Γιατί απατούμε; Και γιατί απατούν οι ευτυχισμένοι άνθρωποι; Και όταν λέμε «απιστία», τι ακριβώς εννοούμε; Είναι μια επαφή; Μια ερωτική ιστορία; Σεξ επί πληρωμή; Μια διαδικτυακή συνομιλία; Ένα μασάζ με ευτυχή κατάληξη; Γιατί νομίζουμε ότι οι άντρες απατούν από βαρεμάρα και από τον φόβο της οικειότητας, αλλά οι γυναίκες απατούν από μοναξιά και από ανάγκη για οικειότητα; Και η παράλληλη σχέση σημαίνει πάντα το τέλος της μόνιμης σχέσης;
Τα τελευταία 10 χρόνια, ταξίδεψα ανά τον κόσμο και εργάστηκα εκτενώς με εκατοντάδες ζευγάρια που τα είχε κλονίσει η απιστία. Υπάρχει μια απλή παράβαση που μπορεί να κλέψει από το ζευγάρι τη σχέση τους, την ευτυχία τους και την ίδια τους την ταυτότητα: Μια παράλληλη σχέση. Και παρ” όλα αυτά, αυτή η τόσο συνηθισμένη πράξη, δεν γίνεται κατανοητή στην ουσία της. Οπότε, αυτή η ομιλία είναι για όλους όσους έχουν αγαπήσει ποτέ. Η μοιχεία υπάρχει από τότε που ανακαλύφθηκε ο γάμος, και είναι από τότε ταμπού. Για την ακρίβεια, η μοιχεία έχει τέτοιον ζήλο, που θα τον ζήλευε κι ο γάμος. Τέτοιον, ώστε είναι η μόνη εντολή που επαναλαμβάνεται δύο φορές στη Βίβλο: Μια για την πράξη της και μια μόνο και μόνο για τη σκέψη της. (Γέλια)
Οπότε, πώς συμφιλιωνόμαστε με κάτι που απαγορεύεται παγκοσμίως, αλλά παρ” όλα αυτά γίνεται παγκοσμίως; Σε όλη την Ιστορία, οι άντρες είχαν σχεδόν άδεια για να απατούν, με ελάχιστες συνέπειες, κάτι που υποστηρίχθηκε από ένα σωρό θεωρίες βιολογίας και εξέλιξης, που δικαιολογούσαν την ανάγκη τους να ξενοκοιτάνε. Οπότε, τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά είναι τόσο παλιά όσο και η μοιχεία. Όμως, ποιος ξέρει τι πραγματικά συμβαίνει κάτω από τα σεντόνια; Επειδή όσον αφορά το σεξ, οι άντρες παροτρύνονται να καυχιούνται και να υπερβάλλουν, αλλά οι γυναίκες παροτρύνονται να το κρύβουν, να το υποτιμούν και να το αρνούνται.
Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη αν σκεφτεί κανείς ότι εξακολουθούν να υπάρχουν εννέα χώρες όπου οι γυναίκες μπορούν να θανατωθούν λόγω απιστίας. Μονογαμία κάποτε σήμαινε ένα άτομο για όλη τη ζωή μας. Σήμερα, μονογαμία σημαίνει ένα άτομο τη φορά. (Γέλια) (Χειροκρότημα)
Εννοώ πως πολλοί από εσάς μάλλον έχετε πει: «Είμαι μονογαμικός σε όλες μου τις σχέσεις». (Γέλια) Κάποτε παντρευόμασταν και κάναμε σεξ για πρώτη φορά. Όμως σήμερα παντρευόμαστε και σταματάμε να κάνουμε σεξ με άλλους. Είναι γεγονός ότι η μονογαμία δεν είχε καμία σχέση με την αγάπη.
Οι άντρες βασίζονταν στην πίστη των γυναικών, προκειμένου να ξέρουν τίνος είναι τα παιδιά και ποιος θα πάρει το στέμμα όταν πεθάνω. Όλοι θέλουν να ξέρουν τι ποσοστό ανθρώπων απατά. Μου έκαναν αυτό το ερώτημα μόλις έφτασα σε αυτό το συνέδριο. (Γέλια) Σας αφορά όλους. Όμως ο ορισμός της απιστίας συνεχίζει να επεκτείνεται: SMS σεξουαλικού περιεχομένου, πορνό, κρυφή δραστηριότητα σε ιστοσελίδες γνωριμιών. Έτσι, επειδή δεν υπάρχει οικουμενικά αποδεκτός ορισμός ούτε καν για το τι αποτελεί απιστία, οι εκτιμήσεις κυμαίνονται ανάμεσα στο 26 και το 75%. Όμως, επιπλέον, είμαστε κινούμενες αντιφάσεις. Έτσι, το 95% από εμάς θα πει ότι είναι τεράστιο σφάλμα να πει ψέματα ο σύντροφος μας σχετικά με μια παράλληλη σχέση του, αλλά σχεδόν το ίδιο ποσοστό θα πει ότι κι εμείς θα κάναμε το ίδιο αν είχαμε μια παράλληλη σχέση. (Γέλια)
Μου αρέσει ο ακόλουθος ορισμός της παράλληλης σχέσης, επειδή συνδυάζει τρία κύρια στοιχεία: Μια μυστική σχέση, που είναι η κύρια δομή μιας παράλληλης σχέσης, μια συναισθηματική σχέση, σε οποιονδήποτε βαθμό, και μια σεξουαλική αλχημεία. Η αλχημεία είναι η λέξη-κλειδί εδώ, επειδή το ερωτικό ρίγος είναι τέτοιο, ώστε το φιλί που μόνο φαντάζεστε ότι θα δώσετε, μπορεί να είναι εξίσου δυνατό και σαγηνευτικό, με ώρες πραγματικής ερωτικής πράξης. Όπως είπε ο Μαρσέλ Προυστ, «Η φαντασία μας ευθύνεται για την αγάπη. Όχι το άλλο άτομο». Οπότε, ποτέ δεν ήταν πιο εύκολο για κάποιον να απατήσει και ποτέ δεν ήταν πιο δύσκολο να το κρατήσει κρυφό. Και ποτέ η απιστία δεν είχε τόσο μεγάλη αρνητική ψυχολογική επιρροή. Όταν κάποτε ο γάμος ήταν μια οικονομική επιχείρηση, η απιστία απειλούσε την οικονομική μας ασφάλεια. Αλλά τώρα που ο γάμος είναι ένας ερωτικός διακανονισμός, η απιστία απειλεί τη συναισθηματική μας ασφάλεια.
Ειρωνικά, κάποτε καταφεύγαμε στην απιστία γιατί εκεί αναζητούσαμε την αγνή αγάπη, αλλά τώρα που αναζητούμε την αγάπη στο γάμο, η απιστία την καταστρέφει. Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους πιστεύω ότι η απιστία πληγώνει διαφορετικά στις μέρες μας. Έχουμε ένα ρομαντικό ιδεώδες, βάσει του οποίου στρεφόμαστε προς κάποιο άτομο για να μας ικανοποιήσει μια ατελείωτη λίστα αναγκών: Να είναι ο καλύτερος εραστής που είχα ποτέ, ο καλύτερος μου φίλος, ο καλύτερος γονιός, το άτομο της εμπιστοσύνης μου, ο συναισθηματικός μου σύντροφος και ο διανοητικά ίσος μου. Κι εγώ είμαι τα πάντα. Είμαι εκλεκτή, είμαι μοναδική, είμαι απαραίτητη, είμαι αναντικατάστατη. Είμαι η μία και μοναδική. Και η απιστία μου λέει ότι δεν είμαι. Είναι η απόλυτη προδοσία.
Η απιστία διαλύει τις μεγάλες φιλοδοξίες της αγάπης. Όμως, παρ” όλο που στην Ιστορία η απιστία ήταν πάντα επώδυνη, σήμερα είναι συχνά τραυματική, επειδή απειλεί την αίσθηση της ταυτότητάς μας. Ο Φερνάντο, ασθενής μου, βασανίζεται. Λέει: «Νόμιζα ότι ήξερα τη ζωή μου. Νόμιζα ότι ήξερα ποια είσαι, ποιοι ήμασταν εμείς σαν ζευγάρι, ποιος ήμουν εγώ.Τώρα αμφισβητώ τα πάντα».
Απιστία: μια παραβίαση της εμπιστοσύνης, μια κρίση ταυτότητας. «Θα μπορέσω ποτέ να σε εμπιστευτώ ξανά;» ρωτάει. «Θα μπορέσω ποτέ να εμπιστευτώ ξανά οποιονδήποτε;» Κι αυτό είναι κάτι που μου λέει και η ασθενής μου, η Χέδερ, όταν μου μιλάει για την ιστορία της με τον Νικ. Παντρεμένοι, με δύο παιδιά. Ο Νικ μόλις έφυγε για ένα επαγγελματικό ταξίδι και η Χέδερ παίζει με τα παιδιά στο iPad του, όταν βλέπει ένα μήνυμα να εμφανίζεται στην οθόνη: «Ανυπομονώ να σε δω». «Περίεργο», σκέφτεται. «Μόλις ειδωθήκαμε». Και τότε φτάνει ένα άλλο μήνυμα: «Ανυπομονώ να σε πάρω αγκαλιά». Και η Χέδερ συνειδητοποιεί ότι δεν απευθύνονται σε εκείνη. Επίσης μου λέει ότι και ο πατέρας της είχε παράλληλες σχέσεις αλλά η μητέρα της είχε βρει μια μικρή απόδειξη στην τσέπη του και λίγο κραγιόν στο γιακά του. Η Χέδερ συνεχίζει να ψάχνει και βρίσκει εκατοντάδες μηνύματα και φωτογραφίες που είχαν ανταλλάξει και πόθους που είχαν εκφράσει. Οι παραστατικές λεπτομέρειες της διετούς εξωσυζυγικής σχέσης του Νικ ξεδιπλώνονται μπροστά της σε πραγματικό χρόνο. Και αυτό με έκανε να σκεφτώ: Οι εξωσυζυγικές σχέσεις στην ηλεκτρονική εποχή είναι θάνατος από χιλιάδες μαχαιριές. Όμως υπάρχει και ένα άλλο παράδοξο στις μέρες μας. Λόγω αυτού του ρομαντικού ιδεώδους, βασιζόμαστε στην πίστη του συντρόφου μας με μοναδικό ζήλο. Όμως, δεν είχαμε ποτέ μεγαλύτερη τάση να παραστρατήσουμε, και όχι επειδή στις μέρες μας έχουμε καινούργιες επιθυμίες, αλλά επειδή ζούμε σε μια εποχή όπου αισθανόμαστε ότι δικαιούμαστε να επιδιώξουμε τις επιθυμίες μας, επειδή αυτός είναι ο πολιτισμός όπου δικαιούμαι να είμαι ευτυχισμένος. Κι αν κάποτε παίρναμε διαζύγιο επειδή ήμασταν δυστυχισμένοι, σήμερα παίρνουμε διαζύγιο επειδή θα μπορούσαμε να είμαστε πιο ευτυχισμένοι. Κι αν κάποτε το διαζύγιο ήταν ντροπή, σήμερα, το να επιλέξεις να μείνεις, ενώ μπορείς να φύγεις, είναι η νέα ντροπή. Έτσι, η Χέδερ δεν μπορεί να μιλήσει στους φίλους της, επειδή φοβάται ότι θα την κατακρίνουν που αγαπάει ακόμα τον Νικ. Κι όπου κι αν στραφεί, της δίνουν την ίδια συμβουλή:
«Παράτα τον. Πέτα το σκυλί στο δρόμο». Κι αν ήταν αντίστροφη η κατάσταση, ο Νικ θα βρισκόταν στην ίδια θέση. Το να μείνεις είναι η νέα ντροπή. Οπότε, αφού μπορούμε να πάρουμε διαζύγιο, γιατί εξακολουθούμε να κάνουμε παράλληλες σχέσεις;Η τυπική υπόθεση λέει ότι αν απατάς, είτε κάτι δεν πάει καλά στη σχέση σου ή κάτι δεν πάει καλά με σένα. Όμως δεν γίνεται εκατομμύρια άνθρωποι να έχουν όλοι πρόβλημα. Η λογική είναι η εξής: Αν έχεις ό,τι χρειάζεσαι στο σπίτι, τότε δεν χρειάζεται να ψάξεις αλλού. Αυτή η λογική θεωρεί δεδομένο ότι υπάρχει ο τέλειος γάμος που θα μας κάνει άνοσους στην επιθυμία μας να ξεπορτίσουμε. Όμως τι γίνεται αν το πάθος έχει συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης; Τι γίνεται αν υπάρχουν πράγματα που ούτε μια καλή σχέση δεν μπορεί να προσφέρει; Αν απατούν ακόμα και οι ευτυχισμένοι άνθρωποι, γιατί το κάνουν; Η πλειοψηφία των ανθρώπων με τους οποίους συνεργάζομαι, δεν ερωτοτροπούν συστηματικά. Είναι συχνά άνθρωποι που είναι βαθιά μονογαμικοί, τουλάχιστον για τον σύντροφό τους. Όμως βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ των αξιών τους και της συμπεριφοράς τους. Είναι συχνά άνθρωποι που υπήρξαν πιστοί για δεκαετίες, αλλά μια μέρα, πέρασαν μια διαχωριστική γραμμή που νόμιζαν ότι ποτέ δεν θα διέσχιζαν, με το ρίσκο να χάσουν τα πάντα. Για να κερδίσουν τι; Οι παράλληλες σχέσεις είναι πράξεις προδοσίας και επίσης μια έκφραση λαχτάρας και απώλειας. Στο βάθος μιας παράλληλης σχέσης, θα ανακαλύψετε συχνά μια λαχτάρα και μια επιθυμία για συναισθηματική επαφή, για κάτι καινούργιο, για ελευθερία, για αυτονομία, για σεξουαλική ένταση. Μια επιθυμία να επανασυνδεθούμε με χαμένα κομμάτια του εαυτού μας ή μια απόπειρα να επαναφέρουμε ζωτικότητα στη θέση της απώλειας και της τραγωδίας. Σκέφτομαι μια άλλη ασθενή μου, την Πρίγια, που είναι ευτυχισμένη στον γάμο της, αγαπάει τον σύζυγό της, και δεν θα ήθελε ποτέ να τον πληγώσει. Όμως, μου λέει επίσης, ότι πάντα έκανε αυτό που αναμενόταν από εκείνη: Να είναι καλό κορίτσι, καλή σύζυγος, καλή μητέρα, να φροντίζει τους μετανάστες γονείς της. Η Πρίγια ερωτεύτηκε αυτόν που έκοψε τα δέντρα στην αυλή της, μετά από τον τυφώνα Σάντι. Με φορτηγό και με τατουάζ είναι ακριβώς το αντίθετο από εκείνη. Όμως στα 47, η εξωσυζυγική σχέση της Πρίγια έχει να κάνει με την εφηβεία που δεν έζησε ποτέ. Και η ιστορία της μου επισημαίνει, πως όταν αναζητούμε το βλέμμα κάποιου άλλου, δεν σημαίνει πάντα ότι φεύγουμε από τον σύντροφό μας, αλλά από το άτομο που έχουμε γίνει.
Και δεν είναι ότι αναζητούμε τόσο κάποιο άλλο άτομο, όσο ότι αναζητούμε έναν άλλο εαυτό. Σε όλον τον κόσμο, υπάρχει κάτι που μου λένε πάντα οι άνθρωποι που έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις: Αισθάνονται ζωντανοί. Και μου λένε συχνά ιστορίες μιας πρόσφατης απώλειας, ενός γονιού που πέθανε, ενός φίλου που έφυγε νωρίς, και μιας δυσάρεστης ιατρικής γνωμάτευσης. Ο θάνατος και η θνητότητα ζουν συχνά στη σκιά μιας εξωσυζυγικής σχέσης, επειδή εγείρουν αυτά τα ερωτήματα: Αυτό ήταν; Υπάρχει κάτι άλλο; Έτσι θα συνεχίσω και τα επόμενα 25 χρόνια; Θα αισθανθώ ποτέ ξανά όπως τότε; Και αυτό με οδήγησε να σκεφτώ, ότι ίσως αυτά τα ερωτήματα, είναι αυτά που ωθούν τους ανθρώπους να περάσουν τη διαχωριστική γραμμή, και ότι κάποιες σχέσεις είναι μια απόπειρα να νικήσει κάποιος τη νέκρωση, να βρεί ένα αντίδοτο για τον θάνατο. Και αντίθετα από όσα μπορεί να νομίζετε, οι σχέσεις δεν έχουν τόσο να κάνουν με το σεξ, όσο με την επιθυμία: Την επιθυμία να σε προσέχουν, την επιθυμία να αισθάνεσαι ιδιαίτερος, την επιθυμία να αισθάνεσαι σημαντικός. Η ίδια η δομή μιας σχέσης, το γεγονός ότι δεν μπορείς ποτέ να έχεις τον εραστή σου, σε κάνει να επιθυμείς διαρκώς. Αυτό από μόνο του είναι ένας μηχανισμός επιθυμίας, επειδή το ανολοκλήρωτο και η ασάφεια σε κάνουν να θέλεις αυτό που δεν μπορείς να έχεις. Μερικοί από εσάς πιθανώς να σκέφτεστε ότι δεν γίνονται απιστίες σε μια ανοιχτή σχέση, αλλά γίνονται. Κατ” αρχήν, η συζήτηση για τη μονογαμία δεν είναι η ίδια με τη συζήτηση για την απιστία. Όμως είναι γεγονός, πως ακόμα κι όταν έχουμε την ελευθερία να έχουμε και άλλους σεξουαλικούς συντρόφους, εξακολουθεί να μας δελεάζει η δύναμη του απαγορευμένου. Ότι αν κάνουμε αυτό που υποτίθεται ότι δεν πρέπει να κάνουμε, τότε αισθανόμαστε ότι πραγματικά κάνουμε αυτό που θέλουμε. Κι έχω πει σε αρκετούς ασθενείς μου, ότι αν μπορούσαν να βάλουν στη σχέση τους το ένα δέκατο της τόλμης, της φαντασίας και της ενέργειας που βάζουν στις εξωσυζυγικές τους σχέσεις, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα χρειάζονταν να με δουν ποτέ. (Γέλια) Οπότε, πώς αναρρώνουμε από μια εξωσυζυγική σχέση; Η επιθυμία είναι βαθιά. Η προδοσία είναι βαθιά. Όμως μπορεί να θεραπευτεί. Και κάποιες εξωσυζυγικές σχέσεις, είναι η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι σχέσεων που ήδη αργοπέθαιναν. Όμως κάποιες άλλες, θα μας ωθήσουν προς νέες δυνατότητες. Είναι πραγματικότητα, ότι τα περισσότερα ζευγάρια που έχουν βιώσει εξωσυζυγικές σχέσεις, παραμένουν μαζί. Όμως κάποια απλώς θα επιβιώσουν και κάποια άλλα θα μπορέσουν να μετατρέψουν την κρίση σε ευκαιρία. Θα μπορέσουν να την μετατρέψουν σε μια παραγωγική εμπειρία. Και σκέφτομαι ότι αυτό ισχύει και για τον εξαπατημένο σύντροφο που συχνά θα πει: «Νομίζεις ότι εγώ δεν ήθελα περισσότερα; Όμως εγώ δεν το έκανα αυτό». Όμως τώρα που η απιστία βγήκε στο προσκήνιο, διεκδικούν και εκείνοι περισσότερα, και δεν χρειάζεται πλέον να παραμείνουν σε μια κατάσταση που μπορεί να μην ήταν κατάλληλη ούτε για τους ίδιους. Έχω παρατηρήσει ότι πολλά ζευγάρια, αμέσως μετά από μια εξωσυζυγική σχέση, και λόγω της αταξίας που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε μια νέα τάξη, θα κάνουν ουσιαστικές, ειλικρινείς και ανοιχτές συζητήσεις, κάτι που δεν έκαναν για δεκαετίες. Και σύντροφοι που ήταν σεξουαλικά αδιάφοροι, ανακαλύπτουν ξαφνικά έναν τόσο ακόρεστο πόθο που δεν ξέρουν από πού προήλθε.Κάτι στον φόβο της απώλειας θα αναζωπυρώσει την επιθυμία και θα ανοίξει τον δρόμο προς μια καινούργια αλήθεια.
Όταν αποκαλύπτεται μια απιστία, τι ακριβώς μπορούν να κάνουν τα ζευγάρια; Γνωρίζουμε από τα τραύματα, ότι η ίαση ξεκινάει όταν ο αυτουργός αναγνωρίσει το λάθος που έκανε. Έτσι, για τον σύντροφο που είχε μια σχέση, για τον Νικ, το ένα είναι να βάλει τέλος στην εξωσυζυγική σχέση, όμως το άλλο είναι η ουσιώδης και σημαντική πράξη, να δηλώσει ενοχή και μεταμέλεια που πλήγωσε τη γυναίκα του. Όμως η αλήθεια είναι ότι έχω παρατηρήσει πως πολλοί από όσους κάνουν εξωσυζυγικές σχέσεις αισθάνονται απίστευτα ένοχοι που πλήγωσαν τον σύντροφό τους, αλλά δεν αισθάνονται ένοχοι για την ίδια την εξωσυζυγική σχέση. Και αυτή η διάκριση είναι σημαντική. Και ο Νικ πρέπει να επαγρυπνήσει για τη σχέση. Για ένα διάστημα, πρέπει να γίνει ο προστάτης των ορίων. Είναι δική του ευθύνη να το αναφέρει, επειδή αν το σκεφτεί Είναι δική του ευθύνη να το αναφέρει, επειδή αν το σκεφτεί εκείνος μπορεί να ανακουφίσει την Χέδερ από τις εμμονές και από την ανάγκη της να βεβαιωθεί ότι η εξωσυζυγική σχέση δεν έχει ξεχαστεί, και αυτό από μόνο του αρχίζει να αποκαθιστά την εμπιστοσύνη. Όμως η Χέδερ και άλλοι απατημένοι σύντροφοι είναι σημαντικό να κάνουν πράγματα που θα αποκαταστήσουν την αυτοεκτίμησή τους. Να περιτριγυρίσουν τον εαυτό τους με αγάπη, φίλους και δραστηριότητες που δίνουν χαρά, νόημα και ταυτότητα. Όμως ακόμα πιο σημαντικό είναι να συγκρατήσουν την περιέργειά τους και μην ψάξουν για τις βρώμικες λεπτομέρειες: Πού ήσασταν; Πού το κάνατε; Πόσο συχνά; Είναι καλύτερη από μένα στο κρεβάτι; Ερωτήματα που προκαλούν μόνο περισσότερο πόνο και σας κρατούν ξύπνιους τη νύχτα. Αντ” αυτού, στραφείτε προς τα διερευνητικά ερωτήματα. Αυτά που αντλούν το νόημα και τα κίνητρα: Τι σήμαινε για σένα αυτή η σχέση; Τι είναι αυτό που μπόρεσες να εκφράσεις ή να βιώσεις εκεί που δεν μπορούσες πλέον να το κάνεις μαζί μου;
Πώς ήταν όταν επέστρεφες στο σπίτι; Τι εκτιμάς στη σχέση μας; Είσαι ευχαριστημένος που τελείωσε; Κάθε απιστία θα επαναπροσδιορίσει τη σχέση και κάθε ζευγάρι θα καθορίσει ποιο θα είναι το κληροδότημα αυτής της απιστίας. Όμως οι εξωσυζυγικές σχέσεις ήρθαν για να μείνουν και δεν θα φύγουν. Και τα διλήμματα της αγάπης και της επιθυμίας δεν δίνουν μόνο απλές απαντήσεις, άσπρο-μαύρο, καλό-κακό, θύμα-θύτης. Η προδοσία σε μια σχέση παρουσιάζεται με πολλές μορφές. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προδώσουμε τον σύντροφό μας: Με περιφρόνηση, με παραμέληση, με αδιαφορία, με βία. Η σεξουαλική προδοσία είναι μόνο ένας από τους τρόπους που πληγώνουμε. Με άλλα λόγια, το θύμα μιας εξωσυζυγικής σχέσης, δεν είναι πάντα το θύμα του γάμου. Με ακούσατε και ξέρω τι σκέφτεστε: Έχει γαλλική προφορά, οπότε πρέπει να είναι υπέρ των εξωσυζυγικών σχέσεων. (Γέλια) Κάνετε λάθος. Δεν είμαι Γαλλίδα. (Γέλια) (Χειροκρότημα) Και δεν είμαι υπέρ των εξωσυζυγικών σχέσεων. Επειδή όμως νομίζω πως από μια εξωσυζυγική σχέση μπορεί να βγει κάτι καλό μου κάνουν πολύ συχνά αυτή την πολύ παράξενη ερώτηση: Θα το συνιστούσα; Δεν θα σας συνιστούσα να κάνετε μια εξωσυζυγική σχέση, όπως δεν θα σας συνιστούσα να έχετε καρκίνο. Και παρ” όλα αυτά, ξέρουμε ότι άνθρωποι που κάποτε αρρώστησαν συχνά μιλούν για το πώς η ασθένειά τους τους έδωσε μια νέα προοπτική. Η βασική ερώτηση που μου έκαναν μόλις έφτασα σε αυτό το συνέδριο και είπα ότι θα μιλήσω για την απιστία, ήταν: «Υπέρ ή κατά;» Τους είπα: «Ναι». (Γέλια) Εξετάζω τις εξωσυζυγικές σχέσεις από δύο πλευρές. Ο πόνος και η προδοσία είναι στη μία πλευρά. Η εξέλιξη και η ανακάλυψη του εαυτού είναι στην άλλη. Τι έκανε αυτό σε σένα και τι σημαίνει αυτό για μένα; Κι έτσι, όταν ένα ζευγάρι έρχεται σε μένα αφού έχει αποκαλυφθεί η εξωσυζυγική σχέση, συχνά τους λέω αυτό: Σήμερα, στη Δύση, οι περισσότεροι από εμάς θα κάνουμε δύο ή τρεις σχέσεις ή γάμους, και κάποιοι από εμάς θα τις κάνουμε με το ίδιο άτομο.
Ο πρώτος γάμος σας τελείωσε. Θέλετε να δημιουργήσετε έναν δεύτερο μαζί;
Σας ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)