Κείμενο: ελc team
Email: info@elculture.gr
Ένα βιβλίο είναι αυτό που μας συνδέει συχνά με την παιδική μας ηλικία και η ανάγνωση όπως και η εντύπωση που μας δημιούργησε, μια από τις πιο ισχυρές αναμνήσεις. Η ιστορία του ελληνικού παιδικού βιβλίου αρχίζει με την ίδρυση του Νεοελληνικού Κράτους μετά τον Αγώνα, αλλά η άνθησή του σημειώνεται στις αρχές του 20ού αιώνα. Συγγραφείς, διανοούμενοι και ποιητές έχουν γράψει για το παιδί ως οραματιστές ενός καλύτερου κόσμου. Μέσα στον παραλογισμό της κάθε εποχής το παιδικό βιβλίο είναι ένα βασικό εργαλείο ονείρων και σκέψης για τα παιδιά που τα ταξιδεύει, κεντρίζει τη φαντασία τους και οξύνει τη σκέψη τους.
Κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, ημέρα γέννησης του μεγάλου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (1805), γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου. Καθιερώθηκε πριν από 52 χρόνια (1966), από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα, με σκοπό να τονώσει την αγάπη για το διάβασμα και να στρέψει την προσοχή στα παιδικά βιβλία, σε μια προσπάθεια διεθνούς συνεργασίας για την ανάπτυξη και τη διάδοση της παιδικής λογοτεχνίας.
Κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της ΙΒΒΥ (International Board on Books for Young People) έχει την ευκαιρία να γίνει χορηγός της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου. Επιλέγει ένα θέμα και καλεί έναν γνωστό συγγραφέα να γράψει ένα μήνυμα για όλα τα παιδιά του κόσμου και έναν γνωστό εικονογράφο να φιλοτεχνήσει μια αφίσα.
Το υλικό αυτό χρησιμοποιείται με διάφορους τρόπους για την προώθηση των βιβλίων και της ανάγνωσης σε όλο τον κόσμο. Φέτος, είναι η σειρά της Λιθουανίας. Το μήνυμα με τίτλο «Τα βιβλία μάς βοηθούν να μη βιαζόμαστε» έγραψε ο 64χρονος διεθνούς φήμης εικονογράφος και συγγραφέας Kęstutis Kasparavičius. Η απόδοση του μηνύματος στην ελληνική γλώσσα έγινε από την Ελληνίδα συγγραφέα Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, που γράφει κυρίως βιβλία για παιδιά και έχει βραβευθεί πολλές φορές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
«Βιάζομαι!… Δεν έχω χρόνο!… Αντίο!… Ακούμε τέτοιες κουβέντες κάθε μέρα, όχι μόνο στη Λιθουανία, που βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης, αλλά και σε πολλά μέρη του κόσμου. Συχνά επίσης ακούμε να λέγεται ότι ζούμε στην εποχή της υπέρμετρης πληροφόρησης, της ταχύτητας και της βιασύνης. Αν όμως πάρεις στα χέρια σου ένα βιβλίο, νιώθεις αμέσως διαφορετικά. Φαίνεται πως τα βιβλία έχουν αυτή τη θαυμαστή ιδιότητα- μας βοηθούν να χαλαρώνουμε. Μόλις ανοίξεις ένα βιβλίο και βυθιστείς στα ήρεμα βάθη του, δεν έχεις πια τον φόβο πως όλα περνούν με ξέφρενη ταχύτητα κι εσύ δεν προλαβαίνεις να δεις τι γίνεται. Ξαφνικά, αρχίζεις να πιστεύεις ότι δε χρειάζεται να τρέχεις με τόση βιασύνη για μια δουλειά μάλλον ασήμαντη. Στα βιβλία όλα συμβαίνουν ήσυχα, με μία τάξη καθορισμένη με ακρίβεια. Ίσως επειδή οι σελίδες τους είναι αριθμημένες, ίσως γιατί οι σελίδες κυλούν απαλά και γαλήνια καθώς τις γυρίζεις. Στα βιβλία, όσα έχουν γίνει στο παρελθόν, συναντούν με ηρεμία τα όσα πρόκειται να συμβούν…», λέει το μήνυμα.
Για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 6 συγγραφείς μας έστειλαν το μήνυμά τους
Αντώνης Παπαθεοδούλου
Θα σας πω μια ιστορία. Πριν χρόνια, έγινε ένα μεγάλο διεθνές συνέδριο για να αποφασιστεί πότε πρέπει να γιορτάζουν οι ιστορίες και τα παραμύθια. Πετάχτηκε κάποιος λοιπόν και είπε: Ψέματα είναι κι αυτά, άρα πρέπει να γιορτάζουν 1ηΑπριλίου.
Το πλήθος καταχειροκρότησε. Το συνηθίζουν αυτό τα πλήθη, πρώτα χειροκροτούν και μετά σκέφτονται. Ένας που καθόταν πίσω πίσω όμως, το σκέφτηκε. Πήρε το λόγο, κι είπε περίπου αυτά: Τα παραμύθια ναι, είναι ψέματα. Αλλά δεν είναι σαν τα άλλα ψέματα, δεν μοιάζουνε με τα «δεν έφαγα εγώ το γλυκό», τα «χάλασε το ξυπνητήρι μας κυρία», τα «οι άλλοι φταίνε», τα «θα σας χτίσουμε γιοφύρια» ψέματα. Είναι αλλιώτικα, γιατί είναι ψέματα που λένε την αλήθεια καλύτερα και απ’ τις αλήθειες! Άδικο να γιορτάζουνε πρωταπριλιά μαζί με τ’ άλλα.
-Ε, τότε; πότε να γιορτάζουν; τον ρώτησαν.
-Ας γιορτάζουν την επόμενη, απάντησε εκείνος και πάλι με χειροκροτήματα, η γιορτή καθιερώθηκε.
Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται σήμερα 2 Απριλίου, γιατί… είναι τα γενέθλια του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Ψέματα ήταν η ιστορία μου με το συνέδριο. Αλλά δεν έλεγε αλήθεια;
(Μερικά μόνο από τα βιβλία του Αντώνη Παπαθεοδούλου είναι «Η σχολή των Ροβινσώνων ή πώς να τα έχεις όλα», «Ανέβα επίπεδο», «Στα κύματα της Έλλης», «Το μυστικό βιβλίο του μπλε κύκλου», «Ένα τελευταίο γράμμα», «Ο ραφτάκος των λέξεων», «Οχ, χταπόδι, λάθος πόδι», «Τικ-τακ», «Οι καλές και οι κακές μάγισσες», «Όταν μεγαλώσω μπορώ να γίνω»)
Σοφία Δάρτζαλη
Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου σήμερα και νιώθω ότι τους χρωστάμε πολλά. Χρόνια πολλά σε όλα τα παραμύθια που μας μεγάλωσαν, σε όλους όσους μας τα διάβασαν, χάρισαν ή δάνεισαν. Χρόνια πολλά στις ιστορίες που έχουμε μέσα μας, που κάποτε μας άγγιξαν, που ακόμα γράφονται και σε όλες τις λέξεις που δεν τολμούμε να πούμε γιατί νομίζουμε πως είναι παραμύθια. Τα πιο όμορφα παραμύθια γράφονται εκεί που δεν το περιμένεις, με μολύβι το ράμφος ενός πουλιού, ας πούμε, που γράφει τη δική του ιστορία στον ουρανό. Αρκεί να ξέρεις και να μπορείς να τη διαβάσεις.
(Βιβλία της είναι «Το σύνΝΑΙφο που κατάπινε το ΝΑΙ», «Όταν η μαμά μου είπε ψέματα»)
Έμη Σίνη
Ο μικρός Χανς προσπάθησε πολύ να γίνει τσαγκάρης και ράφτης, αλλά δεν τα κατάφερε. Έπειτα δοκίμασε την τύχη του στο θέατρο αλλά ήταν αδύνατος και άσχημος και τον απέρριψαν. Ανατριχιάζω στην ιδέα να είχαν πάει όλα κατ’ ευχήν και να είχε πετύχει σε κάτι από τα παραπάνω.
(«Ο μικρός Κοπέρνικος και το πάρκο των δεινοσαύρων», «Ο μικρός Κοπέρνικος και ο πόλεμος των άσπρων», «Πώς να κάνετε έναν ελέφαντα να χορέψει» είναι μερικά μόνο από τα βιβλία της)
Χριστίνα Φραγκεσκάκη
Για τη σημερινή μέρα της γιορτής των βιβλίων: Μακάρι τα παιδιά να συναντήσουν νωρίς στη ζωή τους ένα τουλάχιστον βιβλίο που θα απολαύσουν τόσο, έτσι ώστε αναζητώντας ξανά και ξανά αυτή την πρώτη ευχαρίστηση να αρχίσουν να διαβάζουν, να γίνουν αναγνώστες. Τότε θα έχουν κερδίσει κάτι πολύ σπουδαίο. Έναν κατάδικό τους τρόπο για να βλέπουν τον κόσμο, και έναν ανοιχτό δρόμο για να φθάσουν στα πέρατά του κι ακόμα πιο μακριά.
(«Υπόγεια εκδρομή», «Ζωγράφισέ μου ένα σπίτι», «Η Ορτανσία φυλάει τα μυστικά», «Πιάνεις χώμα», «Σαν ψέματα» είναι μερικά μόνο από βιβλία της)
Μαρίζα Ντεκάστρο
Πιστεύω βαθύτατα ότι η γιορτή της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου θα αποκτήσει νόημα και περιεχόμενο όταν γίνει σαφές ότι το ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ είναι αναφαίρετο και αφορά όλους! Και αυτό σημαίνει δημιουργία θεσμών, δηλαδή χάραξη συγκεκριμένης πολιτικής, ουσιαστική χρηματοδότηση των παιδικών και των σχολικών βιβλιοθηκών, συστηματική επιμόρφωση όλων όσοι εμπλέκονται (βιβλιοθηκονόμων, εκπαιδευτικών, γονιών, συγγραφέων, εικονογράφων, εκδοτών), ενίσχυση των δράσεων των σοβαρών φορέων εθελοντικής προσφοράς αναφορικά με τα παιδιά και τα βιβλία, μεθόδευση της προώθησης και διευκόλυνση της πρόσβασης των βιβλίων προς τους φυσικούς αποδέκτες τους. Τελικός στόχος η ανάπτυξη και η καλλιέργεια αναγνωστικών συνηθειών στον παιδικό και τον νεανικό πληθυσμό.
(Η Μαρίζα Ντεκάστρο είναι συγγραφέας και κριτικός παιδικών βιβλίων)
Κώστας Πούλος
Η Πρωταπριλιά, πρώτη κόρη του Απρίλη, γελούσε και κορόιδευε κάθε απρόσεχτο και αφηρημένο. Σκασμένη στα γέλια, βουτηγμένη στα ψέματα έπεσε μεσάνυχτα για ύπνο, πτώμα στην κούραση. Το πρωί, στον καθρέφτη, τρόμαξε να αναγνωρίσει το πρόσωπό της. Αυτά τα μάτια, αυτή η μύτη, αυτό το στόμα, σε τίποτα δεν θύμιζαν Πρωταπριλιά. «Ποια είμαι;» αναρωτήθηκε φωναχτά. Από τον δρόμο ακούστηκε μια φασαρία, ένα κακό. Βγήκε στο μπαλκόνι να δει. Οι μέρες, όλες οι μέρες του χρόνου ήταν εκεί συγκεντρωμένες σε μια τεράστια διαδήλωση. Ταπεινές καθημερινές, αλλά και πολλές επώνυμες, η 28η Οκτωβρίου, η Μεγάλη Παρασκευή με το κεράκι της, η Πρωτομαγιά με σηκωμένη τη γροθιά της, κι άλλες επίσημες αργίες φορώντας τα καθαρά τους κουστούμια ήταν εκεί. Τη χαιρετούσαν. «Τέρμα τα ψέματα» της φώναξε η Πρωτομαγιά, που ήταν κάπως πιο κοντά. «Σήμερα κάνεις μια καινούρια αρχή. Από δω και πέρα θα είσαι η Μέρα του Παιδικού βιβλίου με εικόνες ή με χωρίς εικόνες». Κόντεψε να τρελαθεί από τη χαρά της. «Σαν ψέμα μού φαίνεται» είπε, καθώς ετοιμαζόταν για το σχολείο, αν και κατά βάθος δεν της άρεσαν αυτές οι μόστρες. Αυτή ήθελε να είναι μια απλή καθημερινή…
(Ο Κώστας Πούλος είναι συγγραφέας παιδικών βιβλίων)