(Εκδόσεις Τρι.Ενα Πολιτισμού)
Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η εικόνα, η λιτότητα των χαϊκού μπορεί να είναι η λύση στη φλυαρία της πληροφορίας, πιστεύει ο συγγραφέας και ποιητής Θεοχάρης Μπικηρόπουλος, που με το λεύκωμα τέχνης και ποίησης "Εγκιβωτισμός" και τη διακαλλιτεχνική συνεργασία με την εικαστικό Ειρήνη Μητούδη, αποδεικνύει πως η ποίηση Χαϊκού και η Τέχνη όταν ενωθούν μπορούν να δώσουν ένα υπέροχο αποτέλεσμα.
Όπως λέει στο Vivlio-life «Είναι σπουδαίο οι δημιουργοί να ενώνουν με την τέχνη τους, τις εποχές, τις ιδέες, τις τεχνοτροπίες, το όραμα για το άνθρωπο. Όλα ξεκινούν από ανθρώπους και καταλήγουν σε ανθρώπους. Αυτούς που αναζητούν τροφή και για την ψυχή τους…»
Σ’ αυτή την πολύ ωραία συνομιλία μας είπαμε πολλά κι ενδιαφέροντα. Κρατώ όμως την τελευταία του πρόταση που με άγγιξε:
«Θέλω την ποίηση ως υγρασία στην ξηρασία του σήμερα, ώστε να "πιάσουν" οι σπόροι της αγάπης, της ελευθερίας, της ευγένειας, του κάλλους, να φυτρώσουν, να ανθίσουν. Να γεμίσει ο τόπος, κήπους λέξεων και χρωμάτων! Το γκρίζο και το αλλόκοτο είναι παντού γύρω μας, ε, δεν το θέλω στις τέχνες και στα γράμματα…»
Πρόσφατα γιορτάσαμε την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και τα χαϊκού συμμετείχαν στη μεγάλη γιορτή που συνέπεσε με την πρώτη μέρα της Άνοιξης. Πώς βιώσατε αυτή τη μέρα;
Η παγκόσμια ημέρα ποίησης προσφέρει την ευκαιρία να ασχοληθούν τα ΜΜΕ και τα Social Media με την ποίηση, επιλέγοντας στίχους από γνωστούς ή άγνωστους ποιητές, και να «βρεθεί» έστω μια μέρα η ποίηση στην επικαιρότητα. Ποτέ δε μπορούσα να φανταστώ ότι στην Ελλάδα, που έχει τιμηθεί με δύο Νόμπελ, Νόμπελ Λογοτεχνίας για τους ποιητές μας Γιώργο Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη, η ποίηση να έχει περάσει στο περιθώριο.
Αναρωτιέμαι πώς μπορούμε να αγνοούμε την υπέροχη γλώσσα μας,
«όπου άλλο πράγμα είναι η αγάπη
κι άλλο ο έρωτας,
άλλο η επιθυμία άλλο η λαχτάρα,
άλλο η πίκρα άλλο το μαράζι,
άλλο τα σπλάχνα κι άλλο τα σωθικά», όπως είπε ο Ελύτης;
Πρέπει να κάνουμε κάτι όλοι μαζί ώστε το 8% των Ελλήνων που διαβάζει λογοτεχνία, να γίνει μεγαλύτερο και σε αυτό πρέπει να συμβάλλουν τόσο οι πολιτικές όσο και η Τοπική Αυτοδιοίκηση που έχει στις τάξεις της καλλιεργημένους ανθρώπους. Γίνονται προσπάθειες φιλαναγνωσίας αλλά δεν αρκούν. Για να μην περιμένουμε από τους άλλους σαν ιδρυτής της «Λογοτεχνικής παρέας Κατερίνης –ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΕΣ», τιμήσαμε την Παγκόσμια Ημέρα της ποίησης με τη καθιερωμένη μηνιαία συνάντησή μας με τις θεματικές αναζητήσεις λογοτεχνικών κειμένων και ποιημάτων. Μάλιστα έχοντας την πυξίδα μας στραμμένη στις συνεργασίες, έχω καταθέσει με την ομάδα μου, προτάσεις στην Αντιπεριφέρεια Πιερίας και σε δήμους. Το πόσο ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό θα φανεί!
Υπάρχουν πάντως δήμοι της χώρας, που ανταποκρίθηκαν και κατά πως φαίνεται μας περιμένει πολύ δουλειά ολόκληρο το 2025.
Δεν αρκούν βέβαια μόνο οι εκδηλώσεις. Πρέπει να γίνει επανεκκίνηση στην εκπαίδευση και να συμβάλουν και τα ΜΜΕ με τον ίδιο τρόπο που το κάνετε κι εσείς. Σας ευχαριστούμε γι΄αυτό.
Δε σας κρύβω πως συμβουλεύτηκα το λεξικό για την ερμηνεία του τίτλου της συλλογής χαϊκού, για να μάθω πως ο «Εγκιβωτισμός» είναι όρος της λογοτεχνίας που έχει σχέση με ενσωματώσεις κύριας και δευτερεύουσας αφήγησης. Να κάνουμε πιο κατανοητή την ερμηνεία;
Ο Εγκιβωτισμός είναι ένας λογοτεχνικός όρος που υποδηλώνει μια αριστοτεχνική τεχνική γραφής, σύμφωνα με την οποία, στην κεντρική ιστορία ενός αφηγήματος, εισχωρούν εμβόλιμα πολλές άλλες δευτερεύουσες ιστορίες που βοηθούν στην εξέλιξη της κεντρικής και παράλληλα κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον. Λαμπρό παράδειγμα ο Όμηρος. Αγαπημένη τεχνική, που συνηθίζω στα μυθιστορήματά μου, με πολλές μικρές ιστορίες να παρεισφρύουν στο βασικό αφήγημα!
Στο λεύκωμα τέχνης και ποίησης «Εγκιβωτισμός» αλληγορικά μεν αλλά και ουσιαστικά συμβαίνει το ίδιο! Τα χαϊκού, αυτή η Ιαπωνικής φόρμας συμπυκνωμένη ποίηση «ενσωματώνεται», «εγκιβωτίζεται» μέσα στα κολάζ της πολυτάλαντης κ.Μητούδη, μιας εικαστικού με αστείρευτη φαντασία, έμπνευση και δημιουργία, που όχι μόνο εμπνεύστηκε από τα χαϊκού αλλά τα τοποθέτησε μέσα στις δημιουργίες της. Χρειάζεται δύναμη και αυτοπεποίθηση να δεχθείς το έργο κάποιου μέσα στο έργο σου. Στην εικόνα να προστίθενται σαν ψηφίδα μωσαϊκού τα ποιήματα. Τα χαϊκού. Αυτό είναι ένα ακόμη κίνητρο διακαλλιτεχνικής συνεργασίας. Τιμώ και σέβομαι την κ.Μητούδη που αγαπάει τις τέχνες, αγαπάει την ποίηση και πιστεύει στο «μοίρασμα» με στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για όλους μας και το φιλότεχνο κοινό. Είναι σπουδαίο οι δημιουργοί να ενώνουν με την τέχνη τους, τις εποχές, τις ιδέες, τις τεχνοτροπίες, το όραμα για το άνθρωπο. Όλα ξεκινούν από ανθρώπους και καταλήγουν σε ανθρώπους. Αυτούς που αναζητούν τροφή και για την ψυχή τους… Επίσης, έχει «βάλει» το κολάζ στο κάδρο των εικαστικών συζητήσεων στην Ελλάδα, κάτι που γίνεται ήδη αρκετά χρόνια τώρα, στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι όπου οι τέχνες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος να εκφραστούν και το κοινό «αγκαλιάζει» πιο εύκολα το νέο, το πρωτοπόρο τη σύγχρονη τέχνη που πρέπει να παραδεχτούμε ότι σηματοδοτεί τη μεταβαλλόμενη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και στο κοινό της.
Οι εικόνες και η γραφή, είναι τέχνες παράλληλες, με την ιστορία του ανθρώπου. Η πρώτη γλώσσα, που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος στην ανάγκη του να εκφραστεί πληρέστερα ήταν η ζωγραφική όπως αποδεικνύεται από τις πρώτες σπηλαιογραφίες.
Ακολούθησε η γραφή.
Η γλώσσα. Ο λόγος.
Αυτό είναι ο ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ: ΕΙΚΟΝΕΣ και ΛΟΓΟΣ. Και πολύ αγάπη για την ποίηση και την ζωγραφική –κολάζ.
Λόγος και εικόνα σμίγουν σε μια έκδοση για την οποία είμαστε περήφανοι όλοι. Εγώ, η εικαστικός και η εκδότρια μας. Όχι γιατί είναι εντυπωσιακή η αποδοχή του «Εγκιβωτισμού» αλλά γιατί «φύγαμε» από το εγώ της δημιουργικής πορείας του καθένα που υπαινίχθηκα νωρίτερα, και προχωράμε έμπρακτα με το «εμείς» μας, με ένα αποτέλεσμα που μπήκε στη συζήτηση σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η ισχύς εν τη ενώσει μπροστά στους νέους ορίζοντες του πολιτισμού.
Μέσα από αυτή τη διακαλλιτεχνική συνεργασία “τα χαϊκού έγιναν κολάζ, τα κολάζ έγιναν χαϊκού”. Η ποίηση και η τέχνη του κολάζ ενώθηκαν στο βιβλίο: ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ”. Μοιραζόμαστε την ποίηση σε κάθε στιγμή της ημέρας ή της νύχτας, μαζί με τις εικόνες των κολάζ της κ. Μητούδη που είναι ένας εναλλακτικός τρόπος αφήγησης. Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η εικόνα, η λιτότητα των χαϊκού μπορεί να είναι η λύση στη φλυαρία της πληροφορίας. Ας μην παραβλέπουμε την πραγματικότητα: την αδυσώπητη μάχη μεταξύ λόγου και εικόνας. Στις μάχες υπάρχει νικητής και ηττημένος. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Αυτό που χρειάζεται είναι να βρεθεί μια νέα ισορροπία ανάμεσα στο λόγο και στην εικόνα και να κρατήσει ο λόγος, η ποίηση αν θέλετε τη θέση που δικαιούται! Από την συνεργασία μας αυτή, σημασία έχει ότι συζητάμε όλοι πλέον, τρεις έννοιες, τρεις όρους, τον «εγκιβωτισμό», τα «χαικού» και το «κολάζ». Δείτε όμως μια σύμπτωση που προέκυψε από αυτή τη συνεργασία: ο «εγκιβωτισμός» περιέχει χαϊκού και κολάζ, με τα οποία στην Ελλάδα, ασχολήθηκαν οι δύο σπουδαίοι νομπελίστες ποιητές μας, ο Σεφέρης με τα 16 χαϊκού του και ο Ελύτης με τα κολάζ του! Αυτή η ιστορία με τα χαϊκού και τα κολάζ στην Ελλάδα υπάρχει έναν ολόκληρο αιώνα, όμως πιστεύω ότι αυτή την «3η περίοδο» θα γνωρίσουν την αποδοχή και τη θέση που αξίζουν.
Η ποίηση αποτελεί έναν συνοπτικό τρόπο έκφρασης, προσφέρει πολλές ερμηνείες, εικόνες, νοήματα και αισθήσεις. Το χαϊκού όμως έρχεται και συμπυκνώνει ακόμη περισσότερο, τα νοήματα σε τρεις στίχους! Το χαϊκού, αυτή η περίφημη τρίστιχη φόρμα επιγραμματικής ποίησης, γεννήθηκε, κάπου μεταξύ 15ου και 16ου αιώνα, στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, στην Ιαπωνία και πήρε την οριστική του μορφή μέσα στον 17ο αιώνα και αποτελεί ένα από τα εξαγώγιμα προϊόντα της Ιαπωνίας. Στην Ελλάδα εμφανίζονται κοντά στο 1900. Οι «ειδικοί» μιλάνε για πρώτη περίοδο των χαϊκού μεταξύ 1900 με 1925 με τον Γεώργιο Σταυρόπουλο με τα χαϊκού να έχουν από το ελληνικό κοινό και τους ποιητές αν όχι αρνητική, επιφυλακτική αντιμετώπιση.
Με τον Γιώργο Σεφέρη περνάμε στην δεύτερη περίοδο που φτάνει μέχρι το 1972. Η συλλογή του μάλιστα, «Τετράδιο Γυμνασμάτων» περιλαμβάνει 16 χαϊκού, συμβάλλει ώστε το 1940 να γίνουν ευρύτερα γνωστά τα χαϊκού!
Ήταν μια καθοριστική κίνηση», από τον Νομπελίστα ποιητή μας, για την αποδοχή των χαϊκού στην Ελλάδα. Η Τρίτη Περίοδος, ξεκινάει από το 1972 και βρίσκεται σε εξέλιξη στις μέρες μας. Ανήκω, με άλλα λόγια, οσον αφορά τα χαικού στην «Τρίτη Περίοδο» που νομίζω ότι έχουν γραφτεί και γράφονται τα περισσότερα χαϊκού, ως τάση, ως μόδα, ως αποτέλεσμα αποδοχής τους; Δεν ξέρω.
Πριν 10 χρόνια κυκλοφόρησε η πρώτη μου ποιητική συλλογή αποκλειστικά με χαϊκού, με τίτλο «Ορφέας και Λειβηθρίδες» 257 άτιτλα χαϊκού και μάλιστα ευτύχησαν να λάβουν εξαιρετικές κριτικές. Ο ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ περιέχει 32 χαϊκού, ενώ πρέπει να σας πω ότι στο συρτάρι μου ωριμάζουν περί τα 150 χαϊκού ενώ προστίθενται συνεχώς καινούρια…
Στα χαϊκού, ο πρώτος στίχος, αποτελείται πάντοτε από πέντε συλλαβές, ο δεύτερος από επτά κι ο τρίτος, πάλι από πέντε. Θεωρείται απαράβατος λογοτεχνικός κανόνας; Εσείς τον έχετε παραβεί ποτέ;
5-7-5…! Αυτή η ερώτησή σας, «βασανίζει» τον λογοτεχνικό κόσμο, εντός κι εκτός Ελλάδας για το 17συλλαβο. Μάλιστα έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση πάνω σε αυτό το θέμα. Ρωτήθηκα το 2015, όταν αποφάσισα να εκδώσω τα 17σύλλαβα, γιατί χαϊκού; Γιατί όχι, ήταν η απάντηση. Προσωπικά επέλεξα, να «δουλέψω» τα χαϊκού μου αυστηρά στην 17συλλαβη φόρμα. Μόνο στη φόρμα, όχι στη φιλοσοφία. Σήμερα η τάση δεν είναι τόσο πιστή αλλά πιο ελεύθερη.
Γιατί επέμενα στις 17 συλλαβές; Γιατί έπρεπε να χρησιμοποιώ στα νοήματα ή τις εικόνες του χαϊκού των 17 συλλαβών, λέξεις συνώνυμες ώστε και να τηρείται πιστά το 17συλλαβο και το αποτέλεσμα να είναι το ίδιο που θα ήταν με τη λέξη που ταίριαζε στο μέτρημα των συλλαβών. Αυτή ήταν και είναι η μεγάλη πρόκληση! Να σκαλίζεις τα συνώνυμα, να ψάχνεις στον πλούτο των λέξεων να βρεις την πιο δυνατή, το διαμάντι! Πολλές φορές μου έλειπε η πεντασύλλαβη ή η επτασύλλαβη λέξη και στριφογύριζε στο μυαλό μου το τρίστιχο με το κενό μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη λέξη! Για μένα το αποτέλεσμα ήταν και είναι μαγικό. Όμως, ακολουθώντας την φόρμα των χαϊκού πιστά, μεταμορφώνεσαι σε «Προκρούστη»!
Η συζήτηση όμως που έχει ανοίξει τόσο με Έλληνες ποιητές χαϊκού αλλά και με τον κορυφαίο Αμερικανό ποιητή χαϊκού, που συνάντησα στο 3ο φεστιβάλ ποίησης Νάουσας πριν μερικούς μήνες, τον Bob Whelan, νομίζω ότι με οδηγεί σε ένα… παραστράτημα, να παραβαίνω αυτή τη σταθερά, γιατί κάποιες λέξεις είναι τόσο ωραίες, που είναι κρίμα, προς χάριν του μοτίβου να αφαιρούνται για να χωράνε στο καλούπι των 17 συλλαβών.
Προσπαθώ βέβαια να παραμένω πιστός στο 17συλλαβο, αλλά πλέον όταν χρειάζεται παραβαίνω και θα παραβαίνω τον κανόνα, αφού οι λέξεις είναι στο επίκεντρο, είναι αυτές που δημιουργούν τις εικόνες, εμπεριέχουν τα μηνύματα. Οι λέξεις είναι το ζητούμενο όχι η αρίθμηση των συλλαβών… Άρα πανέμορφες ελληνικές λέξεις, σε ένα χαϊκού, δε θα αντικαθίστανται πλέον από συνώνυμες! Πάντως όσον αφορά τα χαϊκού, ο αντίκτυπός τους είναι αντιστρόφως ανάλογος με τον θόρυβο που προκαλούν οι ιθύνοντες! Κάποιοι έχουν ξιφουλκήσει ήδη αλλά και ακίνητος να καθίσεις στην Ελλάδα, έχεις πολλά να …ακούσεις !
Τα παραδοσιακά χαϊκού μιλούν για τη φύση. Εσείς ακολουθείτε αυτή την παράδοση;
Θίγετε ένα ακόμη θέμα όσον αφορά τα παραδοσιακά Ιαπωνέζικα χαϊκού. Όχι δεν ακολουθώ την παράδοση αλλά τη φόρμα των 17 συλλαβών. Το «καλούπι» όχι τη φιλοσοφία. Έχουν πει ότι χαϊκού είναι μόνο τα Ιαπωνέζικα χαϊκού. Τα άλλα όλα είναι τρίστιχα! Όμως, πρέπει να πω, ότι το επίγραμμα του Σιμωνίδη του Κείου για τους πεσόντες στη μάχη των Θερμοπυλών:
«Ὦ Ξεῖν’, Ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις
Ὅτι Τῇδε Κείμεθα
Τοῖς Κείνων Ῥήμασι Πειθόμενοι»,
καταδεικνύει ότι τα χαϊκού δεν είναι κάτι «ξένο» με την ελληνική παράδοση, καθώς από την Αρχαϊκή περίοδο 750-479 πΧ έχουμε την επιγραμματική ποίηση στις επιτάφιες και στις αναθηματικές επιγραφές. Και το δημοτικό μας τραγούδι έχει «χαϊκου» και γιατί όχι, οι Κρητικές μαντινάδες επίσης συγγενεύουν! Αν χαρακτηρίσουμε τα χαϊκού τρίστιχα ή λιανοτράγουδα, τότε δεν έχουμε να λύσουμε καμιά διαφορά ή «διαμάχη» με τους φίλους Ιάπωνες. Θα συμφωνούσε προφανώς ο Λευκάδιος Χερν!
Έχουν χαρακτηριστεί “χαριτωμένα” αλλά έχω την αίσθηση πως τα χαϊκού είναι κάτι πολύ περισσότερο από το επίθετο με το οποίο κάποιοι τα προσδιορίζουν. Τι λέτε;
Το χαϊκού είπα σε προηγούμενη ερώτηση σας, ότι συμπυκνώνει τα νοήματα, αυτά που θέλει να εκφράσει ο δημιουργός, ακόμη περισσότερο. Λακωνικά. Περιεκτικά. Αποφθεγματικά. Δεν ξέρω αν είναι χαριτωμένα, αλλά είναι συναρπαστικά, αφού μπορούν με λίγες συλλαβές, με λίγες λέξεις που μπορούν να «καρφώνονται σαν πρόκες», με λέξεις που μπορούν να σε ταξιδέψουν σε έναν κόσμο μαγικό… Η ποίηση είναι ένας παράφορος έρωτας με τις λέξεις και τη μαγεία τους. Πόσω μάλλον ημών των Ελλήνων, με την απέραντη σα σαν ωκεανό ποιητική μας γλώσσα.
Οι Έλληνες τους τελευταίους μήνες είμαστε θλιμμένοι, θυμωμένοι ακόμη και εξοργισμένοι με όσα άσχημα συμβαίνουν γύρω μας. Θα μπορούσε αυτή η πιο σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο να αποδώσει τα βαριά συναισθήματά μας;
Με την ποίηση –και τις τέχνες… επαναδιαπραγματευόμαστε μέσα μας την ίδια τη ζωή. Την επανα -κατασκευάζουμε καλύτερη, με έμπνευση γιατί ονειρευόμαστε έναν καλύτερο κόσμο, με καλύτερους ανθρώπους… Η ποίηση και οι τέχνες, μας ενώνουν και πρέπει να μας ενώνουν για να γίνει ο κόσμος μας πιο όμορφος και η ζωή πιο υποφερτή. Με τον «Εγκιβωτισμό» ή αν θέλετε με τα χαϊκού και τα κολάζ, προτείνουμε να αντισταθούμε σε όσα μας συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια, στις δύσκολες σημερινές συνθήκες, να βάλουμε στη ζωή μας, στο χώρο και στον χρόνο μας, χρώμα, αισθητική αισθήματα, ομορφιά, αγάπη, ελευθερία και δικαιοσύνη.
Αν και η ποίηση μου είναι ερωτική, έχω γράψει ποιήματα και χαϊκού, για αυτά που μας πληγώνουν. Για τα μνημόνια, για το θάνατο, την απώλεια, τη φτώχεια, την πείνα, για όλα όσα μας απασχολούν. Ποιήματα δηλαδή υπαρξιακά, διαμαρτυρίας, σημειολογικά και κοινωνικά από όλο το θεματικό φάσμα αυτών που με εμπνέουν, που με απασχολούν και για τα οποία γράφω. Φυσικά δε μπορεί κανείς να μείνει ασυγκίνητος μπροστά σε μια τόσο μεγάλη τραγωδία, μπροστά στα διαμελισμένα νιάτα. Ας μην ξεχνάμε ότι στις τέχνες, στα γράμματα, αποτυπώνεται η εποχή τη στιγμή της δημιουργίας. Τα ερεθίσματα βρίσκονται γύρω μας. Όλα είναι η ζωή μας. Σας δίνω και τα δημοσιεύετε εσείς πρώτη φορά 3 χαϊκού που γράφτηκαν με αφορμή την τραγωδία των Τεμπών. Οι νεκροί δεν είναι 57… Είναι μια ολόκληρη χώρα που θρηνεί και πονάει μέχρι να αποδοθεί δικαιοσύνη….
Στις ράγες ψυχές.
Λιωμένες σάρκες παιδιών,
χώμα ποτίζουν.
Άλικο αίμα.
Ζωές στις ράγες συντρίμμια.
Ταξίδι νεκρών.
Τρένα θανάτου.
Ανευθυνουπεύθυνων
λύτρωση δίκης.
Αν ζητούσαμε τα δικά σας συναισθήματα σε 17 συλλαβές δηλαδή σε ένα χαϊκού;
Δικαιοσύνη.
Φως στο σκοτάδι του θρήνου
να απαλύνει ο πόνος.
Ένας ήχος, μια λέξη, μια εικόνα, ένα συμβάν, ένα πρόσωπο, ένα χαμόγελο, μια κραυγή, μια ανάσα, ένα σύννεφο, η βροχή, οι ανθισμένες κερασιές και τα αγριολούλουδα της άνοιξης, μπορεί να εμπνεύσουν, να νοιώσεις την ανάγκη να γράψεις και να το μοιραστείς. Βέβαια «δεν θα βρεις την ποίηση πουθενά, αν δεν κουβαλάς λίγη μαζί σου…» (Joseph Joubert).
Πολλές φορές γράφω και απευθύνομαι σε μια νοητή ύπαρξη που κάθεται απέναντι μου… ό,τι γράφω μοιάζει με διάλογος με τον απέναντι, όποιος και όποια θέλει να ακούσει αυτό που έχω να πω, αυτό που γράφω δηλαδή. Ή αν θέλετε είναι ένας διάλογος με τον εαυτό που αφορά κι άλλους…
Ότι γράφουμε, φαντάζομαι συμφωνείς, θέλουμε να προκαλέσει το ενδιαφέρον. Να έχει την αξία του, να εμπνέει. Να αρέσει αυτό που μοιραζόμαστε, αυτό το οποίο, ένας εκδότης «εγκρίνει» επενδύοντας στο βιβλίο μας, ένα βιβλίο, που είναι φυσικά ευχάριστο μεν βασανιστικό δε, αποτέλεσμα χιλιάδων ωρών, μηνών, χρόνων μέχρι να τυπωθεί … Αυτές οι ανθρωποώρες και η αξία τους δεν πληρώνεται…! Μας γεμίζει η διαδικασία, είναι τρόπος ζωής, κώδικας ζωής… Αυτό μας γεμίζει γιατί κατά τα άλλα, όπως έχουν πει η συγγραφή είναι η μόνη δουλειά για την οποία δεν ντρέπεσαι που δεν πληρώνεσαι…
Μετά την έκδοση δεκαέξι συνολικά βιβλίων έχετε σκεφτεί το συγγραφικό σας μέλλον; Υπάρχουν λογοτεχνικά μονοπάτια που θα θέλατε να εξερευνήσετε, όπως η λογοτεχνία φανταστικού ή το crime;
Έχω τόσα πολλά κατά νου αλλά δεν τα προλαβαίνω! Ίσως να έχουν δίκιο αυτοί που λένε ότι οι τέχνες και η λογοτεχνία «ανήκουν» στους αστούς που δεν έχουν ανάγκη βιοπορισμού, άρα έχουν χρόνο να δημιουργούν!
Κι επειδή στην Ελλάδα δεν «ζεις» από το βιβλίο, πρέπει να δουλέψουμε. Βρίσκουμε κάπου εκεί ανάμεσα σε όλα, χρόνο να εκφραστούμε. Αν υπάρχει έμπνευση, κρατάμε τις σημειώσεις στο μπαούλο ή στον υπολογιστή μέχρι να ’ρθει η ώρα.
Το BLACKPEARL ήταν μια πρώτη στροφή όσον αφορά τη θεματογραφία αλλά από την μεγάλη επιτυχία, τις δύο εκδόσεις και την τρίτη που έρχεται, το έχουν χαρακτηρίσει, αστυνομικό με προεκτάσεις μυστηρίου, ψυχολογικό θρίλερ, κοινωνικό… Δεν το επεδίωξα απλά θέλω να γράφω για όλα, όπως ακριβώς συμβαίνει στη ζωή. Όλα μπορούν να βρεθούν στο δρόμο σου. Βλέπω μια πολύ μεγάλη την ανταπόκριση του κόσμου σε αυτό. Όσοι το διάβασαν ήταν οι καλύτεροι «διαφημιστές» του και συνεχίζει, παρόλες τον όγκο, τις 616 σελίδες του! Κυρία Τσακίρη ξέρετε καλά κι εσείς, ότι δεν υπάρχουν όρια στη συγγραφή. Μπορεί να ξεκινήσεις ένα βιβλίο από ένα ερέθισμα, από κάτι που σε εμπνέει, μπορεί όμως να «σκαρφιστείς» μια ιστορία πρωτότυπη, μοναδική, με κάθε ρίσκο και τις συνέπειες του! Η έμπνευση έρχεται ξαφνικά εκεί που δεν την περιμένεις. Αλλά κι όταν δεν έρχεται, τη δημιουργείς! Αυτή τη στιγμή, έχω 4 βιβλία πάνω στο τραπέζι.
Το ένα για τον Όλυμπο, μια ποιητική συλλογή, ένα μυθιστόρημα που κινείται πράγματι στη σφαίρα του φανταστικού και επιδιώκω μια ακόμη διακαλλιτεχνική συνεργασία σε μια συναρπαστική ιδέα σα συνέχεια του «Εγκιβωτισμού», αρκεί να πεισθεί η κ. Μητούδη! Τι θα προχωρήσει; Ίσως όλα, ίσως τίποτα, ίσως προκύψει κάτι άλλο!
Είναι μια εξαιρετική ιδέα-θεσμός που συνεχίζει για 19ο χρόνο Νοέμβριο μήνα, το 2025. Είμαι πολύ χαρούμενος που συμμετείχαμε με τον «Εγκιβωτισμό» και αυτό που παρουσιάσαμε, τη συνύπαρξη δηλαδή, λόγου-ποίησης, εικαστικών, φωτογραφίας, μουσικής, απαγγελιών(θα προσθέσουμε και τον χορό)…Αυτό είναι το project που ξεκίνησε από τα Αικατερίνεια ΄24 και συνεχίζει. Είναι ένας θεσμός, που στηρίζουμε και μας στηρίζει. Τα «Αικατερίνεια» κατά καιρούς κράτησαν ψηλά τον πήχη της πολιτιστικής δημιουργίας, αντικατοπτρίζουν την πολιτιστική εικόνα και την ταυτότητα της πόλης, πρέπει όμως να γίνουν πράγματα πολλά. Οποιαδήποτε νέα «πολιτιστική δράση» θα πρέπει να συμβάλλει στην πολιτιστική αναχαρτογράφηση με προτάσεις αναδιαμόρφωσης του τοπικού πολιτισμικού χάρτη της πόλης. Να ενθαρρύνεται η καλλιτεχνική έκφραση μέσω “εναλλακτικών” τεχνών, λ.χ. perfomance art, εγκαταστάσεις τέχνης (artinstallations), – στην προσπάθειά μας να αναδείξουμε την Κατερίνη και τον νομό, ως πρωτοπόρο στην καλλιτεχνική δραστηριότητα. Πόλη είναι οι άνθρωποι, πολιτισμός είναι η συμμετοχή των ανθρώπων, όχι των αδιάφορων… Η αντιδήμαρχος πολιτισμού κ. Διαμαντοπούλου, σε μια αγαστή συνεργασία με όλους όσοι ανήκουν στο χώρο του πολιτισμού, έπιασε το σφυγμό του θεσμού, εστίασε στους «ανθρώπους του τόπου» μας, ακούει, προτείνει, συνεργάζεται, με σκοπό να αναδείξει την τοπική δημιουργία, με αυστηρά κριτήρια ευτυχώς, ώστε να υπάρχει ποιότητα, μια ποιότητα που θα αφήσει το πολιτιστικό αποτύπωμα της πόλης.. Φαίνεται αποφασισμένη να πορευτεί με τον πολιτισμό, έχει καλές προθέσεις και αυτό οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε γι΄ αυτό το στηρίζουμε.
Όπως συνηθίζω να λέω ο πολιτισμός δεν κληρονομείται μόνο αλλά παράγεται βάζοντας σε αυτή την αλυσίδα μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος, τον κρίκο του σήμερα. Μάλιστα τα «Αικατερίνεια» φέτος είναι αφιερωμένα στους δημιουργούς “30 Under”, δίνοντας το «γήπεδο» στις γενιές που έρχονται και μπράβο. Οι άνθρωποι του πολιτισμού δεν ζητάνε πολλά. Χώρο και ευκαιρία να δείξουν το έργο τους χρειάζονται. Από εκεί και πέρα, ο μέγας κριτής ο κόσμος ανοίγει ή κλείνει τις πόρτες…
Κάποιοι υποστηρίζουν πως η ποίηση συνήθως δεν είναι κατανοητή και γι΄ αυτό δεν την προτιμούν. Είστε από εκείνους τους δημιουργούς που πιστεύουν ότι ένα ποίημα πρέπει οπωσδήποτε να είναι κατανοητό από όλους;
Ο T. S. Eliot είπε ότι «η αυθεντική ποίηση μπορεί να αρέσει προτού γίνει κατανοητή». Συνεπώς αν μπορεί να σας αγγίξει ένα ποίημα χωρίς να το κατανοήσετε κανένα πρόβλημα! Από τον ντανταϊσμό, στον σουρεαλισμό και μέχρι το «αλλόκοτο» που μας πλημμυρίζει σήμερα, μια απέραντη άβυσσος.
Υπάρχει ποίηση για όλους, ακόμη και ποίηση με ταμπέλες, ποίηση των ποιητών, ποίηση της δημιουργικής γραφής, ποίηση queer κλπ, κλπ!
O καθένας με την αισθητική του. Διαλέγετε και παίρνετε.
Ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι «γράφουμε ποίηση για να σμίξουμε με τον κόσμο…», να μας καταλαβαίνει ο κόσμος, ακολουθώντας την Ορφική παρακαταθήκη, «ό,τι μας αρέσει να το μοιραζόμαστε» με τον κόσμο, τον πολύ κόσμο, με τον τρόπο, που ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζηδάκης, ο Ξαρχάκος κ.α, έβαλαν τους σπουδαίους ποιητές στο στόμα όλων των Ελλήνων μέσω της μουσικής… Πρέπει να βρούμε τρόπο, να «επανακάμψουμε», στις προθήκες, στις βιβλιοθήκες και κυρίως στις καρδιές των Ελλήνων… Αυτοί που επιζητούν να εντυπωσιάσουν τους λίγους, είναι υπεύθυνοι που η ποίηση είναι αδιάφορη στους πολλούς. Την εποχή της εικόνας, που κανείς δε διαβάζει ούτε τις λεζάντες των φωτογραφιών, τα τρίστιχα, τα χαϊκού του ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΥ» μπαίνουν αβίαστα μαζί με τις εικόνες, στο μάτι και στο μυαλό αυτών που θα ξεφυλλίσουν τις σελίδες του. Αυτό είναι για μας τεράστια επιτυχία. Το συνειδητοποιώ από τα σχόλια και τις κριτικές, «ειδικών» και κυρίως του κόσμου. Ο ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ ξεκίνησε από τα «Αικατερίνεια», συνέχισε τις παρουσίες στη Θεσσαλονίκη, στο Λονδίνο, στην Αθήνα και συνεχίζει στους Αμπελόκηπους, στη ΔΕΒ –Θ, στο Σεράγεβο, στο «Paraliart 2 «Συνύπαρξη», ενώ συζητάμε προτάσεις από αρκετούς δήμους ανά την Ελλάδα που μας έχουν καλέσει, λέμε «ναι» και αναζητούμε ημερομηνίες…
Προσέξτε όμως, για να επανέλθω στην ερώτησή σας: δεν απορρίπτω κανένα είδος γραφής, αλλά μου αρέσουν αυτά που μπορούν να με συγκινήσουν, να με κάνουν να χαμογελάσω, να ευφρανθώ… Να ανοίξω τα μάτια μου την ανατολή και από το παράθυρο να δω τον κόσμο και να χαμογελάσω, ή να δω έναν πίνακα ζωγραφικής και να νοιώσω την ομορφιά της ζωής, να βγω στο δρόμο οπλισμένος με αισιοδοξία. Θέλω την ποίηση ως υγρασία στην ξηρασία του σήμερα, ώστε να πιάσουν οι σπόροι της αγάπης, της ελευθερίας, της ευγένειας, του κάλλους, να φυτρώσουν, να ανθίσουν. Να γεμίσει ο τόπος, κήπους λέξεων και χρωμάτων!
Το γκρίζο και το αλλόκοτο είναι παντού γύρω μας, ε, δεν το θέλω στις τέχνες και στα γράμματα…
Ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία να μιλήσουμε…
ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ
Περιγραφή της έκδοσης
Διακαλλιτεχνική συνεργασία του Θεοχάρη Μπικηρόπουλου και της Ειρήνης Μητούδη. Πρόκειται για πολυτελή έκδοση με σκληρόδετο εξώφυλλο, που περιλαμβάνει εγκιβωτισμένες ιστορίες χαρτογράφησης avant-garde ιδεών, αναλογικά κολάζ και χαϊκού σε μια μετά –μεταμοντέρνα διακαλλιτεχνική επικοινωνία, μια πολυσημειωτική συνάφεια ποίησης-κολάζ, μέσα στις πολύχρωμες σελίδες του λευκώματος.
Περιλαμβάνει εισαγωγικό σημείωμα της υπεύθυνης των εκδόσεων Καλλιόπης Πασιά, νομικού – συγγραφέως, κείμενο – κριτικό σημείωμα του Δρ. Γεώργιου Ορφανίδη, Ιστορικού Τέχνης-Αρχαιολόγου-Επιμελητή Εκδόσεων καθώς και του εικαστικού Θράσου Ζηκούλη.
Επιμέλεια κειμένων και έκδοσης: Καλλιόπη Πασιά
Σχεδιασμός Εξωφύλλου: Θράσος Ζηκούλης – Θανάσης Κριτσωτάκης
Σχεδιασμός έκδοσης και σελιδοποίηση: Θανάσης Κριτσωτάκης
Ο ποιητής και συγγραφέας Θεοχάρης Μπικηρόπουλος εμφανίστηκε στα γράμματα το 1992. Από τότε, έχει εκδώσει 16 βιβλία, με πολλές συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις στην Ελλάδα και στην Ιταλία. Ζει στην Κατερίνη, εμπνέεται από τον μυθικό Όλυμπο, την ιερή πόλη του Μ. Αλεξάνδρου το Δίον, τις μούσες των Πιερίων, τον Ορφέα, τον Ευριπίδη, τους μύθους και τα γεγονότα της ζωής του σήμερα, στη «γη των θεών». Το εύρος της συγγραφής του αφορά, ποιητικές συλλογές, θεατρικά έργα, πραγματείες και μυθιστορήματα. Από το 2004 ως τον Ιανουάριο του 2008, διετέλεσε, Υπεύθυνος Τύπου και Διευθυντής Πολιτικού Γραφείου, στο Υπουργείο Υγείας, στην Αθήνα.Ιδρυτής της «Λογοτεχνικής Παρέας Κατερίνης -ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΕΣ»
Μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Φεστιβάλ Ολύμπου.
Μέλος του ΔΣ της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης
Μέλος της «Πρωτοβουλίας Πολιτών για τον Πολιτισμό στην Πιερία».
Το μυθιστόρημά του BLACK PEARL γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, οδεύοντας στην 3η έκδοση. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το έγχρωμο σκληρόδετο λεύκωμα τέχνης και λόγου, ΕΓΚΙΒΩΤΙΜΟΣ, χαϊκού και κολάζ, σε διακαλλιτεχνική συνεργασία με την εικαστικό Ε. Μητούδη. Η έκδοση αυτή χαρακτηρίστηκε «πολιτιστικό γεγονός από το …μέλλον», συμμετέχει σε πολιτιστικές εκδηλώσεις δήμων της χώρας, ενώ «άνοιξε» το δρόμο για πολλές συζητήσεις τόσο για τον «λογοτεχνικό εγκιβωτισμό», τα χαϊκού, την τέχνη του κολάζ όσο και για τις διακαλλιτεχνικές συνεργασίες.
Στις 15 Μαΐου 2025, έκανε πρεμιέρα το θεατρικό του έργο ΕΙΔΩΛΑ ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΠΤΗ.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ https://vivlio-life.gr
