ανάγκη να ανταμώνουν κάποια στιγμή οι ποιητές.
-Πότε καταλάβατε ότι η Ποίηση ήρθε για να μείνει στη ζωή σας, κύριε Σκιαθά;
Αρκετά νωρίς, εκεί στα χρόνια των τελευταίων τάξεων του γυμνασίου, λόγω ενός δυσάρεστου γεγονότος, καθώς ένας φίλος μου έχασε με βίαιο τρόπο την αδερφή του, ξεκίνησα να μελετώ ποιήματα του Κ. Καρυωτάκη και της Μ. Πολυδούρη. Έτσι, πολύ νωρίς βρέθηκα να παρακολουθώ κειμενικά τον λυτρωτικό λόγο της ποίησης και να επηρεάζομαι από τις αρετές και τις αξίες του ποιητικού λόγου. Ξεκίνησα να γράφω στη Δευτέρα Γυμνασίου και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά μια ποιητική μου προσπάθεια σ’ ένα λαθρόβιο περιοδικό καθώς τελείωνα την Τρίτη Γυμνασίου.
-Πόσο εύκολη είναι η εξωστρέφεια για έναν γεννημένο ποιητή; Γράφετε ποίηση αλλά γράφετε και για την ποίηση, τους ποιητές, οργανώνετε συμπόσια…
Η ποιητική τέχνη περιγράφει με το δικό της τρόπο την καθημερινότητα του κάθε ποιητή. Η ποίηση δομεί το βίο του μυθοποιώντας το τώρα μέσα από τις αναγνωστικές εμπειρίες που διαθέτει και από το περιβάλλον που περιγράφει τις «ασκήσεις» που έχει κληθεί ως θνητός να διαπραγματευτεί στην καθημερινότητά του. Η εξωστρέφεια, άμεσα περιγράφεται με την έκδοση των ποιητικών του συνθέσεων, είτε σε πρωτοδημοσιεύσεις σε περιοδικά και ανθολογίες, είτε σε αυτοτελείς εκδόσεις. Αυτή η εξωστρέφεια είναι μονόδρομη διαδικασία για τη δημιουργία ενός συγκροτημένου έργου. Ο ποιητής με το βίο του, συνομιλεί με τις «αγωνίες» του θανάτου και τις «ιαχές» του έρωτα στην εποχή του κάθε μέρα. Ως δημιουργός δεν μπορεί να μένει αμέτοχος από τα γεγονότα τα κοινωνικά, τα εθνικά, τα παγκόσμια για αυτό που θέλει να υμνήσει, να περιγράψει, να καταθέσει. Μέσα σε αυτούς τους «εγκλεισμούς» οφείλει να τιμήσει και να είναι παρών στα της τέχνης του. Η σύγχρονη ιστορία της λογοτεχνίας, τόσο η ελληνική, όσο και η ξένη, είναι γεμάτη από παραδείγματα όπου οι ποιητές, οι συγγραφείς συνοδοιπόρησαν με τους ομότεχνούς τους δημιουργώντας και άλλες δράσεις δίπλα στη γραφή τους. Παράλληλα με τη γραφή και τη δημιουργία της «ποιητικής μου ταυτότητας», στα χρόνια αυτά, από την πρώτη δημοσίευσή μου έως και σήμερα, υπηρετώ την τέχνη της γραφής με δράσεις που τιμούν τη δουλειά των ομότεχνών μου συνομιλώντας και με τις άλλες τέχνες, όπως η ζωγραφική, τα εικαστικά γενικότερα, η μουσική, τόσο την εποχή του περιοδικού «Ελί-τροχος», όσο και τώρα τα τελευταία χρόνια με τη δημιουργία του «Γραφείου Ποιήσεως». Έτσι, ο στόχος είναι η πόλη των Πατρέων που και λογοτεχνική ιστορία έχει, αλλά και παρόν λογοτεχνικό, να γίνει ουσιαστικός συνομιλητής σε διεθνές επίπεδο με την ποιητική τέχνη, μέσα από σημαντικές διοργανώσεις που θα έχουν περιοδική σχέση με την πόλη καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Το «Γραφείον Ποιήσεως» αρχειοθετεί, μελετά, καταγράφει ποιητές και ποιήματα, συνομιλεί με πανεπιστήμια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με κριτικούς λογοτεχνίας, φιλολόγους και ελληνιστές δημιουργώντας ένα φορέα για τη σύγχρονη ποίηση στην Ελλάδα. Μέχρι τώρα, έχει δημιουργήσει τα ποιητικά πορτρέτα, όπου έχουν καταγραφεί περίπου 140 ποιητές και ποιήτριες της σύγχρονης λογοτεχνικής Ελλάδας και της Κύπρου, τον ετήσιο θεσμό των βραβείων “Jean Moreas”, με πρόεδρο τον αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Τριαντάφυλλο Η. Κωτόπουλο, που με δική του πρόταση από τη φετινή χρονιά, τα βραβεία θα αποκτήσουν και διεθνή χαρακτήρα, το διεθνές φεστιβάλ ποίησης Πάτρας, που φέτος φιλοξενεί 50 ποιητές και ποιήτριες από 10 χώρες της μεσογείου και διενεργείται στο πλαίσιο των Παράκτιων Μεσογειακών Αγώνων που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στην πόλη των Πατρέων. Το 2019 θα ολοκληρωθεί με τη συνάντηση νέων ποιητών και την έκδοση της αντίστοιχης ανθολογίας.
-Ας αρχίσουμε με τον ποιητή Αντώνη Σκιαδά: «Παραμεθόριο νεκροταφείο» (1983), «Ο ίππος των κυμάτων» (1990), «Παραμεθόριο νεκροταφείο. Ο ίππος των κυμάτων» (1992), «Θερινό ανεμούριο» (1993), «Φαντασιώσεις ενός οδοιπόρου» (1996), «Χαίρε αιώνα» (2002), «Ποιήματα-Περίληψη» (1983-2006) (2006), «Έρωτος επέτειος εαρινή» (2008), «Φιλόξενος πόλις» (2010), «Ευγενία» (2016) και «Ο μόνος πιστός ένοικος» (τρίγλωσση συλλεκτική έκδοση, 2018)… τι άλλαξε και τι δεν αλλάζει τίποτα για σας μέσα στον χρόνο; Ποιητικές εμμονές;
Αλλάζει σίγουρα ο τρόπος που ωριμάζει το κείμενο, όχι τόσο κατά της σύλληψη της ιδέας, όσο στο πώς αυτή η ιδέα γίνεται πλέον ποίηση. Άλλωστε, για 40 χρόνια τώρα, το ίδιο «μάρμαρο» πελεκάω, απλά εκείνο που κάνει το έργο να παράγεται διαφορετικό είναι ο τρόπος που χτυπάω πλέον το καλέμι στην πέτρα και η δύναμη που έχει το σφυρί όταν πέφτει στο καλέμι. Οι ποιητικές εμμονές υπάρχουν και αυτές δεν είναι άλλες από το πώς γονιμοποιήθηκε η ποιητική της γραφής μου από τη μελέτη των κειμένων του Ανδρέα Κάλβου, του Νίκου Εγγονόπουλου, του Οδυσσέα Ελύτη, του Ρωμανού του Μελωδού και σαφώς τα κείμενα της αρχαίας γραμματείας. Οι μετεφηβικές μου αναγνώσεις αφορούσαν την ποίηση του «κανόνα» αλλά με σημάδεψαν οι υπερρεαλιστικές φωνές, κυρίως του μεσοπολέμου στο Παρίσι, όπου ακόμα και σήμερα αυτή η μνήμη γραφής με ακολουθεί.
-Αλλά και «Ποιητικά πορτραίτα 2017», πώς ξεκίνησε όλο αυτό με τα Ποιητικά Πορτραίτα και τι συνεπάγεται, κύριε Σκιαθά;
Με την έναρξη της δράσης του «Γραφείου Ποιήσεως» ορίσαμε ότι η καταγραφή των ομοτέχνων μέσα από μια αρχειακή διαδικασία ήταν αναγκαία. Έτσι, κάθε Κυριακή στην εφημερίδα «Πελοπόννησος» για τέσσερα χρόνια, παρουσιάζουμε το πορτρέτο ενός ποιητή ή μιας ποιήτριας που «δρα» σήμερα στην Ελλάδα, μέσω μιας συνέντευξης, φωτογραφικού υλικού, ενός ποιήματος σε χειρόγραφη μορφή, του βιογραφικού και μιας ιστορία από το βίο του ποιητή ή της ποιήτριας με έναν ομότεχνο. Σε λίγες μέρες, κυκλοφορεί και ο τόμος με τα πορτρέτα του 2018 και προγραμματίζεται και αυτός να ταξιδέψει στις έδρες νεοελληνικών σπουδών των πανεπιστημίων ανά τον κόσμο.
-Και «Ποιητές της Πάτρας στις γλώσσες της Ευρώπης», «Θησαυροί της άμμου: Ποίηση της ελληνική κρίσης», ποια η αναγκαιότητα της συμμετοχής σε συλλογικά έργα, κύρια Σκιαθά;
Αναφερόμαστε στα ποιήματά μου που έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Έχω την τιμή μέχρι τώρα να έχουν μεταφραστεί ποιήματά μου σε 11 γλώσσες από σημαντικούς μεταφραστές σε συλλογικά έργα (ανθολογίες) και σε αυτούσιες συλλογές. Όταν μεταφράζονται ποιήματα ενός ποιητή στο εξωτερικό γίνεται γνωστό το έργο του.
-Είναι διαφορετική η Ποίηση της Κρίσης;
Η κρίση επέβαλε νέους κώδικες ζωής, επέβαλε αλλαγή στην καθημερινότητα των ανθρώπων, επέβαλε βία και καταρράκωση της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ποίηση δεν μπορεί, παρά να περιγράφει τα ίδια θέματα σ’ αυτήν την περίπτωση, με τον τρόπο που ορίζει η αισθητική της βίας που προκαλεί η κρίση. Άρα, πιθανόν αυτή η ποίηση να έχει τα δικά της χαρακτηριστικά μια και «άλλα» περιγράφει των ανθρώπων.
-Η ποίηση του διαδικτύου;
Η ποίηση του διαδικτύου είναι αυτή που διαμορφώνει η αισθητική του συγκεκριμένου μέσου. «Λαϊκίζει» ο τρόπος αυτού του μέσου και στο επίπεδο της όποιας προτεινόμενης ποίησης μέσα απ’ αυτό. Η ευκολία της δημοσίευσης και ο τρόπος της κοινωνικής δοσοληψίας που περιγράφει το διαδίκτυο, δομεί και την «αξία» των κειμένων. Άλλωστε, κυρίως στην Αμερική υπάρχει και η Insta-Poet, η ποίηση που δημοσιοποιείται στο Instagram, που διαμορφώνει με το δικό της τρόπο την αισθητική των κειμένων.
-Ποια η αναγκαιότητα των Βραβείων Ποίησης «Ζαν Μορεάς», κύριε Σκιαθά;
Όπως όλα τα βραβεία, έχει και αυτό την αισθητική μα και την επιστημονική αντίληψη που έχουν τα μέλη που απαρτίζουν την κριτική επιτροπή. Ο πρόεδρος της επιτροπής των βραβείων “Jean Moreas” , αναπληρωτής καθηγητής του Παν/μίου Δυτικής Μακεδονίας κ. Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος, όπως και οι: Τζίνα Καλογήρου, καθηγήτρια του ΕΚΠΑ (Εθνικό Καποδιστριακό Παν/μιο Αθηνών), Άννα – Μαρίνα Κατσιγιάννη, επ. καθηγήτρια του Παν/μιου Πατρών και Βαγγέλης Τασιόπουλος, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, μόνιμα μέλη της κριτικής επιτροπής, μαζί με τα μέλη της κάθε χρονιάς, περιγράφουν κατ’ έτος τα κριτήρια που συνοδεύουν τα βραβεία.
-Ας έρθουμε και στο δια ταύτα: από 27 μέχρι 30 Αυγούστου το Γραφείο Ποιήσεως στο πλαίσιο των Μεσογειακών Αγώνων που θα πραγματοποιηθούν στην Πάτρα, διοργανώνει την Διεθνή Ποιητική Συνάντηση Πάτρας με τη συμμετοχή 50 ποιητών και ποιητριών από αρκετές χώρες της Μεσογείου, πώς είναι εφικτή μια τέτοια τεράστια διοργάνωση;
Το 2ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης, παράλληλα με την διοργάνωση των Παράκτιων Μεσογειακών Αγώνων στην Πάτρα, περιγράφει σε πολιτιστικό επίπεδο τη μεσογειακή συνάντηση. Το «Γραφείον Ποιήσεως», σε συνεργασία με το ΠΕΑΚ Πάτρας, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών, τη Στέγη Γραμμάτων «Κωστής Παλαμάς» και την Πολυφωνική Χορωδία Πατρών, εδώ και έξι μήνες, οργανώνει αυτή τη συνάντηση επικοινωνώντας με ποιητές και ποιήτριες της Μεσογείου. Το Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί από τις 27 – 30 Αυγούστου 2019 σε εμβληματικά σημεία της πόλης, όπως είναι, το Αρχαιολογικό Μουσείο, η Achaia Clauss, η Στέγη Γραμμάτων «Κωστής Παλαμάς», το Θέατρο «Μπάρυ» και το κάστρο της Πάτρας. Τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού και της Α.Ε. Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκοπίου Παυλοπούλου.
-Να αναφερθούμε στις συμμετοχές;
Οι συμμετοχές από ελληνικής πλευράς είναι: Αλεξανδρόπουλος Γιάννης , Αραβανής Σπύρος, Βαγενάς Νάσος, Γουλιάμος Κώστας, Ζαφειρίου Σταύρος, Θάνογλου Ελευθερία, Κανελλόπουλος Δημήτρης, Κατσαλίδας Νίκος, Καρσιδήμα – Λάγιου Νικολέτα, Κεφάλας Ηλίας, Κιοσσές Σπύρος, Κοζίας Γιώργος, Κορδάς Αλέξανδρος, Κοσμόπουλος Δημήτρης, Κουτσουμπέλη Χλόη, Κουτσούνης Στάθης, Κρεμμύδας Κώστας, Κωτόπουλος Η. Τριαντάφυλλος, Λαδάς Βασίλης, Λάζαρης Ανδρέας, Λάζαρης Νίκος, Λυμπέρη Κλεοπάτρα, Μαυρουδής Κώστας, Μπούρας Κων/νος, Παναγιωτίσης Γιώργος, Παπαδάκη Αθηνά, Παστάκας Σωτήρης, Πεχλιβάνη Αγγελική, Πολενάκης Σταμάτης, Πρατικάκης Μανώλης, Ρούβαλης Βασίλης, Ρούσκας Γιώργος, Σκιαθάς Αντώνης, Τασιόπουλος Βαγγέλης, Τόλιας Γιάννης, Φωτόπουλος Νίκος, Χλωπτσιούδης Δήμος.
Οι ξένοι συμμετέχοντες είναι: Rifaat Salam (Αίγυπτος), Ζαφειράτης Βαγγέλης, Arben Gjeka (Αλβανία), Roberto Garcia de Mesa (Ισπανία), Ronny Someck (Ισραήλ), Milo de Angelis (Ιταλία), Αρτεμίου – Φωτιάδου Ελένη, Ζαφειρίου Λεύκιος, Χριστοδουλίδης Γιώργος (Κύπρος), Andrian Popescu, Vasile Igna (Ρουμανία), Dusan Sarotar (Σλοβενία)
-Ποίηση σε αντιποιητική εποχή;
Η εποχή μας δεν είναι λιγότερο αντιποιητική από τις εποχές που δώρισαν δεινά στον κόσμο έως σήμερα. Ας θυμηθούμε στον εικοστό αιώνα τους δυο παγκόσμιους πολέμους. Στην Ελλάδα, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα τα δεινά του εμφυλίου, τις δικτατορίες και τη βία σε καθημερινή βάση κατά την περίοδο του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα. Η ποιητικότητα μιας εποχής περιγράφεται από την ίδια την εποχή. Η ποίηση μπορεί να παραχθεί και παράγεται σε όλες τις περιόδους την ανθρώπινης ύπαρξης και με δυσκολίες και με ευκολίες, γιατί είναι πάνω απ’ όλα κώδικας ζωής.
-Η ελληνική ποίηση στον Κόσμο, δεδομένου ότι η δική σας ποίηση έχει μεταφραστεί. Η ελληνική ποίηση είναι το δυνατό μας χαρτί;
Η ελληνική ποίηση στον εικοστό αιώνα έδειξε ότι είναι από τα «δυνατά χαρτιά» της ελληνικής λογοτεχνίας. Δεν πρέπει να αγνοούμε ότι η Ελλάδα τιμήθηκε με δυο νόμπελ λογοτεχνίας, που και τα δύο αποδόθηκαν στους κορυφαίους ποιητές Γιώργο Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη και με δυο βραβεία Λένιν, τα οποία αποδόθηκαν στους επίσης κορυφαίους ποιητές Κώστα Βάρναλη και Γιάννη Ρίτσο. Και σήμερα όμως, υπάρχει και παράγεται ποίηση στην Ελλάδα από ποιητές και ποιήτριες με διεθνές διαμέτρημα. Το «Γραφείον Ποιήσεως» τίμησε πρόσφατα στο Hellenic Center του Λονδίνο, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Κύκλο Βιβλιοφίλων Λονδίνου, τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, σε μια βραδιά όπου παρόντος του ποιητή, παραβρέθηκαν κορυφαίοι ελληνιστές και μέλη του πανεπιστημίου του Λονδίνου King’s College.
-Ας μη ξεχνάμε όμως και την εποχή του Ελί-τροχου που άφησε… εποχή!
Ήταν μια εποχή που στα ελληνικά γράμματα παρουσιάστηκαν και άλλα σημαντικά λογοτεχνικά περιοδικά και ιδρύθηκε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Ο Ελί-τροχος αγαπήθηκε από το κοινό της λογοτεχνίας, συνεργάστηκε με σπουδαίους ποιητές και συγγραφείς και τα αφιερώματά του άφησαν εποχή, καθώς και σήμερα, περίπου 20 χρόνια μετά την έκδοση του τελευταίου τεύχους υπάρχει πλήθος αναφορών από μελετητές της λογοτεχνίας για τις δημοσιεύσεις του Ελί-τροχου. Τη δεκαετία του ’90, μαζί με τους συνεργάτες του Ελί-τροχου παρουσιάσαμε και περιγράψαμε το έργο ποιητών και συγγραφέων που σήμερα είναι σημαντικοί στο χώρο τους.
Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο