 |
| Πίνακας του Picasso |
Γι’ αυτό η άσχημη τέχνη είναι μία λογική αντίφαση: εάν είναι άσχημη, δεν είναι τέχνη.
Ωστόσο, εάν υποθέσουμε ότι είναι δυνατόν να δεχτούμε μία ασχήμια ως τέχνη, αυτό ισοδυναμεί με μία ενέργεια που δεν είναι μόνον αντιαισθητική αλλά ακόμη και ανήθικη.
Πράγματι, ο εορτασμός του άσχημου, του παραμορφωμένου, του παθολογικού, του αποτρόπαιου, του αηδιαστικού, όπως κάνουν πολλοί αυτοαποκαλούμενοι καλλιτέχνες, ποιητές, ζωγράφοι, μουσικοί, σημαίνει ότι πηγαίνουν σκόπιμα εναντίον ενός από τους λίγους φάρους που λάμπουν μέσα στο σκοτάδι της νύχτας της ύπαρξης, δηλαδή την αισθητική αίσθηση του ανθρώπου και πιο συγκεκριμένα την ανάγκη του για το ωραίο.
Η εσκεμμένη δημιουργία άσχημων και αποκρουστικών έργων, που όμως παρουσιάζονται -ιδιαίτερα από τους κριτικούς- ως καλλιτεχνικά, ωστόσο, πηγαίνει ενάντια στην ηθική και εμφανίζεται σαν κάτι το διαβολικό, με την κυριολεκτική έννοια του όρου: κάτι που σκοπεύει να αναδεύσει το λασπώδη και αποτρόπαιο πυθμένα που ευτυχώς βρίσκεται απομονωμένος και κοιμισμένος στα πιο σκοτεινά και αβυσσαλέα σπήλαια της ανθρώπινης ψυχής.
Εάν σκεφτούμε τη δύναμη που έχουν οι καλλιτέχνες, οι ποιητές, οι συγγραφείς, οι μουσικοί, οι τραγουδιστές στο να προσανατολίζουν και να καθορίζουν το συλλογικό φαντασιακό, στο να κατασκευάζουν την αντίληψη του κόσμου που έχουν οι άνθρωποι στην κοινωνία μας, γίνεται εύκολα κατανοητό ποια τεράστια ευθύνη βαραίνει τις πλάτες τους. Αυτοί συχνά καταχρώνται τη δύναμη την οποία έχουν για να ικανοποιήσουν τα γούστα της αγοράς, τα οποία δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τη φυσική ευαισθησία των ανθρώπων. Και προσθέτουμε, για λόγους σαφήνειας, αν και δεν θα έπρεπε να ήταν αναγκαίο:
Εάν σκεφτούμε τη δύναμη που έχουν οι καλλιτέχνες, οι ποιητές, οι συγγραφείς, οι μουσικοί, οι τραγουδιστές στο να προσανατολίζουν και να καθορίζουν το συλλογικό φαντασιακό, στο να κατασκευάζουν την αντίληψη του κόσμου που έχουν οι άνθρωποι στην κοινωνία μας, γίνεται εύκολα κατανοητό ποια τεράστια ευθύνη βαραίνει τις πλάτες τους. Αυτοί συχνά καταχρώνται τη δύναμη την οποία έχουν για να ικανοποιήσουν τα γούστα της αγοράς, τα οποία δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τη φυσική ευαισθησία των ανθρώπων. Και προσθέτουμε, για λόγους σαφήνειας, αν και δεν θα έπρεπε να ήταν αναγκαίο:
των κανονικών ανθρώπων.
Το γεγονός είναι ότι η σύγχρονη κοινωνία, ακριβώς λόγω των ιδιοσυστατικών χαρακτηριστικών της μοντερνικότητας, δεν τροφοδοτεί τα υγιή ένστικτα του κόσμου, αλλά πολύ συχνά, εκείνα τα άρρωστα και τα παρανοϊκά.
Είναι αυτά που ερεθίζει, ενθαρρύνει και εγκρίνει.
Σε αυτό υποστηρίζεται από μία διάχυτη κουλτούρα του σχετικισμού και από εκείνη τη δόλια μορφή μαύρης μαγείας που σφετερίζεται το όνομα της επιστήμης και με στόμφο παρουσιάζεται με την ετικέτα της ψυχανάλυσης: μία από εκείνες τις τυπικές νοητικές κατασκευές της μοντερνικότητας, οι οποίες απέκτησαν το status των αποκεκαλυμμένων αληθειών, ενώ δεν είναι άλλο από αρρωστημένες φαντασίες.
Πίνακας του Rossetti
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι παρατηρήσεις που κάνει πάνω στην τέχνη ένας σημαντικός ιστορικός της τέχνης και συνθέτης, ο Matteo Marangoni (1876- 1958), στο βιβλίο του Come si guarda un’opera d’arte (ελ. Πως κοιτάζουμε ένα έργο τέχνης):
Πίνακας του Rossetti
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι παρατηρήσεις που κάνει πάνω στην τέχνη ένας σημαντικός ιστορικός της τέχνης και συνθέτης, ο Matteo Marangoni (1876- 1958), στο βιβλίο του Come si guarda un’opera d’arte (ελ. Πως κοιτάζουμε ένα έργο τέχνης):
“Γιατί δεν υπάρχει λογοκρισία για το άσχημο γούστο; Γιατί πρέπει να είναι νόμιμη η δημοσίευση των πιο γλυκανάλατων ελαιογραφιών, των πιο ασήμαντων μυθιστορημάτων ή η μετάδοση της πιο χυδαίας μουσικής; Θα δοθεί η συνηθισμένη απάντηση: Εάν αυτά τα πράγματα πουλάνε σημαίνει ότι αρέσουν, ότι υπάρχει ένα κοινό που τα ψάχνει, κάθε κοινό έχει την τέχνη που του αξίζει. Δυστυχώς έτσι είναι, το μέσο επίπεδο του μουσικού γούστου του κοινού μας είναι ακόμη πολύ χαμηλό. Όμως είναι ακόμη πιο άσχημο το γεγονός ότι δεν γίνεται τίποτα για να εκπαιδευτεί η κοινωνία και να αποκτήσει ένα ανώτερο αισθητικό επίπεδο.”
Μου φαίνεται σαν να ακούω να λένε:
Μου φαίνεται σαν να ακούω να λένε:
“Ο καθένας έχει το δικαίωμα να έχει το γούστο που θέλει, χωρίς γι’ αυτό να προσβάλει ή να βλάπτει τους άλλους: όλα αυτά πέραν από τις κοινωνικές και ηθικές θεωρήσεις.”
Ιδού το λάθος, η παλιά νοοτροπία δύσκολα πεθαίνει. Είναι λάθος να θεωρούμε ανήθικο μόνο εκείνο που προσβάλει άμεσα την λεγόμενη ηθική αίσθησή μας. Ακόμη και ένα άσχημο ποίημα, μία χυδαία μουσική, ένας αποκρουστικός ζωγραφικός πίνακας είναι ανήθικα, διότι έμμεσα, υποστηρίζουν, κολακεύουν, ευνοούν την νοητική τεμπελιά, το κακό γούστο, τον πιο ευτελή συναισθηματισμό των μαζών, που έχουν ήδη πληγεί από ελαττώματα τέτοιου είδους. Και κανείς δεν θα μπορεί ποτέ να πει πόσο αυτά τα 'αισθητικά δηλητήρια' εξασθενίζουν την ψυχολογία και επομένως την ίδια την ψυχή ενός λαού.
Μετάφραση : Θεόδωρος Λάσκαρης
Μετάφραση : Θεόδωρος Λάσκαρης
Περισσότερα εδώ: https://theodotus.blogspot.com