Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία το απόθεμα προϊόντων μιας εταιρείας που βρίσκεται υπό διάλυση πρέπει να καταστραφεί αλλιώς πληρώνει πρόστιμο ή επιπλέον φόρο η εταιρεία. Επίσης απαγορεύεται ρητώς να δωρίσει ή έστω να πετάξει τα καταστρεπτέα. Συντάσσεται μάλιστα και πιστοποιητικό καταστροφής που κοινοποιείται στον έφορο. Γι' αυτούς ακριβώς τους λόγους η επιλογή της πολτοποίησης γίνεται όχι μόνον από τους πιστωτές αλλά και από τους ίδιους τους εκδότες, κάποιες φορές, που οδηγούνται στην καταστροφή των αδιάθετων αντιτύπων.
Η αντίστροφη μέτρηση για τις εκδόσεις «Γαβριηλίδης» ξεκίνησε πριν από περίπου ενάμιση χρόνο με τον θάνατο της «ψυχής» του, του Σάμη Γαρβιηλίδη από καρκίνο. Η οικονομική κατάσταση της επιχείρησης ήταν πολύ κακή τα τελευταία χρόνια, μια εικόνα που αποκαλύφθηκε σε όλο της το μέγεθος, μετά τον θάνατο του εκδότη. Γι΄ αυτό εξάλλου και οι κληρονόμοι που είχε ορίσει στην διαθήκη του αποποιήθηκαν την κληρονομιά η οποία συνοδευόταν από σωρεία χρεών.
Η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν η συνήθης που επιβάλλεται από το νόμο γι' αυτές τις περιπτώσεις. Οι πιστώτριες τράπεζες προχώρησαν σε κατάσχεση και καταστροφή των βιβλίων καθώς διαφορετικά θα έπρεπε να φορολογηθούν γι' αυτά ενώ δεν θα δικαιούνταν να τα πουλήσουν ή να τα δωρίσουν. Κάπως έτσι τα βιβλία πήραν, δυστυχώς, το δρόμο της πολτοποίησης. Ανάμεσά τους έργα σπουδαίων συγγραφέων και ποιητών όπως ο Πέτρος Μάρκαρης, ο Θοδωρής Καλλιφατίδης, ο Αργύρης Χιόνης αλλά και ο Μπέκετ και ο Μποντλέρ και ο Ρεμπό.
Οι αντιδράσεις
Το θέμα πρωταγωνίστησε τις τελευταίες δύο μέρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με πολλούς επίσημους φορείς, συγγραφείς, πολιτικούς αλλά και απλούς αναγνώστες να εκφράζουν την βαθιά θλίψη τους αλλά και τις έντονες αντιδράσεις τους.
«Πόσα χρήματα άξιζαν οι λέξεις; Πώς να μετρήσουμε σε χρήματα την ποίηση; Αδύνατον. Ενώ ο πολτός έχει συγκεκριμένη τιμή στην αγορά. Και οι τράπεζες δεν ενδιαφέρονται για το ανεκτίμητο αλλά για το τιμολόγιο» έγραψε στην σελίδα του στο Facebook o συγγραφέας ο Αλέξανδρος Σχισμένος συμπληρώνοντας πως με την απόφασή τους αυτή «οι τράπεζες απέδειξαν ότι δεν είναι χαρτί και κόλλα το βιβλίο, αλλά λέξεις. Το χαρτί και η κόλλα παρέμειναν. Οι λέξεις χάθηκαν, πάνε, τις έφαγαν οι μηχανές. Αν αφαιρέσεις την ποίηση μένει ο πολτός».
Από την πλευρά του ο αρχιτέκτονας και ποιητής Δημήτρης Δερζέκος
έγραψε χαρακτηριστικά: «Είναι μια ενέργεια που αρμόζει σε μια φθίνουσα εποχή. Όπως φαίνεται για ορισμένους τα βιβλία δεν αξίζουν ούτε την ίδια τους την τιμή. Όπως θα έλεγε και ο Βαρβέρης: Δεν τους παρηγορούν τα χρήματα έχουν τόσα που μπορούν και να τα αγοράσουν».
Αυτό που ενόχλησε περισσότερο τους εμπλεκόμενους συγγραφείς είναι ότι κανείς δεν τους ειδοποίησε προκειμένου, αν ήθελαν και μπορούσαν, να αγοράσουν οι ίδιοι κάποια από τα αντίτυπα των βιβλίων τους. Δεδομένου ωστόσο ότι δεν υπήρχε εκπρόσωπος της εταιρείας, δεν υπήρχε κανείς να τους ειδοποιήσει.
Η παρέμβαση υπουργείου Πολιτισμού
«Το βιβλίο αποτελεί στοιχείο της ταυτότητας, του δείκτη πολιτισμού μιας κοινωνίας Αποτελεί προέκταση της μνήμης και της φαντασίας του ανθρώπου και ως πνευματικό έργο επιβάλλει τον σεβασμό μας προς τον δημιουργό, αλλά και τον ίδιο τον αναγνώστη. Η καταστροφή ενός βιβλίου αντιβαίνει σε κάθε προσπάθεια ανάδειξης, διαφύλαξης και διάσωσης των έργων του λόγου που αποτελούν κομμάτι της ανθρώπινης έκφρασης και πολιτισμικής δημιουργίας. Κάθε βιβλίο θα πρέπει να φθάνει στα χέρια του βιβλιόφιλου κοινού και να διασώζεται» δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού το μεσημέρι της Τετάρτης ανακοινώνοντας παράλληλα την παρέμβασή της προκειμένου να αλλάξουν οι συνθήκες στη διαχείριση ανάλογων καταστάσεων.
Πιο συγκεκριμένα το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανέθεσε στο Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού, που είναι εποπτευόμενος φορέας του, «να ανοίξει τον δρόμο της δεύτερης ευκαιρίας σε βιβλία που κινδυνεύουν με πολτοποίηση με στόχο να βρουν τη θέση τους σε μια βιβλιοθήκη και στα χέρια κάποιων αναγνωστών». Αυτό σημαίνει ότι θα γίνει μια ενδελεχής καταγραφή της ισχύουσας κατάστασης και θα διατυπωθούν συγκεκριμένες προτάσεις, νομοθετικών ή φορολογικών αλλαγών, που θα προστατεύουν τα βιβλία από την... πυρά. Ας ελπίσουμε η διαδικασία αυτή να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό.