Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (πραγματικό όνομα: Θεόφιλος Κεφαλάς ή Κεφάλας) (Βαρειά Λέσβου, 1870 – Βαρειά Λέσβου, 24 Μαρτίου 1934), γνωστός και ως Θεόφιλος, ήταν Έλληνας λαϊκός ζωγράφος της νεοελληνικής τέχνης και αγιογράφος. Κυρίαρχο στοιχείο του έργου του είναι η ελληνικότητά του και η εικονογράφηση της ελληνικής λαϊκής παράδοσης και ιστορίας. Η ζωή του ήταν πολύ δύσκολη εξαιτίας του κόσμου που τον χλεύαζε, επειδή κυκλοφορούσε φορώντας την παραδοσιακή φουστανέλα. Πέθανε τον Μάρτιο του 1934, παραμονές του Ευαγγελισμού, πιθανότατα από τροφική δηλητηρίαση, στη Μυτιλήνη.
Ο μεγάλος αρχιτέκτονας Λε Κορμπιζιέ γράφει σε άρθρο του για τον Θεόφιλο «…Είναι ζωγράφος γεννημένος από το ελληνικό τοπίο. Μέσω του Θεόφιλου, ιδού το τοπίο και οι άνθρωποι της Ελλάδας: κοκκινόχωμα, πευκότοπος και ελαιώνας, θάλασσα και βουνά των θεών, άνθρωποι που λούονται σε μια τολμηρά επικίνδυνη ηρεμία….». Ο Γιώργος Σεφέρης και ο Γιάννης Τσαρούχης εκφράζονται εγκωμιαστικά για την τέχνη του.
Τον Ιούνιο του 1961 εγκαινιάστηκε μεγάλη έκθεση με έργα του Θεόφιλου στο Μουσείο του Λούβρου. Ήταν ο θρίαμβος του φουστανελά που κάποτε τον έλεγαν «σοβατζή». Το κοσμοπολίτικο Παρίσι υποδέχθηκε τον Έλληνα αυτοδίδακτο καλλιτέχνη, τον «παρθένο μαθητή των αισθήσεων», ο οποίος, κατά τον Οδυσσέα Ελύτη «έδωσε έκφραση πλαστική στο αληθινό μας πρόσωπο». Η έκθεση οφείλετο στον Τεριάντ, βαθύ πατριώτη και εμπνευστή κορυφαίων δημιουργών του 20ου αιώνα, που ανακάλυψε τον Θεόφιλο και προσέδωσε κύρος στο έργο του, κινώντας το ενδιαφέρον της Ευρώπης, των διανοουμένων της εποχής. Ο «εν ξιφήρεις» φουστανελάς μπήκε στις αίθουσες του πιο λαμπρού μουσείου και οι Λουδοβίκοι συναντήθηκαν με τον Αντώνη Κατσαντώνη, τον Αθανάσιο Διάκο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Μέγα Αλέξανδρο, την Αρετούσα. Έργα απλά, ελεύθερα, γεμάτα φως, σοφία και γλαφυρότητα, ενθουσίασαν τους επισκέπτες της έκθεσης «οι οποίοι εξεφράζοντο μετά θαυμασμού δια την πρωτοτυπίαν του ζωγράφου Θεόφιλου, που θεωρείται ως ο πρωτοπόρος της λαϊκής αυτής τεχνοτροπίας».
Ο πίνακας «Η Ελλάς αναγεννάται και ο Φεραίος» βρίσκεται στην πρόσοψη του Φούρνου του Βελέτζα, στην Άλλη Μεριά Μαγνησίας. Σε αυτόν δεσπόζει στο κέντρο γυναικεία φιγούρα (Ελλάς) η οποία με τα χέρια της σπάει τις αλυσίδες των 400 χρόνων σκλαβιάς επί τουρκοκρατίας. Το δεξί πόδι πατά πάνω στο νεκρό σώμα τούρκου Οθωμανού (που κείτεται πάνω σε αρχαία μέλη) και ο οποίος φέρει σπασμένο γιαταγάνι, ένδειξη ότι η ελευθερία κερδίζεται με τον αγώνα κατά του κατακτητή. Πίσω της η φιγούρα του Ρήγα, πάνω σε κάστρο που φέρει την χρονολογία 1453, κυματίζει με το αριστερό χέρι την ελληνική σημαία ενώ με το δεξί παραπέμπει (στο αριστερό μέρος του πίνακα) στην Ακρόπολη, δείγμα της αφετηρίας του ελληνικού έθνους και την συνέχειας που το χαρακτηρίζει. Στην δεξιά πλευρά, στο βάθος, υπάρχει ιερέας (ένδειξη σύνδεσης με την ελληνορθόδοξη παράδοση) και πίσω από αυτόν άγαλμα της θεάς Αθηνάς από την μια και από την άλλη ζευγάρι αγωνιστών έτοιμοι να συμμετάσχουν στην Επανάσταση. Στην σύνθεση στεφανώνει Αρχάγγελος που σχίζει τον ουρανό με την επιγραφή: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ελλήνων ελευθητε (Ήρθε η ελευθερία των Ελλήνων). Κάτω δεξιά υπάρχει ο τίτλος του έργου (Η Ελλάς αναγεννάται και ο Φεραίος) από το χέρι του ζωγράφου.
https://ardin-rixi.gr/archives/232938