στους σημερινούς κατοίκους ολόκληρης της ανατολικής Μεσογείου τουλάχιστον, για να μην πούμε ολόκληρης της Πρόσω Ασίας και της Βόρειας Αφρικής.
Όμως, ο χώρος που ονομάζεται Ελλάδα, σημείο κομβικό στις μετακινήσεις των λαών πέριξ της ανατολικής Μεσογείου από αρχαιοτάτων χρόνων, θα ήταν απολύτως αδύνατο να διεκδικήσει την «ελληνική αιματολογική καθαρότητα», όπως άλλωστε και κάθε άλλη περιοχή της γης και κυρίως η Μεσόγειος. Οι Ρωμαίοι και αργότερα οι Φράγκοι, άφησαν τα φυλετικά τους ίχνη. Όσοι Ρωμαίοι ή Φράγκοι ζούσαν μόνιμα στην Ελλάδα, δεν εισήγαγαν, βέβαια, συζύγους απ’ τις πατρίδες τους. Και οι βάρβαροι, κυρίως οι Γότθοι που τον τρίτο μ.Χ. αιώνα καταλαμβάνουν την Ελλάδα, επιδίδονται μετά ζήλου στο βάρβαρο σπορ του βιασμού, όπως όλοι οι βάρβαροι.
Όμως, το μεγάλο φυλετικό μπέρδεμα έγινε κατά τους βυζαντινούς χρόνους, τότε που οι κάτοικοι της απέραντης πολυεθνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ως κάτοικοι του ίδιου κράτους, μπορούσαν να μετακινούνται είτε αυτόβουλα είτε, το συχνότερο, κατ’ εντολήν του Αυτοκράτορα, που έπαιρνε κατοίκους από μια πυκνοκατοικημένη και τους μετέφερε σε μια αραιοκατοικημένη ή αποψιλωμένη απ’ τους πολέμους περιοχή. Οι βυζαντινοί Αυτοκράτορες δεν ασκούσαν ελληνική, ασκούσαν αυτοκρατορική πολιτική όπως, άλλωστε, όλοι οι Αυτοκράτορες.
Το γεγονός πως ο Ρωμαίος Μέγας Κωνσταντίνος μεταφέρει την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη το 330 μ.Χ. και κάνει επίσημη θρησκεία του κράτους το χριστιανισμό για λόγους καθαρά πολιτικούς (οι χριστιανοί ήταν ήδη πλειοψηφία, κυρίως στις ανατολικές περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) δε σημαίνει απολύτως τίποτα για τους Έλληνες. Γιατί ο χριστιανισμός δεν είναι ελληνική θρησκεία, είναι διεθνής (και κατ’ αρχήν εβραϊκή), και τούτο άσχετα απ’ το γεγονός πως ο χριστιανισμός υιοθετεί την ελληνική γλώσσα, που αυτή την εποχή είναι διεθνής. Χάρη στους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη μιλούν σχεδόν οι πάντες στην ανατολική Μεσόγειο. Και επειδή την υιοθετεί ο χριστιανισμός, την υιοθετεί τελικά και το χριστιανικό Βυζάντιο. Που επειδή την υιοθετεί, δε σημαίνει πως τελικά έγινε ελληνικό, παρότι ο ελληνικός πολιτισμός, δια της γλώσσας, θα επιδράσει ουσιαστικότατα στη διαμόρφωση και του βυζαντινού πολιτισμού, από μια περίοδο και μετά, και όχι εξ αρχής.
Πάντως, το Βυζάντιο του Μεγάλου Κωνσταντίνου συνεχίζει να είναι λατινόγλωσσο, και η ελληνική γλώσσα θα υιοθετηθεί σταδιακά αργότερα, αρχίζοντας από τότε που ο Μεγάλος Θεοδόσιος θα κόψει τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα δύο, την Ανατολική και τη Δυτική, το 395 μ.Χ., δηλαδή 65 χρόνια μετά τη μεταφορά στο Βυζάντιο της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας απ’ τον Κωνσταντίνο (που έγινε άγιος κατά λάθος και για να τιμηθεί που έκανε επίσημη θρησκεία το χριστιανισμό). Ο γλωσσικός εξελληνισμός του Βυζαντίου θα ολοκληρωθεί επί Ιουστινιανού. Όλα αυτά δείχνουν πως ο ελληνισμός είναι πολιτισμός και τίποτα περισσότερο ή λιγότερο.
Βασίλης Ραφαηλίδης, από το βιβλίο Iστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους 1830-1974, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου