Οι στόχοι
Πρόκειται για μέτρα που εξειδικεύουν τους στόχους που θέτει η κυβέρνηση για την «επόμενη ημέρα» της πανδημίας: να δημιουργηθούν λιγότερα, ισχυρότερα και περισσότερο ανταγωνιστικά επιχειρηματικά σχήματα. Να «φθηνύνει» η μισθωτή απασχόληση ώστε η επιστροφή σε χαμηλά ποσοστά ανεργίας –ακόμη και μονοψήφια σε βάθος τετραετίας– να στηριχθεί κατά κύριο λόγο στη δημιουργία σχέσεων εξαρτημένης εργασίας. Να πάψουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων να πληρώνουν το «χαράτσι» του ΕΝΦΙΑ χωρίς να έχουν την παραμικρή αίσθηση «ανταποδοτικότητας» για τους φόρους που καταβάλλουν. Και τέλος να αλλάξει το μοντέλο αποταμίευσης των Ελλήνων, ώστε από τη σχεδόν καθολική τοποθέτηση στα ακίνητα που υφίστανται και εξαιρετικά βαριά φορολογία, να υπάρξει «στροφή» πόρων και προς άλλα αποταμιευτικά προγράμματα –συμπεριλαμβανομένης της μακροχρόνιας τοποθέτησης χρημάτων σε μετοχές εταιρειών– προκειμένου να διασφαλίζεται στήριξη του εισοδήματος και μετά τη συνταξιοδότηση.
Για πολλά από αυτά τα μέτρα έχει υπάρξει σύγκλιση απόψεων ανάμεσα στα μέλη της επιτροπής Πισσαρίδη που παρέδωσε ήδη την έκθεσή της στον πρωθυπουργό αλλά και την κυβέρνηση, η οποία έχει ενσωματώσει αντίστοιχες «ιδέες» στο προεκλογικό της πρόγραμμα πριν ακόμη μπλέξει ο πλανήτης με την COVID-19. Το ζητούμενο είναι, πολλά από αυτά τα μέτρα να ξεκινήσουν να υλοποιούνται από το επόμενο κιόλας έτος με προοπτική ολοκλήρωσης μέσα στην προσεχή 3ετία ή 4ετία.
Οι σχετικές ανακοινώσεις αναμένονται από τον ίδιο τον πρωθυπουργό στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, καθώς μέχρι τότε αναμένεται ότι θα έχει ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο και όσον αφορά το πακέτο ευρωπαϊκής στήριξης αλλά και όσον αφορά την έκταση της ύφεσης που θα αφήσει πίσω της η πανδημία. H «λογική» των μέτρων που θα μπουν στο τραπέζι των συζητήσεων, ώστε πολλά από αυτά να εξαγγελθούν το φθινόπωρο και να ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό του 2021, είναι η εξής:
1. Μείωση ασφαλιστικών εισφορών και εισφοράς αλληλεγγύης. Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών συνιστά τον μόνο άμεσο τρόπο ενίσχυσης του συνόλου των επιχειρήσεων αλλά και των εργαζομένων σε αυτές. Το μη μισθολογικό κόστος μειώνεται αυτόματα για την επιχείρηση, ενώ ο εργαζόμενος βλέπει αύξηση των καθαρών αποδοχών του ανεξάρτητα από το αν είναι μερικώς απασχολούμενος ή όχι και ανεξάρτητα από το ποιο είναι το ύψος των αποδοχών του. Με τον συντελεστή υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών να παραμένει στο 39,5%, ένας εργαζόμενος με καθαρές αποδοχές της τάξεως των 700 ευρώ τον μήνα, φτάνει να κοστίζει περίπου 14.000 ευρώ στην επιχείρηση στην οποία εργάζεται. Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες αλλά και η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης προϋποθέτουν δημοσιονομικό χώρο άνω των 4 δισ. ευρώ, οπότε το μέτρο θα πρέπει να υλοποιηθεί σε βάθος τουλάχιστον τριετίας.
2. «Μεταφορά» των φόρων κατοχής ακινήτων στην τοπική αυτοδιοίκηση. Το μέτρο της μεταφοράς των πόρων του ΕΝΦΙΑ στην τοπική αυτοδιοίκηση έχει ήδη ανοίξει από τη Νέα Δημοκρατία πριν καν προκηρυχθούν οι εθνικές εκλογές του Ιουλίου του 2019. Η «ιδέα» ήταν –και με αυτήν φαίνεται ότι συμφωνεί και η επιτροπή Πισσαρίδη– τα έσοδα να περάσουν στους δήμους ώστε να υπάρχει συσχέτιση καταβολής του φόρου και ανταποδοτικών υπηρεσιών. Με τη δήλωση των «ξεχασμένων» τετραγωνικών στους δήμους, τη «διόρθωση» των εντύπων Ε9 και την τακτοποίηση των αυθαίρετων χώρων έχουν μπει οι βάσεις για τη σωστή αποτύπωση των περιουσιών στα ηλεκτρονικά αρχεία του Δημοσίου, ενώ η μεγάλη εκκρεμότητα με την επικαιροποίηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων αναμένεται να κλείσει μέχρι το καλοκαίρι του 2021. Η απόδοση του ΕΝΦΙΑ στους δήμους προϋποθέτει ότι θα λυθεί μεταξύ άλλων και το εξής κρίσιμο ζήτημα: να μη γίνει ο φόρος κατοχής ακινήτων ένα εργαλείο «διεύρυνσης» των ανισοτήτων μεταξύ των δήμων, καθώς η καθαρή μεταφορά του ΕΝΦΙΑ θα πριμοδοτήσει τους δήμους στους οποίους υπάρχουν και οι υψηλότερες αξίες ακινήτων. Η λύση σε αυτό το ζήτημα είναι ένα μέρος των συνολικών εσόδων να «αναδιανέμεται» ώστε να περιορίζονται αντί να διευρύνονται οι ανισότητες στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Κρίσιμο ζήτημα αποτελεί και το μέλλον του συμπληρωματικού φόρου ακινήτων, που συνιστά έναν «εθνικό φόρο κατοχής ακινήτων», ο οποίος είτε θα πρέπει να καταργηθεί είτε να συρρικνωθεί και να αποτελέσει την πηγή χρηματοδότησης του μηχανισμού εξάλειψης των ανισοτήτων μεταξύ των
δήμων της χώρας.
3. Μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε επίδομα κατάρτισης. Οπως έγινε γνωστό και από το επιτελείο του πρωθυπουργού, μία από τις προτάσεις που ενσωματώθηκαν στην έκθεση Πισσαρίδη, είναι και η ενίσχυση της κατάρτισης όσων βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας. Με το ισχύον καθεστώς, όσοι χάνουν τη δουλειά τους λαμβάνουν το επίδομα ανεργίας για χρονικό διάστημα που μπορεί να φτάσει και τους 12 μήνες. Η καινούργια «ιδέα» είναι τους πρώτους έξι μήνες μετά την απόλυση ο ΟΑΕΔ να καταβάλλει εντατικές προσπάθειες για την επιστροφή στην αγορά εργασίας και αν αυτές δεν αποδώσουν, τότε τους υπόλοιπους έξι μήνες το επίδομα ανεργίας να μετατρέπεται σε επίδομα κατάρτισης. Με αυτόν τον τρόπο ο άνεργος θα εφοδιάζεται με περισσότερα προσόντα ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες επιστροφής στην αγορά εργασίας.
4. Κίνητρα συγχώνευσης μικρών και πολύ μικρών επιχειρηματικών οντοτήτων. Το πολύ μικρό μέγεθος των επιχειρηματικών μονάδων στην Ελλάδα συνιστά έναν από τους βασικούς λόγους υστέρησης σε ανταγωνιστικότητα. Η συγχώνευση –η οποία έχει επιχειρηθεί αρκετές φορές στο παρελθόν χωρίς επιτυχία καθώς εκτός από τα οικονομικά κίνητρα προϋποθέτει και αλλαγή νοοτροπίας– θα επιδιωχθεί να προχωρήσει κατά βάση με φορολογικές παροχές. Θα εξεταστεί το ενδεχόμενο να θεσπιστεί μια μακρά περίοδος «φορολογικής ασυλίας» επιχειρήσεων ή επαγγελματιών που θα μπουν στη λογική της συνένωσης δυνάμεων. Το κίνητρο θα πρέπει να είναι πολύ ισχυρό και να προβλέπει ακόμη και μονοψήφιο φορολογικό συντελεστή για χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριών ή πέντε ετών.
5. «Στροφή» της αποταμίευσης και σε άλλες μορφές επένδυσης. Το μοντέλο του Ελληνα ο οποίος διοχετεύει τις αποταμιεύσεις του κατά κύριο λόγο σε ακίνητα με στόχο αυτά να του εξασφαλίζουν ένα πρόσθετο εισόδημα από ενοίκια, κυριαρχεί εδώ και 10ετίες στην Ελλάδα, ενώ μετά τον μηδενισμό των επιτοκίων άρχισαν να φθίνουν και οι τοποθετήσεις χρημάτων σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Το ζητούμενο είναι να θεσπιστούν κίνητρα για εναλλακτικές τοποθετήσεις των αποταμιεύσεων. Στο πλαίσιο αυτό θα εξεταστεί η παροχή φορολογικών κινήτρων σε νοικοκυριά που θα επενδύουν μακροπρόθεσμα σε ελληνικές εταιρείες, οι οποίες και θα ετοιμάζονται για εισαγωγή στο χρηματιστήριο. Επίσης, θα διερευνηθεί η επιστροφή των φορολογικών απαλλαγών για όσους τοποθετούν χρήματα σε αποταμιευτικά - συνταξιοδοτικά προγράμματα. Αντίστοιχης «λογικής» είναι και η εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στον δεύτερο πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης, καθώς η βασική ιδέα είναι ο εργαζόμενος να «χτίζει» με τις αποταμιεύσεις του μια επικουρική σύνταξη, η οποία θα προσαυξάνει το εισόδημά του μετά τη συνταξιοδότηση.