ηράκλειτος ισχυρίστηκε ότι µία πρόταση µπορεί να είναι ταυτόχρονα αληθής και µη αληθής
Η φράση ("Τα πάντα ρει και ουδέν μένει" (Τα πάντα ρέουν και τίποτα δεν παραμένει σταθερό) εκφράζει την άποψή του ότι ο κόσμος βρίσκεται σε συνεχή κίνηση και αλλαγή. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η αντίφαση και η σύγκρουση αποτελούν ουσιαστικό μέρος της πραγματικότητας. Η διαρκής αλλαγή και η αλληλεπίδραση των αντίθετων δυνάμεων είναι για τον Ηράκλειτο η ουσία της ύπαρξης.
Ο Ηράκλειτος πίστευε ότι τα αντίθετα όχι μόνο συνυπάρχουν αλλά και ότι από τη σύγκρουσή τους προκύπτει η αρμονία του κόσμου. Ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματά του είναι η έννοια του πολέμου:"Πόλεμος πάντων μεν πατήρ ἐστί, πάντων δὲ βασιλεύς"(Ο πόλεμος είναι ο πατέρας όλων και ο βασιλιάς όλων).
Σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, η αρμονία και η ισορροπία του κόσμου γεννιούνται μέσα από τη σύγκρουση και την πάλη των αντιθέτων. Ο νόμος της αντίφασης, όπως διατυπώθηκε αργότερα στην κλασική λογική, έρχεται σε αντίθεση με την φιλοσοφία του Ηράκλειτου. Ενώ ο νόμος της αντίφασης αρνείται ότι κάτι μπορεί να είναι αληθές και ψευδές ταυτόχρονα, ο Ηράκλειτος υποστήριζε ότι τα αντίθετα είναι αλληλοεξαρτώμενα και συχνά συνυπάρχουν μέσα στην ίδια πραγματικότητα.
Αν και δεν απορρίπτει ανοιχτά τον νόμο της αντίφασης, η σκέψη του Ηράκλειτου μας καλεί να δούμε τον κόσμο με μεγαλύτερη πολυπλοκότητα, αναγνωρίζοντας ότι οι αντιθέσεις και οι συγκρούσεις είναι ουσιαστικό κομμάτι της ύπαρξης.
Η διάταξη των πάνελ στο δίπτυχο έργο μου (αριστερά το μαύρο ,δεξιά το γαλάζιο) αποπειράται να αποδώσει εικαστικά τον νόμο της αντίφασης.Αν αντιστραφεί η διάταξη (αριστερά το γαλάζιο,δεξιά το μαύρο) αποδίδεται ότι τα αντίθετα συνυπάρχουν μέσα στην ίδια πραγματικότητα (Ηράκλειτος Απ.50 : "μὲν οὖν φησιν εἶναι τὸ πᾶν διαιρετὸν ἀδιαίρετον, γενητὸν ἀγένητον, θνητὸν ἀθάνατον, λόγον αἰῶνα, πατέρα υἱόν, θεὸν δίκαιον· «οὐκ ἐμοῦ, ἀλλὰ τοῦ λόγου ἀκούσαντας ὁμολογεῖν σοφόν ἐστιν ἓν πάντα εἶναι»)