Αυτό θεωρείται θέμα ταμπού, ίσως επειδή αγγίζει όλους μας σε κάποιο βαθμό.
Βέβαια, όταν μιλάμε για πλεονεξία, ο νους μας συχνά πάει σε εκείνους που έχουν μεγάλη περιουσία. Κι ασφαλώς αυτοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Στην πραγματικότητα κανένας δεν παραδέχεται ότι έχει πρόβλημα με την πλεονεξία. Πιστεύουμε πως η απληστία είναι το πρόβλημα κάποιων άλλων. Όμως ο απ. Παύλος, απευθυνόμενος στους πιστούς των Κολοσσών —ανθρώπους της μεσαίας τάξης— αναφέρει την πλεονεξία ως ειδωλολατρία (Κολ. 3:5). Κι αν ήταν πρόβλημα τότε, πόσο μάλλον σήμερα, σε μια εποχή κυριαρχούμενη από τον υλισμό!
Τι είναι η πλεονεξία
Πλεονεξία ή φιλαργυρία ή απληστία είναι η ακόρεστη επιθυμία να έχουμε περισσότερα χρήματα και υλικά αγαθά απ’ όσα χρειαζόμαστε για να ικανοποιήσουμε τον εαυτό μας. Κάνουμε τα χρήματα θεό μας, ξεχνώντας ότι είμαστε «ξένοι και περαστικοί» στη ζωή αυτή. Ο Ιησούς μίλησε εκτεταμένα για το θέμα, και όλη η Βίβλος είναι κατάσπαρτη με χωρία που αποκαλύπτουν το απαίσιο πρόσωπο της πλεονεξίας.
Ο Παύλος προειδοποιεί: «…η ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία» (Α΄ Τιμ. 6:10).
Ο Λέων Τολστόι είπε: «Η φιλαργυρία και η φιλομάθεια έχουν κάτι κοινό: όσο περισσότερα αποταμιεύουν, τόσο λιγότερα νομίζουν ότι κατέχουν».
Μια παροιμία λέει: «Τα χρήματα είναι σαν το νερό της θάλασσας. Όσο περισσότερο πίνεις, τόσο περισσότερο διψάς».
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος είπε: «Σε καμιά αμαρτία ο διάβολος δεν καρφώνει με τόσα πολλά καρφιά τις ψυχές, όσο στη φιλαργυρία».
Πραγματικά πλούσιος είναι εκείνος που δεν έχει ανάγκη από τίποτα — ο ολιγαρκής.
Ο Μαχάτμα Γκάντι είπε: «Η γη παράγει αρκετά για να ικανοποιήσει τις ανάγκες όλων των ανθρώπων, αλλά όχι την πλεονεξία όλων των ανθρώπων».
Ο Σολομών, που απόλαυσε ό,τι επιθύμησε, κατέληξε να πει: «Αυτός που αγαπάει το ασήμι, δεν θα χορτάσει από ασήμι· ούτε από εισοδήματα αυτός που αγαπάει την αφθονία…» (Εκκλησιαστής 5:10).
Και στο ξεκίνημα του βιβλίου του δηλώνει: «Ματαιότητα ματαιοτήτων… τα πάντα ματαιότητα» (Εκκλ. 1:2).
Γνωστό είναι και το πάθημα του βασιλιά Μίδα, που ό,τι έπιανε γινόταν χρυσός.
Ο φιλάργυρος έχει την πίστη και την ελπίδα του στο χρήμα, το οποίο έχει γίνει θεός του. Η πίστη δεν συμβαδίζει με την πλεονεξία. Ο Ιησούς μιλά για την «απάτη του πλούτου» (Ματθ. 13:22). Ο φιλάργυρος συσσωρεύει χρήματα για τα γεράματα, τα παιδιά του ή για την υγεία του. Η παραβολή του άφρονα πλουσίου δείχνει όμως την αβεβαιότητα της ζωής. Κανένας δεν έχει υπογράψει συμβόλαιο ότι θα ζήσει πολλά χρόνια.
Τα χρήματα πρέπει να είναι υπηρέτες μας, όχι αφεντικά μας.
Πλεονεξία και ανθρώπινη καρδιά
Στο Μάρκος 7:21–22 ο Ιησούς συμπεριλαμβάνει την πλεονεξία στον κατάλογο των αμαρτιών. Η απληστία δεν σχετίζεται πάντοτε με τον πλούτο, αλλά με τη στάση και τα κίνητρά μας. Και οι φτωχοί μπορούν να είναι εξίσου άπληστοι με τους πλούσιους.
Όταν κάποιος ζήτησε από τον Ιησού να λύσει μια κληρονομική διαφορά, Εκείνος είπε:
«Να προσέχετε και να φυλάγεστε από κάθε είδους πλεονεξία, γιατί η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα υπάρχοντά του, όσα παραπανίσια κι αν έχει» (Λουκάς. 12:15).
Η απληστία μάς τυφλώνει ώστε να μη βλέπουμε τη συντομία και την αβεβαιότητα της ζωής.
Ο Παύλος συμβουλεύει να μην συναναστρεφόμαστε με πλεονέκτες (Α΄ Κορινθίους 5:11) και δηλώνει ότι «δεν θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού» (Α΄ Κορ. 6:9–10).
Ο Πέτρος καταγγέλλει ψεύτικους δασκάλους με «καρδιά εξασκημένη στην πλεονεξία» (Β΄ Πέτρ. 2:14–15).
Ερωτήματα αυτοεξέτασηςΒλέπω τα υπάρχοντά μου ως δικά μου ή ως δώρο του Θεού;
Αν ήξερα ότι θα πεθάνω σε έναν χρόνο, θα διαχειριζόμουν διαφορετικά την περιουσία μου;
Γιατί θέλω ν’ αποκτήσω περισσότερα χρήματα;
Με ενδιαφέρει περισσότερο η αύξηση των χρημάτων ή το αιώνιο μέλλον μου;
Πού στηρίζω την ασφάλειά μου — στα χρήματα ή στον Θεό;
Θρηνώ περισσότερο για απώλεια χρημάτων ή για ανθρώπους που ζουν χωρίς Θεό και χωρίς ελπίδα;
Είμαι προσκολλημένος στα αγαθά μου ή είμαι γενναιόδωρος;
Με ενδιαφέρει ο χριστιανικός χαρακτήρας μου ή η απόκτηση περισσότερων χρημάτων;
Μια χαρακτηριστική ιστορία
Ο συγγραφέας Τζον Στάινμπεκ περιγράφει έναν φτωχό αλλά ευτυχισμένο αλιέα μαργαριταριών που ονειρευόταν να βρει το τέλειο μαργαριτάρι. Όταν το βρίσκει, δεν του φέρνει ευτυχία, αλλά συμφορές: απληστία, φθόνο, κινδύνους, συγκρούσεις, απώλειες. Στο τέλος το πετάει στη θάλασσα.
Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς με την απληστία μας.
Και ας θυμόμαστε:
«Μη θησαυρίζετε θησαυρούς στη γη, όπου ο σκόρος και η σκουριά καταστρέφουν ... 20 Αντίθετα, να θησαυρίζετε για τους εαυτούς σας θησαυρούς στον ουρανό... 21 Γιατί όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας». 24 «Κανένας δεν μπορεί να υπηρετεί δύο κυρίους, γιατί ή θα μισήσει τον έναν και θα αγαπήσει τον άλλο ... Δεν μπορείτε να υπηρετείτε και τον Θεό και τον Μαμωνά».
Γ.Σ.Κ.
Βέβαια, όταν μιλάμε για πλεονεξία, ο νους μας συχνά πάει σε εκείνους που έχουν μεγάλη περιουσία. Κι ασφαλώς αυτοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Στην πραγματικότητα κανένας δεν παραδέχεται ότι έχει πρόβλημα με την πλεονεξία. Πιστεύουμε πως η απληστία είναι το πρόβλημα κάποιων άλλων. Όμως ο απ. Παύλος, απευθυνόμενος στους πιστούς των Κολοσσών —ανθρώπους της μεσαίας τάξης— αναφέρει την πλεονεξία ως ειδωλολατρία (Κολ. 3:5). Κι αν ήταν πρόβλημα τότε, πόσο μάλλον σήμερα, σε μια εποχή κυριαρχούμενη από τον υλισμό!
Τι είναι η πλεονεξία
Πλεονεξία ή φιλαργυρία ή απληστία είναι η ακόρεστη επιθυμία να έχουμε περισσότερα χρήματα και υλικά αγαθά απ’ όσα χρειαζόμαστε για να ικανοποιήσουμε τον εαυτό μας. Κάνουμε τα χρήματα θεό μας, ξεχνώντας ότι είμαστε «ξένοι και περαστικοί» στη ζωή αυτή. Ο Ιησούς μίλησε εκτεταμένα για το θέμα, και όλη η Βίβλος είναι κατάσπαρτη με χωρία που αποκαλύπτουν το απαίσιο πρόσωπο της πλεονεξίας.
Ο Παύλος προειδοποιεί: «…η ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία» (Α΄ Τιμ. 6:10).
Ο Λέων Τολστόι είπε: «Η φιλαργυρία και η φιλομάθεια έχουν κάτι κοινό: όσο περισσότερα αποταμιεύουν, τόσο λιγότερα νομίζουν ότι κατέχουν».
Μια παροιμία λέει: «Τα χρήματα είναι σαν το νερό της θάλασσας. Όσο περισσότερο πίνεις, τόσο περισσότερο διψάς».
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος είπε: «Σε καμιά αμαρτία ο διάβολος δεν καρφώνει με τόσα πολλά καρφιά τις ψυχές, όσο στη φιλαργυρία».
Πραγματικά πλούσιος είναι εκείνος που δεν έχει ανάγκη από τίποτα — ο ολιγαρκής.
Ο Μαχάτμα Γκάντι είπε: «Η γη παράγει αρκετά για να ικανοποιήσει τις ανάγκες όλων των ανθρώπων, αλλά όχι την πλεονεξία όλων των ανθρώπων».
Ο Σολομών, που απόλαυσε ό,τι επιθύμησε, κατέληξε να πει: «Αυτός που αγαπάει το ασήμι, δεν θα χορτάσει από ασήμι· ούτε από εισοδήματα αυτός που αγαπάει την αφθονία…» (Εκκλησιαστής 5:10).
Και στο ξεκίνημα του βιβλίου του δηλώνει: «Ματαιότητα ματαιοτήτων… τα πάντα ματαιότητα» (Εκκλ. 1:2).
Γνωστό είναι και το πάθημα του βασιλιά Μίδα, που ό,τι έπιανε γινόταν χρυσός.
Ο φιλάργυρος έχει την πίστη και την ελπίδα του στο χρήμα, το οποίο έχει γίνει θεός του. Η πίστη δεν συμβαδίζει με την πλεονεξία. Ο Ιησούς μιλά για την «απάτη του πλούτου» (Ματθ. 13:22). Ο φιλάργυρος συσσωρεύει χρήματα για τα γεράματα, τα παιδιά του ή για την υγεία του. Η παραβολή του άφρονα πλουσίου δείχνει όμως την αβεβαιότητα της ζωής. Κανένας δεν έχει υπογράψει συμβόλαιο ότι θα ζήσει πολλά χρόνια.
Τα χρήματα πρέπει να είναι υπηρέτες μας, όχι αφεντικά μας.
Πλεονεξία και ανθρώπινη καρδιά
Στο Μάρκος 7:21–22 ο Ιησούς συμπεριλαμβάνει την πλεονεξία στον κατάλογο των αμαρτιών. Η απληστία δεν σχετίζεται πάντοτε με τον πλούτο, αλλά με τη στάση και τα κίνητρά μας. Και οι φτωχοί μπορούν να είναι εξίσου άπληστοι με τους πλούσιους.
Όταν κάποιος ζήτησε από τον Ιησού να λύσει μια κληρονομική διαφορά, Εκείνος είπε:
«Να προσέχετε και να φυλάγεστε από κάθε είδους πλεονεξία, γιατί η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα υπάρχοντά του, όσα παραπανίσια κι αν έχει» (Λουκάς. 12:15).
Η απληστία μάς τυφλώνει ώστε να μη βλέπουμε τη συντομία και την αβεβαιότητα της ζωής.
Ο Παύλος συμβουλεύει να μην συναναστρεφόμαστε με πλεονέκτες (Α΄ Κορινθίους 5:11) και δηλώνει ότι «δεν θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού» (Α΄ Κορ. 6:9–10).
Ο Πέτρος καταγγέλλει ψεύτικους δασκάλους με «καρδιά εξασκημένη στην πλεονεξία» (Β΄ Πέτρ. 2:14–15).
Ερωτήματα αυτοεξέτασηςΒλέπω τα υπάρχοντά μου ως δικά μου ή ως δώρο του Θεού;
Αν ήξερα ότι θα πεθάνω σε έναν χρόνο, θα διαχειριζόμουν διαφορετικά την περιουσία μου;
Γιατί θέλω ν’ αποκτήσω περισσότερα χρήματα;
Με ενδιαφέρει περισσότερο η αύξηση των χρημάτων ή το αιώνιο μέλλον μου;
Πού στηρίζω την ασφάλειά μου — στα χρήματα ή στον Θεό;
Θρηνώ περισσότερο για απώλεια χρημάτων ή για ανθρώπους που ζουν χωρίς Θεό και χωρίς ελπίδα;
Είμαι προσκολλημένος στα αγαθά μου ή είμαι γενναιόδωρος;
Με ενδιαφέρει ο χριστιανικός χαρακτήρας μου ή η απόκτηση περισσότερων χρημάτων;
Μια χαρακτηριστική ιστορία
Ο συγγραφέας Τζον Στάινμπεκ περιγράφει έναν φτωχό αλλά ευτυχισμένο αλιέα μαργαριταριών που ονειρευόταν να βρει το τέλειο μαργαριτάρι. Όταν το βρίσκει, δεν του φέρνει ευτυχία, αλλά συμφορές: απληστία, φθόνο, κινδύνους, συγκρούσεις, απώλειες. Στο τέλος το πετάει στη θάλασσα.
Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς με την απληστία μας.
Και ας θυμόμαστε:
«Μη θησαυρίζετε θησαυρούς στη γη, όπου ο σκόρος και η σκουριά καταστρέφουν ... 20 Αντίθετα, να θησαυρίζετε για τους εαυτούς σας θησαυρούς στον ουρανό... 21 Γιατί όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας». 24 «Κανένας δεν μπορεί να υπηρετεί δύο κυρίους, γιατί ή θα μισήσει τον έναν και θα αγαπήσει τον άλλο ... Δεν μπορείτε να υπηρετείτε και τον Θεό και τον Μαμωνά».
Γ.Σ.Κ.