Ο άνθρωπος γεννιέται με ανάγκη για χάδι – όχι μόνο για την επαφή του δέρματος, αλλά και για την αίσθηση ασφάλειας που αυτό προσφέρει.
Το χάδι είναι η πρώτη γλώσσα που μαθαίνουμε, πριν καν μιλήσουμε: η παλάμη της μητέρας, το άγγιγμα του πατέρα, το ζεστό τύλιγμα της αγκαλιάς.
Είναι, σύμφωνα με τους ψυχολόγους, βασικό στοιχείο ανάπτυξης της συναισθηματικής νοημοσύνης και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τον κόσμο.
Στην ποίηση, το χάδι αποκτά πολλαπλές μορφές – δεν περιορίζεται στο φυσικό άγγιγμα. Γίνεται χάδι με λέξεις, χάδι της φύσης, χάδι της μνήμης, χάδι της σιωπής. Πολλές φορές, είναι το χάδι που δεν έγινε, που δεν δόθηκε, που δεν έφτασε στον προορισμό του – και τότε γίνεται ποίηση.
Ο Γιάννης Ρίτσος, με τη βαθιά του τρυφερότητα και την υπαρξιακή του ματιά, γράφει:
Στην ποίηση, το χάδι αποκτά πολλαπλές μορφές – δεν περιορίζεται στο φυσικό άγγιγμα. Γίνεται χάδι με λέξεις, χάδι της φύσης, χάδι της μνήμης, χάδι της σιωπής. Πολλές φορές, είναι το χάδι που δεν έγινε, που δεν δόθηκε, που δεν έφτασε στον προορισμό του – και τότε γίνεται ποίηση.
Ο Γιάννης Ρίτσος, με τη βαθιά του τρυφερότητα και την υπαρξιακή του ματιά, γράφει:
«Το χάδι αυτό που δεν ακούμπησε το σώμα,
μα ακούμπησε την ψυχή.»
Το χάδι, εδώ, δεν χρειάζεται σωματική επαφή. Είναι ενέργεια, συναίσθημα, μνήμη. Είναι το άγγιγμα που διαπερνά το φράγμα της σάρκας και αγγίζει βαθύτερα, το εσωτερικό, το άυλο. Είναι η δυναμική της συναισθηματικής εγγύτητας χωρίς την ανάγκη της φυσικής παρουσίας.
Ο Οδυσσέας Ελύτης, στο Μονόγραμμα, τολμά να ντύσει την αγάπη με απαλότητα και τρυφερότητα που μόνο ένα χάδι μπορεί να κουβαλήσει:
«Σε περιβόλι από χάδια σε πήρα και σε κρατούσα...»
Το χάδι γίνεται τοπίο, χώρος, συνθήκη ύπαρξης. Δεν είναι μόνο μια κίνηση, αλλά ένας ολόκληρος κόσμος προστασίας και αγάπης, στον οποίο ο ποιητής αγκαλιάζει το αγαπημένο του πρόσωπο.
Η Κική Δημουλά, με τη χαρακτηριστική της μελαγχολία και την οξεία παρατήρηση του ανείπωτου, εστιάζει στο χάδι που δεν έγινε, στην απουσία του:
«Απ’ όλα πιο πολύ πονάει
αυτό που δεν έγινε ποτέ – το άγγιγμα.»
Εδώ, το χαμένο χάδι αποκτά βαρύτητα μεγαλύτερη κι από μια πληγή. Δεν είναι απλώς έλλειψη επαφής, είναι έλλειψη ζωής, μια στιγμή που δεν συνέβη, και γι’ αυτό μετατρέπεται σε αιώνιο απωθημένο.
Στον Μικρό Πρίγκιπα του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, δεν γίνεται ρητή αναφορά στο χάδι, όμως το σύνολο του έργου διατρέχεται από αυτό το ήσυχο, σιωπηλό χάδι της αγάπης. Όταν η αλεπού λέει:
«Τα πιο σημαντικά πράγματα δεν τα βλέπει το μάτι... τα νιώθει η καρδιά»
αναγνωρίζουμε τη σχέση που χτίζεται με φροντίδα, υπομονή, με απαλές κινήσεις.
Η διαδικασία «εξημέρωσης» είναι ένα συναισθηματικό χάδι – κάθε μέρα, λίγο-λίγο, μέχρι να νιώσει ο ένας τον άλλον.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη
Απόσπασμα από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη
– Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης:
«Ένα χάδι λύνει κόμπους που δεν λύνουν χιλιάδες λέξεις.
Δεν έχει ανάγκη να εξηγηθεί ή να εξηγήσει. Δεν προσπαθεί να πείσει. Είναι εκεί.
Παρών. Ήρεμο. Σιωπηλό. Ζεστό.
Μια παλάμη που ακουμπάει απαλά – κι εκεί, χωρίς λόγια, σου λέει:
‘Σ’ ακούω. Σε καταλαβαίνω. Είμαι εδώ.’
Κι εκεί που υπήρχε ταραχή, βουίζει μια σιγή.
Εκεί που έκαιγε ο πόνος, έρχεται ένα αεράκι.
Το χάδι είναι το πιο τίμιο πράγμα που μπορούμε να δώσουμε όταν δεν ξέρουμε τι να πούμε.»
Και αλλού, στη λογοτεχνία, το χάδι εμφανίζεται με μορφές φυσικών στοιχείων: «το χάδι του ήλιου», «το χάδι του ανέμου», «το χάδι της σιγής». Η φύση, μέσα από την ήπια κίνηση του φωτός ή του αέρα, παίρνει τη θέση της αγκαλιάς, της παρηγοριάς. Το χάδι, έτσι, δεν είναι μόνο ανθρώπινο. Είναι πλανητικό, ποιητικό, οικουμενικό.
Ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη – ΧΑΔΙ:
Κι εκεί που υπήρχε ταραχή, βουίζει μια σιγή.
Εκεί που έκαιγε ο πόνος, έρχεται ένα αεράκι.
Το χάδι είναι το πιο τίμιο πράγμα που μπορούμε να δώσουμε όταν δεν ξέρουμε τι να πούμε.»
Και αλλού, στη λογοτεχνία, το χάδι εμφανίζεται με μορφές φυσικών στοιχείων: «το χάδι του ήλιου», «το χάδι του ανέμου», «το χάδι της σιγής». Η φύση, μέσα από την ήπια κίνηση του φωτός ή του αέρα, παίρνει τη θέση της αγκαλιάς, της παρηγοριάς. Το χάδι, έτσι, δεν είναι μόνο ανθρώπινο. Είναι πλανητικό, ποιητικό, οικουμενικό.
Ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη – ΧΑΔΙ:
Το χάδι. Μόνο αυτό.
Όχι η σφοδρότητα.
Ούτε το πάθος.
Όχι το φιλί. Ούτε η πείνα.
Το χάδι. Μόνο αυτό.
Που σταματάει τον χρόνο,
που ησυχάζει την ψυχή,
που κάνει το κορμί να θυμάται
πριν καν το αγγίξεις.
Το χάδι, που δόθηκε χωρίς να ζητηθεί,
που ήρθε σαν ανάσα,
που έφυγε σαν ευχή.
Και τελικά, τι είναι το χάδι;
Είναι ένα ποίημα χωρίς λέξεις.
Μια πράξη που εμπεριέχει όσα δεν μπορούμε να πούμε.
Ένα άγγιγμα που επισφραγίζει την παρουσία μας στην καρδιά του άλλου.
Είναι η μνήμη που επιστρέφει, το παρόν που παρηγορεί, το μέλλον που ελπίζει.
Σε έναν κόσμο που συχνά βιάζεται, που λείπει η επαφή, η τρυφερότητα και η αληθινή σύνδεση, το χάδι – είτε φυσικό είτε μεταφορικό – είναι μια επανάσταση ευγένειας.
Όχι το φιλί. Ούτε η πείνα.
Το χάδι. Μόνο αυτό.
Που σταματάει τον χρόνο,
που ησυχάζει την ψυχή,
που κάνει το κορμί να θυμάται
πριν καν το αγγίξεις.
Το χάδι, που δόθηκε χωρίς να ζητηθεί,
που ήρθε σαν ανάσα,
που έφυγε σαν ευχή.
Και τελικά, τι είναι το χάδι;
Είναι ένα ποίημα χωρίς λέξεις.
Μια πράξη που εμπεριέχει όσα δεν μπορούμε να πούμε.
Ένα άγγιγμα που επισφραγίζει την παρουσία μας στην καρδιά του άλλου.
Είναι η μνήμη που επιστρέφει, το παρόν που παρηγορεί, το μέλλον που ελπίζει.
Σε έναν κόσμο που συχνά βιάζεται, που λείπει η επαφή, η τρυφερότητα και η αληθινή σύνδεση, το χάδι – είτε φυσικό είτε μεταφορικό – είναι μια επανάσταση ευγένειας.
Είναι μια υπενθύμιση πως είμαστε ακόμη άνθρωποι, που αισθανόμαστε, νοιαζόμαστε, αγκαλιάζουμε.
