ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ εφ΄όλης της ύλης του μουσικοσυνθέτη Χαράλαμπου Ναβροζίδη στο OlymposVoice.blogspot.com

Επιμέλεια:

Θεοχάρης Μπικηρόπουλος

Συγγραφέας -Blogger

Ο μουσικοσυνθέτης Μπάμπης Ναβροζίδης μιλάει στο OlymposVoice.blogspot.com, σε μια συνέντευξη ποταμό. Θίγει τα καλώς μα και τα κακώς κείμενα στο χώρο της μουσικής, το έργο του, τις επιτυχίες του και τα μελλοντικά του σχέδια. Λακωνικά και ουσιαστικά μας "εκπαιδεύει" ή αν θέλετε μας μυεί ...στα είδη των μουσικών οργάνων και της μουσικής, εξηγεί τις διαφορές και τι σημαίνει "λόγια" μουσική. Αναφέρετε στις συνεργασίες και τις βραβεύσεις του αλλά και την οικογενειακή παράδοση που συνεχίζεται από τον γιο του Ιβάν, που θεωρεί σπουδαίο ταλέντο και μουσικό.

1. Κύριε Ναβροζίδη, πότε μπήκε η μουσική στη ζωή σας;
Δεν θυμάμαι ακριβώς. Όταν ήμουν Τετάρτη ή Πέμπτη τάξη του δημοτικού.

2. Το μουσικό όργανο που σας «τράβηξε» ήταν εξαρχής η τρομπέτα και ξεκινήσατε την εκμάθησή του.

Ναι. Άρχισα με τρομπέτα όχι μόνο γιατί μου άρεσε, αλλά επειδή άρχισα στην φιλαρμονική μας και δεν είχαμε και πολλές επιλογές.

3. Τι σας μάγεψε στην τρομπέτα;
Τότε δεν ήξερα τι, αλλά τώρα το ξέρω. Δεν μπορώ να παίξω κανένα όργανο που να έχει καλάμι, τα λεγόμενα ''ξύλινα''... δηλαδή κλαρινέτο, όμποε, σαξόφωνο...

4. Παράλληλα με την εκμάθηση του οργάνου γίνονται οι μουσικές σπουδές.
 Οι σπουδές αρχίσανε πάρα πολύ μετά. Στην πόλη μας δεν υπήρχε κανένα ωδείο. Τα πάντα τα έκανες μόνος σου ή με την βοήθεια άλλων μουσικών οι οποίοι ήταν περίπου ''αυτοδίδακτοι''

 

5. Είχατε κάποιους καθηγητές που θέλετε να τους μνημονεύσετε;
Μέχρι την ενηλικίωσή μου δεν έκανα σπουδές. Το κακό είναι ότι με θεωρούσαν ''ταλέντο'' στην τρομπέτα αλλά η αλήθεια είναι ότι ήμουνα απλά καλύτερος από τους άλλους.
Μετά πήγα Ισπανία στο REAL CONSERVATORIO DE MADRID με καθηγητή τον don Julio Molina στην τρομπέτα και στα Ανώτερα Θεωρητικά με τον Mario Arteaga. Και εκεί τελείωσα.

6. Η σύνθεση είναι ταλέντο ή αποτέλεσμα των σπουδών σας ή και τα δύο;
Σε όλα τα επαγγέλματα υπάρχει το ταλέντο. Το θέμα είναι η αξιοποίησή του. Η σύνθεση ήταν για μένα αποτέλεσμα των μουσικών σπουδών μου. Αν έχεις ταλέντο, απλά σου βγαίνουν τα έργα πιο γρήγορα και φυσικά ευφυέστερα, αλλά δυστυχώς χρειάζεται άπειρος χρόνιος και εμπειρία. Η δουλειά είναι αυτή που θα σου δώσει αποτέλεσμα και όχι μόνο το ταλέντο.

7. Λένε ότι για την εκμάθηση πνευστών το όργανο που αποτελεί θεμέλιο για την εξέλιξη των σπουδών στα πνευστά, στα πρώτα βήματα είναι η φλογέρα όργανο. Ισχύει;

Όχι φυσικά! Κακώς που στέλνουν οι γονείς τα παιδιά τους στην φλογέρα για πρώτο όργανο. Ένας καλός δάσκαλος στο μάθημα της προπαιδείας μπορεί να σου δώσει πολλά περισσότερα από την φλογέρα... Είναι πολύ απαιτητικό όργανο, όπως όλα τα άλλα φυσικά. Απλά κάνουν πολύ λίγα πράγματα, δήθεν για να μπουν στην μουσική γνώση. Αυτό όμως είναι τελείως λάθος και έχει αντίθετο αποτέλεσμα. Καλύτερα είναι να αρχίσουν από οργανάκια πολύ απλά όπως, κρουστά για τον ρυθμό και μεταλλόφωνα μικρά, για να μην ''ψάχνουν'' με την αναπνοή τους τα παιδιά τους φθόγγους αλλά με τους ήχους και τον ρυθμό που είναι τα βασικά πράγματα στην μουσική.

 

8. Θα σας θυμίσω την εκδήλωση για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Κατερίνης και τη μελοποίηση ποιημάτων ντόπιων ποιητών.
Ναι!!! Ήταν η πρώτη, συνεργασία που έγινε μεταξύ τοπικών καλλιτεχνών στην πόλη μας. Αργότερα έμαθα ότι ήταν και η αφορμή για να ενωθούν σε σύλλογο, με το όνομα '' Ένωση συγγραφέων Πιερίας'' με τον οποίο ακόμη συνεργάζομαι. Κάναμε την βραδιά ''αφιέρωμα στα 200 χρόνια'' πάλι με ποιήματα τοπικών ποιητών.

9. Οι προεργασίες για την Ένωση Συγγραφέων προυπήρχαν αλλά αυτό δεν είναι το θέμα μας. Η συνεργασία ήταν εξαιρετική. Το πιο γνωστό έργο σας στην Κατερίνη, είναι το ορατόριο για την Αγία Αικατερίνη. Εξηγείστε μας τι είναι ορατόριο; Υπάρχουν συγκεκριμένα «καλούπια» όσον αφορά τα μέλη της ορχήστρας, το χρόνο του έργου;
Για την Κατερίνη ίσως, αλλά δεν είναι το πιο γνωστό μου έργο. Υπάρχει μία συνεργασία με την ποιήτρια Μίνα Παπανικολάου, με την ζωγράφο Χρυσούλα Μπαρζόκα και εγώ πάνω στους 12 θεούς του Ολύμπου και τις 9 Μούσες με ποιήματα ζωγραφική και μουσική. Καθώς επίσης  συναυλίες με έργα μου προ εποχής κρίσης. Επίσης σε άλλες πόλεις τη Ελλάδας παίξανε έργα μου καθώς και η Ένωση Μουσουργών, επίσης επεξεργασίες μου για τετράφωνη χορωδία για την Εστία Πιερίδων Μουσών, την χορωδία Λιτοχώρου ''Ι. Σακελαρίδης που έγραψα κατά παραγγελία της χορωδίας το πρώτο μου Ορατόριο ΄΄ΛΙΤΟΧΩΡΟ΄΄ για χορωδίες στους Παξούς... Μερικά από αυτά που μπορούμε να δούμε και στο ίντερνετ. Υπάρχει μία ενδιαφέρουσα συναυλία μου για έγχορδα με επεξεργασίες ελληνικών δημοτικών τραγουδιών ...
Ορατόριο κάποτε δήλωνε θρησκευτική όπερα (χωρίς σκηνικά, χορογραφίες...) γιατί σε εκκλησίες δεν μπορούν να υπάρξει σκηνή ούτε χορός. Αργότερα Ορατόριο σημαίνει οτιδήποτε που δεν έχει σκηνικά και χορό. Δηλαδή, όπερα χωρίς σκηνή.
Όσo για ορχηστρικά καλούπια, στην περίπτωσή της ''Αγίας Αικατερίνης'' γράφτηκε για τα καλούπια της CAMERATA ACADEMICA Κατερίνης και τις δυνατότητες αυτής της ορχήστρας, που άλλη ορχήστρα της πόλης μας δεν θα μπορούσε να εκτελέσει αυτό το έργο. Η διάρκεια του έργου εξαρτάται από το κείμενο (λιμπρέτο) που ήτανε δικό μου. Δεν μπορούσε να γίνει μεγάλο αλλά ούτε και μικρό. Όσο όσο για να βγει η υπόθεση του έργου. Ότι άλλο θα κούραζε τον ακροατή.

 

10. Μιλήστε μας για την εργογραφία σας, όσον αφορά τη σύνθεση;

Έχω γράψει για όλα τα στιλ μουσικής, για σόλο όργανα σχεδόν για όλα τα όργανα ορχήστρας, ντουέτα, τρίο, 6 κουαρτέτα από τα οποία τα 4 βραβεύτηκαν, για 5 και παραπάνω όργανα, για μικρή ορχήστρα, μεγάλη ορχήστρα, πάρα πολλά τραγούδια με πιάνο ή και μικρή ορχήστρα, άπειρες διασκευές ελληνικής μουσικής λαϊκής, ρεμπέτικης, ροκ, τζαζ... Ορατόρια, θεατρική μουσική κ.λ.π. Τελευταία έκανα και ένα πείραμα με μουσική μπαλέτου που θα ανεβεί το καλοκαίρι από την σχολή μπαλέτου της κας Τζένης Γρατσούνα. Είχε ανεβεί και το έργο μου ''το κοριτσάκι με τα σπίρτα'' από την σχολή μπαλέτου της κας Φούλας Σαλασίδου.

11. Συμμετείχατε με τα δικά σας έργα σε εκδηλώσεις, φεστιβάλ ή διαγωνισμούς;
Πολλές φορές μάλιστα. Στο φεστιβάλ Ολύμπου- ΟΡΦΕΟ σαν συνθέτης και σαν ενορχηστρωτής της CAMERATA ACADEMICA KATERINIS, για την οποία είπα ότι ''είναι η ορχήστρα που αρχίζει τις πρόβες από εκεί που οι άλλες θεωρούνε ότι τελείωσαν'' γιατί όλοι οι εκτελεστές είναι επαγγελματίες μουσικοί και είμαι υπερήφανος που καταφέραμε κάτι τέτοιο στην πόλη μας. Έχω 10 βραβεύσεις για έργα μου, καθώς και εκτελέσεις εκτός Ελλάδας.

12. Τι είναι η φωνητική μουσική που διάβασα στο βιογραφικό σας;
Φωνητική μουσική είναι οτιδήποτε έργο που περιέχει φωνή σόλο ή χορωδία ή και τα δύο μαζί.

13. Ποιες είναι οι διαφορές της μουσικής δωματίου με την ορχηστρική μουσική ;
Είναι το ίδιο πράγμα. Λέγεται μουσική δωματίου γιατί είναι η μικρή ορχήστρα μέχρι 10 μουσικούς η οποία ''χωρά'' σε ένα σαλόνι, μεγάλο φυσικά!!!
 

14. Γράφοντας μουσική για θέατρο, φαντάζομαι κάπως έτσι γίνεται και για τα σίριαλ, πως ακριβώς γίνεται αυτό, παρακολουθείται τις πρόβες μιας παράσταση ή αρκεί να διαβάσετε ένα θεατρικό έργο;
Πρέπει να δεις πώς παίζουν, τι συναισθήματα έχει το σημείο, τι λέει το κείμενο.... και γενικά τι θέλει να δώσει ο σκηνοθέτης. Η μουσική στα θέατρα και στους κινηματογράφους ''υπηρετεί'' την πλοκή του έργου. Δεν λειτουργεί αυτόνομα. Είναι ''προγραμματική'' δηλ. εκφράζει συναισθήματα, γεγονότα που υπάρχουν στο έργο, προαναγγέλλει το τι θα γίνει κ.λ.π. .

15. Έχετε εργασθεί ως καθηγητής στο δημοτικό ωδείο αλλά και ως διευθυντής. Προσφέρει έργο το δημοτικό ωδείο;
Εργάζομαι ακόμη στο ΔΩΚ σαν καθηγητής όμως και όχι σαν διευθυντής γιατί είχα παραιτηθεί από τα καθήκοντα του διευθυντή γιατί γιατί δεν υπάρχει επικοινωνία μεταξύ της διοίκησης και του διευθυντή όσον αφορά τη σωστή μουσική εκπαίδευση και όχι μικρότητες από την πλευρά του διευθυντή για την αυτοπροβολή του η οποία έχει επίπτωση στο επίπεδο σπουδών και διώχνει μακροπρόθεσμα μαθητές, το οποίο αυτό βλέπω να γίνεται. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα αποτελέσματα δεν θα ήμουνα και τόσο σίγουρος για το έργο που πρόσφερε και προσφέρει,   δεν κατάφερε το ωδείο να μυήσει του Κατερινιώτες στην ''λόγια'' μουσική. Δεν βλέπω τους Κατερινιώτες να ''αναζητούν'' την ''λόγια'' μουσική. Δεν υπάρχει ορχήστρα ''λόγιας'' μουσικής που αντιπροσωπεύει το εκπαιδευτικό έργο ενός ωδείου. Η CAMERATA ACADEMICA KATERINIS είναι αποτέλεσμα της αγάπης των μουσικών και όχι του ωδείου. Το αντίθετο μάλιστα. Το βλέπω υποβιβασμένο. Του λείπουν τουλάχιστον άλλοι 20 καθηγητές σε σχολές που δεν υπάρχουν στο ωδείο. λ.χ. Σχολή Κλαρινέτου, Όμποε, Σαξοφώνου, Κόρνου, Τρομπονιού, Τούμπας, Κρουστών, Βυζαντινή μουσική η οποία είναι, και από ότι βλέπω, θα είναι πάντα παρατημένη από το Δ.Ω.Κ., αξιόλογη χορωδία. Αυτό φαίνεται και από την φτωχή φιλαρμονική που διαθέτουμε παρόλο που υπάρχει η προσφορά στους εκτελεστές της φιλαρμονικής να σπουδάζουν δωρεάν στο ωδείο. Για να εξηγήσω. Τα δίδακτρα του ωδείου για έναν αρχάριο μαθητή είναι περίπου 45 ευρώ τον μήνα. Για 9 μήνες, που διαρκεί το εκπαιδευτικό έτος, έχουμε το σύνολο των διδάκτρων 45Χ9 = 405 ευρώ που θα πλήρωνε ο μαθητής στο ωδείο άρα ''αμείβεται'' ο εκτελεστής της φιλαρμονικής. Αντί αυτού όμως έχουμε αυτό το φτωχό σύνολο. Μπορεί άνετα να κάνει σοβαρή δουλειά εκτός από τις τετριμμένες υπηρεσίες, παρελάσεις, λιτανείες... 

 

16. Πόσα όργανα – ειδικότητες διδάσκονται στο ωδείο; Προσφέρει το ωδείο της Κατερίνης καλές σπουδές;
Αυτήν την στιγμή στο Ωδείο υπάρχουν οι σχολές Πιάνου, Κιθάρας, ηλεκτρικής Κιθάρας, Φωνητικής, Βιολιού, Μπουζουκιού, Φλάουτου, Φλογέρας, Ακορντεόν... Πολλά από αυτά τα όργανα, μέχρι φέτος, δεν είχαν αναγνωρισμένες σπουδές (ηλεκτρικής Κιθάρας, Μπουζουκιού, Φλογέρας, Ακορντεόν) και ούτε πτυχίο. Τώρα αναγνωρίστηκαν αλλά οι καθηγητές τους δεν έχουν τα πτυχία για αυτά τα όργανα και θα μπουν στην διαδικασία απόκτησής τους αν θέλουν να τα διδάσκουν. Έχει όλα τα θεωρητικά κατώτερα και ανώτερα. Από την αρχή των σπουδών μέχρι σύνθεση. Μπορεί να προσφέρει καλές σπουδές...

17. Έχετε κάποιες συνεργασίες με μεγάλους μουσικούς στην πορεία σας;
Ναι με την Ένωση Μουσουργών, η οποία είναι και η αξιολογότερη σαν μουσική συνεργασία και η μοναδική που με ενδιαφέρει. Φυσικά έχω συνεργαστεί και με μουσικούς ''διασκεδαστικής'' μουσικής η οποία, για μένα, δεν είναι και ενδιαφέρουσα σαν ''παιδί'' ωδείου. Είναι δηλαδή κάτι που δεν χρειάζεται ειδικές γνώσεις παρά μόνο γνωριμίες...

18. Για να αντιληφθούν οι αναγνώστες μας, το ποιόν ή αν θέλετε το είδος της μουσικής που κινείστε, ποιους μουσικούς θαυμάζετε ή σας έχουν επηρεάσει;
Δεν υπάρχει μόνο θαυμασμός. Υπάρχει καλλιτεχνικός τρόμος σε πράγματα που ακούς και βλέπεις στις παρτιτούρες τους, λ.χ. ένα απλό παράδειγμα: η ευφυΐα του Ραβέλ στο Μπολερό του. Μία απλή μελωδία την ''έντυσε'' τόσο καλά που αισθάνεσαι ένα τίποτα. Ο Στραβίνσκυ στην ''Ιεροτελεστία της Άνοιξης'' με απλά υλικά δημιούργησε ένα τέτοιο έργο. Καλά να μην μιλάμε για τις φούγκες του Μπαχ που δεν μπορείς να βγάλεις αλλά ούτε και να βάλεις μία νότα γιατί ''πέφτει'' όλο το οικοδόμημα. Αυτά για να μην κουράζω. Μπορούσα να γράψω εκατοντάδες σελίδες. Και δεν μίλησα για τους ''γνωστούς'' Μπετόβεν, Μότσαρτ, Βιβάλντι... Γενικά όποιος λέει ότι δεν του αρέσει η ''λόγια'' μουσική απλά δεν έχει ακούσει τίποτα!!! Ξεκαθαρίζω ότι το όνομα ''κλασική'' μουσική είναι λάθος. Κλασικό είναι κάτι το οποίο ξεπερνά την εποχή του. Πιο κλασικό από τις δημοτικές μουσικές δεν υπάρχει. Επίσης η τζαζ, η ροκ, είναι και αυτές κλασικές μουσικές. ''Λόγια '' μουσική θεωρείται η μουσική που ήρθε με σκέψη, γνώση κι προσπάθεια. Όχι με απλά και μόνο το συναίσθημα, το να κάθεσαι μπροστά σε ένα όργανο και να εκφράζεις συναισθήματα της στιγμής. 

19. Υπάρχουν θετικές ή ακόμη και αρνητικές επιρροές σε ένα μουσικό;
Φυσικά!!! Όπως και στην ζωή. Μιμούμαστε τον καλό και αποφεύγουμε τον κακό. Και από τα δύο μαθαίνουμε. Υπάρχουν και στην ''λόγια'' μουσική άχρηστα πράγματα. Θα έλεγα ότι το For Elise του Μπετόβεν ή το Marcia Alla Turca του Μότσαρτ, έτσι για παράδειγμα, δεν είναι έργα για τα οποία οι δημιουργοί τους θα ήταν υπερήφανοι.

20. Όταν συνθέτετε ένα έργο, το δημοσιοποιείται όταν νιώθετε ότι μπορείτε να το καταθέσετε στο κοινό; Το ρωτάω γιατί αν ένα έργο σας κρίνεται ότι είναι αυτό που θέλετε και σας εκφράζει μπορεί όμως να έχει αρνητικές κριτικές.
Δεν με ενδιαφέρει η κριτική καλή ή κακή. Ένα έργο πρέπει να βγαίνει και να ακούγεται, δεν γράφτηκε για το συρτάρι. Αν αρέσει ή όχι είναι άλλο θέμα. Πολλές φορές και η εποχή που παίχτηκε μετράει. Πάρα πολλά έργα δεν άρεσαν την στιγμή που παίχτηκαν, αλλά μείνανε στην ιστορία, όπως το ''Ιεροτελεστία της Άνοιξης'' που στην πρεμιέρα το κοινό πλακώθηκε στο ξύλο μέσα στο μέγαρο. Το έργο πρέπει να είναι αποτέλεσμα εμπειρίας ή ορθολογικής σκέψης και όχι τυχαία κατασκευή της στιγμής. Αυτό που λέμε ''έμπνευση'' απλά δεν υπάρχει. Υπάρχει η αρχική ιδέα που για να πραγματοποιηθεί και να ολοκληρωθεί θέλει δουλειά και ώρες πειραμάτων. Είναι απλά όπως απάντησε ο Έντισον στην ερώτηση ''πώς ανακαλύψατε το φως;'' 

-''Δεν ανακάλυψα το φως αλλά δύο χιλιάδες τρόπους που δεν γίνεται φως''

21. Οι επαγγελματίες μουσικοί πόσο εύκολο μπορούν να βιοπορισθούν, να ζήσουν από τη μουσική;
Υπερβολικά δύσκολο μέχρι καθόλου. Στην χώρα μας στην μουσική επικρατεί το 80% από πρακτικούς μουσικούς ή από μουσικούς που νομίζουν ότι ξέρουν και από άλλους που δεν ξέρουν ότι δεν ξέρουν. Όταν αυτό το ποσοστό αλλάξει τότε θα πάμε καλά. Βλέπω ότι οι μουσικοί που τελειώνουν σε πανεπιστήμια διορθώνουν αρκετά τα πράγματα. Πιστεύω ότι σε καμιά 50 χρόνια θα υπάρχουν ορχήστρες εδραιωμένες με επαγγελματίες μουσικούς και γνώστες του αντικειμένου. Προς το παρών οι μουσικοί που υπάρχουν, είναι ερασιτέχνες, δουλεύουν δωρεάν και το λένε εθελοντισμό εγώ το λέω απεργοσπαστισμό και έλλειψη σεβασμού στον επαγγελματία. Αλλά σε αυτό δεν φταίνε μόνο αυτοί αλλά και οι διοικούντες τον τόπο μας γιατί δεν ξέρουν από τέχνη. Μιλάω πάντα για συναυλίες και όχι για μουσικούς που εργάζονται σε διαφορετικά μαγαζιά για να διασκεδάσουν τον κόσμο, λ.χ. ταβέρνες καφετέριες, τα γνωστά ''live''. Εκεί υπάρχει μεροκάματο, το οποίο είναι λόγω οικονομικής κατάστασης της χώρας μας, πολύ χαμηλό. Η ''λόγια'' μουσική στην επαρχία σχεδόν δεν υπάρχει.

22. Πρέπει να ενταχτούν οι μουσικοί σε γραφείο ή να έχουν ατζέντη;
Νομίζω ότι ο ατζέντης είναι απαραίτητος σε καλλιτεχνικές δουλειές γιατί είναι πιο κοντά στα πράγματα από τον καλλιτέχνη του οποίου η δουλειά είναι η τελειοποίησή του καλλιτεχνικά. Δεν μπορεί να ασχολείται με τέτοια πράγματα. Ο ατζέντης πρέπει να λειτουργεί ως ένας καλός λογιστής.

23. Οι παρτιτούρες των συνθέσεών σας, έχουν εκδοθεί, έχετε συγγραφικό έργο; Με ποιο τρόπο τα ορατόρια και τα άλλα έργα σας μπορούν να παιχθούν από ορχήστρες και άλλους μουσικούς;
Όλα τα έργα ενός ''λόγιου'' συνθέτη μπορούν να παιχτούν από οποιονδήποτε γιατί δηλώνουν στις παρτιτούρες ακριβώς αυτό που θέλει ο δημιουργός. Όσο για συγγραφικό μου έργο, έχω 7 βιβλία του σολφέζ και θεωρίας των ωδείων, 3 βιβλία αρμονίας, 1 αντίστιξης, τα οποία μέχρι πριν δινότανε δωρεάν στου μαθητές του ωδείου μας ενώ σε άλλα ωδεία τα πληρώνανε. Έχω και έκδοση έργων από εταιρίες του εξωτερικού, το έργο μου για σόλο Κοντραμπάσο, Πιάνο, Κουαρτέτο, η σερενάτα για πιάνο και Σαξόφωνο.

24. Ποια είναι η άποψή σας για τα μουσικά τηλεοπτικά talent show;
Η αλήθεια είναι ότι δεν βλέπω talent shows. Αν ο πραγματικός σκοπός τους είναι, αν και αμφιβάλλω, να δώσουν την ευκαιρία σε καλλιτέχνες να προβληθούν, να φανούν συμφωνώ.

25. Η οικογενειακή παράδοση συνεχίζεται με τον γιο σας. Χαίρεστε γι΄αυτό;
Πράγματι τολμώ να πω ότι ο Ιβάν είναι από τους καλύτερους εκτελεστές, αν όχι ο καλύτερος, της πόλης μας. Πάντα ένας γονιός χαίρεται για τα καλά των παιδιών του. Το ότι έγινε μουσικός, χαίρομαι. Η αλήθεια είναι, θα χαιρόμουν περισσότερο, αν δεν ήταν Κατερίνη. Ήταν ταλέντο στο ωδείο, στο οποίο όπως είπα πριν δεν είχε καθηγητή Κλαρινέτου. Ο καθηγητής του κος Γκουτζαμάνης ήταν ωρομίσθιος και έμπαινε και έβγαινε από το ωδείο χωρίς ένα πραγματικό πρόγραμμα γιατί το ωδείο δεν ήθελε τέτοια όργανα. Αυτά τα όργανα είναι αδιάφορα για το ωδείο της πόλης μας. Δεν ''πουλάνε''. Είμαστε, περίπου ακόμη, στην εποχή του ''γαλλικά και πιάνο''.  

27. Πως μπορεί να υπάρξει μουσικός που να λέει ότι είναι αυτοδίδακτος; Το έχω ακούσει σε συνεντεύξεις και ομολογώ ότι μου προκαλεί εντύπωση.
Νομίζω ότι είναι απλό!!! ''Ότι δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια" Απλά δεν ήθελε την μελέτη του οργάνου, όπως ο μαθητής που δεν θέλει το διάβασμα.

28. Με πολύ μεγάλο ποσοστό Ελλήνων να τραγουδάει ή να παίζει μουσικό όργανο, θα σκεφτόμασταν ότι έχουμε μουσική παιδεία στην Ελλάδα. Έχουμε;
Το να χτυπάς ένα όργανο δεν είναι μουσική. Πολλοί λένε ότι είναι, στην χώρα του ότι δηλώνω είμαι. Θα ήθελα να μάθω τι θα λέγανε για έναν εμπειρικό γιατρό να τους κάνει εγχείριση.... Να μην ξεχνάμε το 80% που είπα πριν. Δεν έχουμε μουσική παιδεία στην χώρα μας.

29. Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια; Τι ετοιμάζετε;
Τώρα να τελειώσω ένα έργο για την Μικρασιατική καταστροφή, να τελειώσω την ηχογράφηση ενός τραγουδιού για τον Σύλλογο Κωφών Θεσσαλονίκης, ένα αφιέρωμα για Ισπανία, που θα είμαι το καλοκαίρι, για μία έκθεση ζωγραφικής και πρόβες για την συναυλία μου στο φεστιβάλ σε σύμπραξη η CAMERATA ACADEMICA με την ορχήστρα του κου Πατρή Νίκου και στις 23 Αυγούστου για τον Πατροκοσμά, καθώς περιμένω και την συναυλία του μπαλέτου μου.

Για να μην φαίνομαι ''κακός'' για τον τόπο μου, την πατρίδα μου, να μην ξεχνάμε ότι η Ελλαδούλα μας είναι ελεύθερο κράτος 200 χρόνια, και όχι όλη. Η πόλη μας 100! μετά από  χρόνια σκλαβιάς. Μην περιμένουμε να έχουμε κάτι που άλλες χώρες το έχουνε λύσει πριν από 1000 χρόνια. Υπομονή και ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ. Δεν θα πω ότι πρέπει να αξιοποιήσουμε τα παιδιά μας, που είναι πολύ πιο άξια από εμάς, γιατί αυτό το ξέρουμε όλοι πολύ καλά. Να προσέχουμε ποιον βάζουμε πάνω από μας στην διοίκηση. Το να βολευτούμε σε μια θέση είναι καλό αλλά μακροπρόθεσμα το πληρώνουμε όπως το πληρώνει τώρα η πατρίδα μας. Αυτά μας λείπουν!!! Να σταματήσουμε να κατηγορούμε τους άλλους. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι για ότι έχουμε. Οι έξω, δυστυχώς ακόμη, μας θαυμάζουν!