Στρατής Τσίρκας,
Ο Καβάφης και η εποχή του, Κέδρος, Αθήνα, 1987 (πρώτη έκδοση 1958).
«Θα έλεγε κανείς πως είναι πάντα δύο έθνη μέσα σε ένα κράτος: από πάνω οι κρατούντες, από κάτω οι κρατούμενοι. Γι’ αυτό κι ο ρόλος του λογοτέχνη θα μπορούσε να είναι καθοριστικός. Το ιστορικό υλικό που του προσφέρεται είναι ανεξάντλητο. Εξαρτάται πόσο θα το σεβαστεί και πώς θα το χειριστεί. Αν μείνει σε μια μουσειακή αναπαράσταση του παρελθόντος, πλουτισμένη, έστω, με υπαινιγμούς σε σύγχρονα γεγονότα ή αν αφεθεί στο να τον κυριαρχήσει ο υποκειμενισμός του, κινδυνεύει να δώσει έργο φυγής από την πραγματικότητα και τα προβλήματά της. Αντίθετα, αν τον κατέχει ο πόθος της ενότητας με το λαό, αν βλέπει την πολιτική σημασία του, και στις συγκεκριμένες εκδηλώσεις της λαϊκής ζωής αναγνωρίζει τη βάση της Ιστορίας, τότε, με τη συγκροτημένη ιστορική του συνείδηση, θα δέσει οργανικά τα περασμένα με τα τωρινά, θα ξαναζωντανέψει το παρελθόν ως προϊστορία του παρόντος και, με τη διεισδυτική ματιά του ποιητή, θα επισημάνει τις ιστορικές και κοινωνικές δυνάμεις που διαμόρφωσαν τη σημερινή κατάσταση του τόπου. Μπορεί να πάει και πιο πέρα: Μέσα από το χώρο και τους νόμους της τέχνης πάντα, να προτείνει τις απαραίτητες αναδιαρθρώσεις των βασικών δομών της κοινωνίας, της οικονομίας και της πολιτικής για την έξοδο από την κρίση της μεταβατικής περιόδου».
Στρατής Τσίρκας, «Ο Λογοτέχνης και η Ιστορία», εφ. Η Αυγή, 7/11/1975.
Ο Στρατής Τσίρκας (φιλολογικό ψευδώνυμο του Γιάννη Χατζηανδρέα) γεννήθηκε στο Κάιρο στις 10 (23 με το νέο ημερολόγιο) Ιουλίου 1911 και απεβίωσε στην Αθήνα στις 27 Ιανουαρίου 1980.
Ο Τσίρκας πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα νεότατος, το 1927, ενώ το καλοκαίρι του 1930 γνωρίστηκε με τον Καβάφη, γεγονός που αποτέλεσε τον πρώτο μεγάλο σταθμό της λογοτεχνικής ζωής του.
Με το παιδί του στην Αλεξάνδρεια, το 1958
«Θα έλεγε κανείς πως είναι πάντα δύο έθνη μέσα σε ένα κράτος: από πάνω οι κρατούντες, από κάτω οι κρατούμενοι. Γι’ αυτό κι ο ρόλος του λογοτέχνη θα μπορούσε να είναι καθοριστικός. Το ιστορικό υλικό που του προσφέρεται είναι ανεξάντλητο. Εξαρτάται πόσο θα το σεβαστεί και πώς θα το χειριστεί. Αν μείνει σε μια μουσειακή αναπαράσταση του παρελθόντος, πλουτισμένη, έστω, με υπαινιγμούς σε σύγχρονα γεγονότα ή αν αφεθεί στο να τον κυριαρχήσει ο υποκειμενισμός του, κινδυνεύει να δώσει έργο φυγής από την πραγματικότητα και τα προβλήματά της. Αντίθετα, αν τον κατέχει ο πόθος της ενότητας με το λαό, αν βλέπει την πολιτική σημασία του, και στις συγκεκριμένες εκδηλώσεις της λαϊκής ζωής αναγνωρίζει τη βάση της Ιστορίας, τότε, με τη συγκροτημένη ιστορική του συνείδηση, θα δέσει οργανικά τα περασμένα με τα τωρινά, θα ξαναζωντανέψει το παρελθόν ως προϊστορία του παρόντος και, με τη διεισδυτική ματιά του ποιητή, θα επισημάνει τις ιστορικές και κοινωνικές δυνάμεις που διαμόρφωσαν τη σημερινή κατάσταση του τόπου. Μπορεί να πάει και πιο πέρα: Μέσα από το χώρο και τους νόμους της τέχνης πάντα, να προτείνει τις απαραίτητες αναδιαρθρώσεις των βασικών δομών της κοινωνίας, της οικονομίας και της πολιτικής για την έξοδο από την κρίση της μεταβατικής περιόδου».
Στρατής Τσίρκας, «Ο Λογοτέχνης και η Ιστορία», εφ. Η Αυγή, 7/11/1975.
Ο Στρατής Τσίρκας (φιλολογικό ψευδώνυμο του Γιάννη Χατζηανδρέα) γεννήθηκε στο Κάιρο στις 10 (23 με το νέο ημερολόγιο) Ιουλίου 1911 και απεβίωσε στην Αθήνα στις 27 Ιανουαρίου 1980.
Ο Τσίρκας πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα νεότατος, το 1927, ενώ το καλοκαίρι του 1930 γνωρίστηκε με τον Καβάφη, γεγονός που αποτέλεσε τον πρώτο μεγάλο σταθμό της λογοτεχνικής ζωής του.
Με το παιδί του στην Αλεξάνδρεια, το 1958
Το 1937 εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια η πρώτη ποιητική συλλογή του Τσίρκα, που έφερε τον τίτλο «Φελλάχοι».
Στη συνέχεια ο Τσίρκας, που αντίκριζε τα πράγματα από την οπτική γωνία της Αριστεράς, άρχισε να ασχολείται και με άλλα είδη του γραπτού λόγου, το διήγημα, το μυθιστόρημα, το δοκίμιο, τις μελέτες και τις μεταφράσεις ξένων συγγραφέων.
Κορυφαίο έργο του Τσίρκα υπήρξε η τριλογία «Ακυβέρνητες πολιτείες» (ο τίτλος παραπέμπει σε ένα ποίημα που είχε συνθέσει ο Σεφέρης όταν βρισκόταν εξόριστος μαζί με την ελληνική κυβέρνηση στη Μέση Ανατολή), που τον καθιέρωσε ως σπουδαιότατο πεζογράφο, δίνοντας λάμψη και σε όλα τα άλλα έργα του, προηγούμενα και επόμενα.
Το τρίτομο μυθιστόρημα του Τσίρκα (α’ τόμος «Η λέσχη», 1961, β’ τόμος «Αριάγνη», 1962, γ’ τόμος «Η νυχτερίδα», 1965) αποτέλεσε τομή στην ιστορία του νεοελληνικού μυθιστορήματος χάρη στους νεωτερικούς τρόπους γραφής, στο αριστοτεχνικό μπόλιασμα της ρεαλιστικής γραφής με τις νεότερες τάσεις στην πεζογραφία.
Στα σημαντικότερα έργα του Τσίρκα συγκαταλέγονται τα διηγήματα
Στη συνέχεια ο Τσίρκας, που αντίκριζε τα πράγματα από την οπτική γωνία της Αριστεράς, άρχισε να ασχολείται και με άλλα είδη του γραπτού λόγου, το διήγημα, το μυθιστόρημα, το δοκίμιο, τις μελέτες και τις μεταφράσεις ξένων συγγραφέων.
Κορυφαίο έργο του Τσίρκα υπήρξε η τριλογία «Ακυβέρνητες πολιτείες» (ο τίτλος παραπέμπει σε ένα ποίημα που είχε συνθέσει ο Σεφέρης όταν βρισκόταν εξόριστος μαζί με την ελληνική κυβέρνηση στη Μέση Ανατολή), που τον καθιέρωσε ως σπουδαιότατο πεζογράφο, δίνοντας λάμψη και σε όλα τα άλλα έργα του, προηγούμενα και επόμενα.
Το τρίτομο μυθιστόρημα του Τσίρκα (α’ τόμος «Η λέσχη», 1961, β’ τόμος «Αριάγνη», 1962, γ’ τόμος «Η νυχτερίδα», 1965) αποτέλεσε τομή στην ιστορία του νεοελληνικού μυθιστορήματος χάρη στους νεωτερικούς τρόπους γραφής, στο αριστοτεχνικό μπόλιασμα της ρεαλιστικής γραφής με τις νεότερες τάσεις στην πεζογραφία.
Στα σημαντικότερα έργα του Τσίρκα συγκαταλέγονται τα διηγήματα
«Αλλόκοτοι άνθρωποι» (1944),
«Ο Απρίλης είναι πιο σκληρός» (1947)
και «Ο ύπνος του θεριστή» (1954),
η νουβέλα «Νουρεντίν Μπόμπα» (1957),
το μυθιστόρημα «Η χαμένη άνοιξη» (1976), συνδεδεμένο με τα Ιουλιανά του 1965,
οι ποιητικές συλλογές «Το λυρικό ταξίδι» (1938) και «Προτελευταίος αποχαιρετισμός και το ισπανικό ορατόριο» (1946),
καθώς και η μελέτη
«Ο πολιτικός Καβάφης» (1971).
Μαζί με τον Στάθη Δρομάζο (διακεκριμένο δημοσιογράφο και θεατρικό κριτικό) και τον Μανώλη Γλέζο στην Αθήνα, γύρω στο 1975
Πέρα από την καταξίωσή του στη συνείδηση του κοινού ως ενός αξιόλογου εργάτη του λόγου, ο Τσίρκας τιμήθηκε το 1959 με το Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορηματικής Βιογραφίας για τη μελέτη του «Ο Καβάφης και η εποχή του».
ΠΗΓΗ : https://www.in.gr
Μαζί με τον Στάθη Δρομάζο (διακεκριμένο δημοσιογράφο και θεατρικό κριτικό) και τον Μανώλη Γλέζο στην Αθήνα, γύρω στο 1975
Πέρα από την καταξίωσή του στη συνείδηση του κοινού ως ενός αξιόλογου εργάτη του λόγου, ο Τσίρκας τιμήθηκε το 1959 με το Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορηματικής Βιογραφίας για τη μελέτη του «Ο Καβάφης και η εποχή του».
ΠΗΓΗ : https://www.in.gr