Οι ευγενέστεροι αντίπαλοι του Βενιζέλου, όπως ο Δραγούμης ή ο Σουλιώτης-Νικολαΐδης, δεν πίστευαν ότι ο ελληνισμός θα μπορούσε να ολοκληρώσει πολιτειακά, υπό τη μορφή ενός ενιαίου κράτους, τη Μεγάλη Ιδέα, αλλά αυτή θα μπορούσε να μορφοποιηθεί μέσα από μια συμμαχία ανάμεσα στο υπάρχον ελληνικό κράτος και μια εκσυγχρονιζόμενη οθωμανική Αυτοκρατορία η οποία θα μεταβαλλόταν σε ένα ελληνο-οθωμανικό κράτος.
Η βασική τους ιδέα ήταν ότι ο ελληνισμός θα πρέπει να αποκρούσει τη σλαβική κάθοδο προς το Αιγαίο, άρα καθοριστική ήταν η σύγκρουση με τους Βουλγάρους και η απελευθέρωση της Μακεδονίας. about:blankRemaining Time-0:00FullscreenMute
Όσο για τους μεγάλους ελληνικούς πληθυσμούς που βρίσκονταν στη Μικρά Ασία, την Κων/πολη και την Ανατολική Θράκη, θα έπρεπε να ανευρεθεί μια μορφή ελληνο-οθωμανικής συνύπαρξης. Άλλωστε ο μπαμπούλας της βουλγαρικής ισχύος, της «Πρωσίας των Βαλκανίων», θα προσανατολίσει ένα μεγάλο μέρος των ελλαδικών ελίτ, αλλά και εκείνων της Κωνσταντινούπολης, προς την κατεύθυνση της «ανατολικής ομοσπονδίας». Γι’ αυτό και πολλοί θα χαιρετίσουν την επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908 και την υποτιθέμενη πολιτική ισότητα των εθνοτήτων την οποία εισήγαγε.
Λιθογραφία πανηγυρίζοντας το κίνημα των ΝεότουρκωνΑρχικώς μάλιστα και ένα τμήμα των Νεότουρκων επιθυμούσε τη συνεργασία με τους Έλληνες, με κύριο εκφραστή τον πρίγκιπα Σαμπαχεντίν που διακήρυσσε την ανάγκη για μια κοινότητα Τούρκων, Ελλήνων, Αρμενίων, Αράβων, Εβραίων κ.λπ. Ωστόσο, η άλλη πτέρυγα, η εθνοκρατική, υποστήριζε ότι η Τουρκία πρέπει να εξοντώσει ή να εκδιώξει μεγάλο μέρος των χριστιανικών πληθυσμών και να μεταβληθεί σε έθνος-κράτος με κυρίαρχους τους Τούρκους.
Πολύ σύντομα δε, θα κυριαρχήσει οριστικά και έτσι αρχίζουν οι διώξεις Αρμενίων και Ελλήνων ήδη από το 1912-13 και ένα μεγάλο μέρος τους αποστέλλεται στα στρατόπεδα εργασίας (Αμελέ Ταμπουρλαρί). Δεδομένου μάλιστα ότι την ίδια στιγμή τα ρωσικά στρατεύματα προελαύνουν στη Μικρά Ασία, οι Τούρκοι θα προχωρήσουν στη μεγάλη σφαγή των Αρμενίων για να ακολουθήσει η γενοκτονία των Ποντίων και η εθνοκάθαρση των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, της δυτικής Μικράς Ασίας κ.λπ.
Σμύρνη 1922
Η στρατηγική που κατέτεινε σε μια «διπλή ελληνο-τουρκική αυτοκρατορία της Ανατολής», κατά το πρότυπο της Αυστροουγγαρίας, ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία καθώς ξεχνούσε τον καθοριστικό ρόλο των θρησκευτικών ταυτοτήτων. Άλλωστε είχαν ήδη διαμορφωθεί τα εθνικά κράτη των χριστιανικών λαών και η τάση των «αλύτρωτων» της οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και της πλειοψηφίας των Ελλήνων, ήταν μάλλον να στρέφονται προς τις «εθνικές εστίες» τους.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι εξελίξεις θα υποχρεώσουν τους αλύτρωτους Έλληνες να εγκαταλείψουν τις όποιες «οικουμενιστικές» σειρήνες και να κατανοήσουν πως δύο επιλογές τους είχαν απομείνει: είτε οι Τούρκοι θα εξεδίωκαν οριστικά τους ελληνικούς πληθυσμούς από την Κωνσταντινούπολη, την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και τη Δυτική Μικρά Ασία· είτε αυτές οι περιοχές, ή ένα μέρος τους, θα ενσωματώνονταν στο ελληνικό κράτος και το τουρκικό κράτος θα περιοριζόταν σε ένα τμήμα της Μικράς Ασίας, με την παράλληλη δημιουργία αραβικού, κουρδικού και αρμενικού κράτους. Αυτό δηλαδή που λίγο-πολύ προέβλεπε αργότερα η Συνθήκη των Σεβρών.
Η στρατηγική που κατέτεινε σε μια «διπλή ελληνο-τουρκική αυτοκρατορία της Ανατολής», κατά το πρότυπο της Αυστροουγγαρίας, ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία καθώς ξεχνούσε τον καθοριστικό ρόλο των θρησκευτικών ταυτοτήτων. Άλλωστε είχαν ήδη διαμορφωθεί τα εθνικά κράτη των χριστιανικών λαών και η τάση των «αλύτρωτων» της οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και της πλειοψηφίας των Ελλήνων, ήταν μάλλον να στρέφονται προς τις «εθνικές εστίες» τους.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι εξελίξεις θα υποχρεώσουν τους αλύτρωτους Έλληνες να εγκαταλείψουν τις όποιες «οικουμενιστικές» σειρήνες και να κατανοήσουν πως δύο επιλογές τους είχαν απομείνει: είτε οι Τούρκοι θα εξεδίωκαν οριστικά τους ελληνικούς πληθυσμούς από την Κωνσταντινούπολη, την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και τη Δυτική Μικρά Ασία· είτε αυτές οι περιοχές, ή ένα μέρος τους, θα ενσωματώνονταν στο ελληνικό κράτος και το τουρκικό κράτος θα περιοριζόταν σε ένα τμήμα της Μικράς Ασίας, με την παράλληλη δημιουργία αραβικού, κουρδικού και αρμενικού κράτους. Αυτό δηλαδή που λίγο-πολύ προέβλεπε αργότερα η Συνθήκη των Σεβρών.
Του Γιώργου Καραμπελιά, πρωτοδημοσιεύτηκε στο huffingtonpost.gr
ΠΗΓΗ: ΑΡΔΗΝ