23.4.21

Η ενσωμάτωση της «αποστροφής» στην ψυχολογία της κοινωνίας. Του Μάνου Οικονομίδη

Twitter@EmOikonomidis
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Αξία”, το Σάββατο 17 Απριλίου 2021

Το σημείο ανάμεσα στην οργή και τη γαλήνη. Ο οδικός χάρτης για την ισορροπία, τόσο για κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, όσο για το συλλογικό υποκείμενο μιας κοινωνίας. Αυτό που αναζητούν ψυχολόγοι αλλά και… επικοινωνιολόγοι.

Ο πειρασμός της έκπτωσης προς τη μια ή την άλλη πλευρά του βιωματικού εκκρεμούς, οι δυο εκδοχές του οποίου συνυπάρχουν μέσα μας. Όχι απαραίτητα και όχι πάντα αρμονικά. Επηρεάζονται από τις ιαχές της συγκυρίας και μετατοπίζονται εύκολα και αδιαμεσολάβητα. Κυρίως όμως, μετατοπίζονται άγαρμπα.

Στην τρέχουσα εθνική συγκυρία, με την ελληνική κοινωνία να υποκύπτει με αυξανόμενη θέρμη στη γοητεία της απώλειας της υπομονής, μετά από έναν χρόνο πανδημίας που ανέτρεψε απρόσμενα και βίαια την όποια κανονικότητα είχε διαμορφώσει ο καθένας στην ατομική διαδρομή του, τα συστατικά στοιχεία που θα καθορίσουν τις εξελίξεις, σε πολιτικό επίπεδο, διαφοροποιούνται. Γίνονται περισσότερο σύνθετα. Και υιοθετούν μνήμες του παρελθόντος.

Σε πολιτικό επίπεδο, είναι προφανές ότι οι κομματικές ισορροπίες δεν θα διαφοροποιηθούν. Ούτε εύκολα, ούτε γρήγορα. Στη βάση της κοινωνίας ωστόσο, οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν ήδη τα υπόγεια ρεύματα της ανησυχίας. Της επιστροφής μέρους της κοινωνίας στην εποχή των απαρχών των Μνημονίων. Τότε που, περισσότερο και από τον πολύχρωμο λαϊκισμό… χόρευε η αντισυστημική διάθεση των πολιτών. Η άρνηση.

Η ενσωμάτωση της «αποστροφής» προς το σύστημα δεν αποτελεί φυσικά ελληνική ιδιαιτερότητα. Απλώς, στην πατρίδα μας το πληρώνουμε συνήθως περισσότερο ακριβά. Περισσότερο βίαια… Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι, οι εκλογές του μακρινού 2007, με τη δεύτερη επικράτηση του Κώστα Καραμανλή, ήταν οι τελευταίες μαζικών κοινωνικών πλειοψηφιών. Από τις εκλογές του «λεφτά υπάρχουν» το 2009 και μετά, η σιωπηλή πλειοψηφία της μετριοπάθειας καταγράφει διστακτική άρνηση να φτάσει μέχρι την κάλπη και να εκφραστεί μαζικά.

Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε εκ νέου ενώπιον νέων αφετηριών. Το μεγάλο στοίχημα για το κεντρικό πολιτικό σύστημα, είναι να μην επιτρέψει την αποσυμπίεση του χάους. Είμαστε άλλωστε συνηθισμένοι σε ραντεβού με το… τέρας στον καθρέφτη εκλογικών αναμετρήσεων. Κάθε φορά που δεν μας ενοχλεί ή δεν μας προβληματίζει η επίκτητη ομοιότητα με το τέρας. Με τα άκρα και τις ακρότητες που κυριαρχούν στην εθνική αφήγηση την τελευταία δεκαετία.