Μια τέτοια λαμπερή περίπτωση αποτέλεσε η Γαλλίδα κλασική φιλόλογος και ελληνίστρια Ζακλίν ντε Ρομιγί .
Από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες στο χώρο των αρχαιοελληνικών σπουδών του εικοστού αιώνα, ήταν η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο Κολέζ ντε Φρανς (Collège de France) και η δεύτερη γυναίκα που ανακηρύχθηκε ισόβιο μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας (Académie Francaise). Εγινε διάσημη για τις μελέτες της στην αρχαιοελληνική γραμματεία της κλασικής εποχής και ειδικά στον Θουκυδίδη, καθώς και για το εκτεταμένο έργο της σχετικά με την ιστορία, τη γλώσσα και τον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας.
Η Ρομιγί ήταν μια παιδαγωγός που αγάπησε την Αρχαία Ελλάδα και τους μυστικούς θησαυρούς της, όπως και η συντοπίτισσά της, Μαργαρίτα Γιουρσενάρ (Marguerite Yourcenar). Μόνο που αυτή , εκτός από Στεφάνι και την Λύρα κρατούσε και το μέτρο της Ιστορικής ερμηνείας των αρχαίων ελληνικών γεγονότων, φωτίζοντας την αρμονία και την αλήθεια καταγραφής των αρχαίων ιστορικών συμπερασμάτων των αρχαίων συγγραφέων, ερευνώντας και αναλύοντας τον λόγο και τον γλωσσικό θησαυρό ιστορικών και τραγικών συγγραφέων και δραματουργών. Έναν αρχαίο-παγκόσμιο ελληνικό γλωσσικό θησαυρό, που κάτω από διαφορετικές συγγραφικές προοπτικές, μας διέσωσε μια πέραν του ατλαντικού επιστήμονας η αμερικανίδα καθηγήτρια Marianne McDonalad. Γυναικείες σύγχρονές μας φωνές που αναδεικνύουν την μεγαλουργό πλευρά της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας αλλά και την προβληματική της ιστορικής της καταγραφής. Μιας ιστορικής ερμηνείας του κοινού αρχαίου ελληνικού-ευρωπαϊκού παρελθόντος μας, κοινής ιστορίας και πολιτισμού-κοινής μας παρακαταθήκης-που, δεν ανήκει στο αραχνοσκεπασμένο μουσείο της κοινής μας σκέψης και του θησαυροφυλακίου των ιδεών, αλλά αποτελεί την αφετηρία των νέων ευρωπαικών πολιτιστικών μας χρόνων.
Η μικρή το δέμας αλλά μεγάλη στην θέληση και την σκέψη παιδαγωγός εβραιοπούλα, που γεννήθηκε στη Σάρτρ της Γαλλίας τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου το 1913, και το πραγματικό της όνομα ήταν Ζακλίν Νταβίντ-η οποία έμεινε ορφανή από πατέρα σε ηλικία μόλις ενός έτους, δεν έπαψε να μας υπενθυμίζει σε κάθε ευκαιρία, ότι η γλώσσα και ο θησαυρός των αρχαίων ελληνικών ήταν σχεδόν η μοναδική συντροφιά της ζωής της, ότι συνομιλούσε τον περισσότερο χρόνο του βίου της με τον ιστορικό Θουκυδίδη, τον δραματουργό Αισχύλο, τον Πολιτικό Περικλή, τον Όμηρο, τον Αριστοτέλη και άλλους αρχαίους έλληνες, όπως μας αποδεικνύουν οι δεκάδες μελέτες και έρευνές της που διεξήγαγε στην διάρκεια της ζωής της, παρά με τους συγχρόνους της. Δηλώσεις, που σπάνια θα ακούσουμε από έλληνες μελετητές του αρχαίου μας πολιτισμού και ιστορίας, χωρίς φυσικά να μηδενίζουμε το συγγραφικό και ερευνητικό έργο των δικών μας σύγχρονων επιστημόνων : του Ιωάννη Συκουτρή, του Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου, του Ιωάννη Κακριδή, του Αριστόξενου Σκιαδά, του Παναγή Λεκατσά, του Δημήτρη Μαρωνίτη και άλλων σημαντικών ελλήνων συγγραφέων και ιστορικών της αρχαίας περιόδου, για να μείνουμε στην μνημόνευση ελάχιστων ονομάτων. Η ελληνολάτρης αυτή δασκάλα , αφιέρωσε την ζωή της στην δική μας παράδοση παρά στην δική της. Διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό στην χώρα της και παγκοσμίως, αλώνοντας αρκετά αντρικά και γυναικεία επιστημονικά κάστρα και ερμήνευσε τα σύγχρονα πάθη της ιστορίας με τον λόγο των αρχαίων τραγικών και ιστορικών.
Διαβάσματα και μελέτες πενήντα χρόνων και πάνω, καταστάλαξαν σε αυτά τα βιβλία ιστορικής σοφίας και παιδαγωγίας-τα προσωπικά της «ρόδα της μοναξιάς»-που μας άφησε στο εδώ πέρασμά της. Με κύριο εφόδιό της την αρχαία ελληνική σκέψη και γραπτή ιστορική παράδοση ερμήνευσε τον σύγχρονό μας ανθρωπισμό, που κατά την συγγραφέα, αποτελεί την ηθική της ελευθερίας. Γράφει μεταξύ άλλων στο βιβλίο της Τι Πιστεύω:
«Το ζήτημα είναι, για μένα, να ξέρουμε αν, μπροστά σε αυτούς τους κινδύνους, ο άνθρωπος θα καταφέρει να προσαρμοστεί χωρίς να απαλλοτριωθεί, να μάθει χωρίς να παίζει τον μαθητευόμενο μάγο, να γνωρίσει αυτό που τον διέπει και τον οδηγεί διατηρώντας την αυτονομία του. Ελπίζω ότι θα καταφέρει, εφόσον έτσι ορίζεται αυτό που ονομάζω σύγχρονο ανθρωπισμό, και που είναι, εντέλει, μια ηθική της ελευθερίας».
Οι δεκάδες μελέτες και άρθρα της για την ελληνική αρχαία γλώσσα, την ιστορία, την φιλοσοφία, τις κοινωνικές συνθήκες και τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας, τα βιβλία της διαβάζονται ευχάριστα και με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, σε αυτό συμβάλλει και η καλή τους μετάφραση από τους διάφορους ελληνικούς εκδοτικούς οίκους που εξέδωσαν τις μελέτες της.
Ο μεγαλύτερος φόρος τιμής που της οφείλουμε είναι να διαβάζουμε σταθερά το έργο της, να προσπαθούμε να κατανοήσουμε την σκέψη της, να κρατάμε ζωντανά τα οράματά και τα ιδεώδη της , να στεκόμαστε με σεβασμό απέναντι στον τεράστιο και διαρκή μόχθο της ζωής της για την διάδοση του ελληνικού αρχαίου λόγου, και να διαδίδουμε με την σειρά μας το έργο της. Οι φιλόλογοί μας οφείλουν να μελετήσουν ,να μεταλαμπαδεύσουν και να συγ-γράψουν για το έργο της.
Αιωνία της η μνήμη.
***
Ενδεικτική Εργογραφία στα Ελληνικά
-Σημερινές προοπτικές για το Ομηρικό Έπος, ή πως μπορεί η έρευνα να ανανεώσει την ανάγνωση των κειμένων, μτφ. Αναστάσιος Στέφος, Καρδαμίτσα 1986
- Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία, Καρδαμίτσα 1988
- Προβλήματα της Αρχαίας Ελληνικής Δημοκρατίας, Καρδαμίτσα 1992
- Η Οικοδόμηση της Αλήθειας στο Θουκυδίδη, Παπαδήμας 1994
-Οι Μεγάλοι Σοφιστές στην Αθήνα του Περικλή, Καρδαμίτσα 1994
-Ο Νόμος στην Ελληνική Σκέψη, από τις απαρχές στον Αριστοτέλη, Το Άστυ, 1995
-Έκτωρ, Άστυ, 1998.
-Έπος και δράμα, Σχολή Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, 1999.
-Προβλήματα της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας, Καρδαμίτσα, 1998.
-Η νεοτερικότητα του Ευριπίδη, Καρδαμίτσα, 1997.
-Αρχαία ελληνική τραγωδία, Καρδαμίτσα, 1997.
-Συναντήσεις με την αρχαία Ελλάδα, Άστυ, 1997.
-Η ελληνική τραγωδία στο πέρασμα του χρόνου, Άστυ, 1996.
-Οι μεγάλοι σοφιστές στην Αθήνα του Περικλή, Καρδαμίτσα, 1994.
-Η οικοδόμηση της αλήθειας στο Θουκυδίδη, Παπαδήμας, 1994.
-Όμηρος, Ζαχαρόπουλος-Δαίδαλος, 1994.
-Σημερινές προοπτικές για το ομηρικό έπος, Καρδαμίτσα, 1992.
-Γιατί η Ελλάδα; Αστυ, 1990.
-Βάστα καρδιά μου - Η ανάπτυξη της ψυχολογίας στα Αρχαία Ελληνικά Γράμματα, Άστυ, 1990.
-Αλκιβιάδης, Άστυ, 1990.
-Ο νόμος στην Ελληνική σκέψη - Aπό τις Απαρχές στον Αριστοτέλη, Άστυ, 1990.
-Παιχνίδι φωτός στην Ελλάδα, Άστυ, 1990. -Αρχαία ελληνική γραμματολογία, Καρδαμίτσα, 1988.
-Ιστορία και λόγος στον Θουκυδίδη, Μ.Ι.Ε.Τ, 1988.
-ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ή οι κίνδυνοι της φιλοδοξίας, Το Άστυ 1995
-Παιχνίδι φωτός στην Ελλάδα, Το Άστυ 1996
-Ελληνική Τραγωδία στο πέρασμα του χρόνου, Το Άστυ 1996
Συναντήσεις με την Αρχαία Ελλάδα, Το Άστυ 1997
-Η Νεοτερικότητα του Ευριπίδη, Καρδαμίτσα 1997
-Ο Θησαυρός των λησμονημένων γνώσεων, Το Άστυ 2000
-Ο Χρόνος στην Ελληνική Τραγωδία, Το Άστυ 2001
-Ο φόβος και η αγωνία στο θέατρο του Αισχύλου, Το Άστυ 2002
-Μια ορισμένη αίσθηση της Ελλάδος. Συνομιλίες με τον Alexandre Grandazzi. Το Άστυ, 2004
-Ήρωες Τραγικοί, Ήρωες Λυρικοί, Το Άστυ 2003
-Τα ρόδα της μοναξιάς, Συνάψεις, 2007
-Άνοδος και πτώση των κρατών κατά τους αρχαίους έλληνες συγγραφείς, . Καρδαμίτσα 2007
- Η Ηπιότητα στην Αρχαία Ελληνική Σκέψη, Α. Λιβάνης 2007
-Η αφήγηση της Ορέστειας του Αισχύλου, Ωκεανίδα 2008
-Όταν η μνήμη αποκαλύπτει, Συνάψεις 2012
-Τι πιστεύω , Πατάκη 2013
-Αγαπάμε τα Αρχαία Ελληνικά, Ποταμός 2015
-Το ανθρώπινο μεγαλείο στον αιώνα του Περικλή, Ωκεανίδα, 2010.
-Πόσο επίκαιρη είναι η αθηναϊκή δημοκρατία σήμερα; Ερμής, 2009.
-Η ηπιότητα στην αρχαία ελληνική σκέψη, Νέα Σύνορα Α. Α. Λιβάνη, 2007.
-Άνοδος και πτώση των κρατών κατά τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Καρδαμίτσα, 2007.
-Η έξαρση της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα, Άστυ, 2006.
-Από το φλάουτο στην Απολλώνια λύρα, Άστυ, 2005.
-Λεξικό της ελληνικής λογοτεχνίας Αρχαίας και Νέας, Ζαχαρόπουλος-Δαίδαλος, 2004
-Ήρωες τραγικοί - Ήρωες λυρικοί, Άστυ, 2003.
-Ο φόβος και η αγωνία στο θέατρο του Αισχύλου, Άστυ, 2002.
-Η αρχαία Ελλάδα σε αναζήτηση της ελευθερίας, Άστυ, 2001.
-Η αρχαία Ελλάδα εναντίον της βίας, Άστυ, 2001.
-Ο χρόνος στην Ελληνική τραγωδία, Άστυ, 2001.
-Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός, Παπαδήμας, 2000.
-Ο θησαυρός των λησμονημένων γνώσεων, Άστυ, 2000.
-Η εξέλιξη του πάθους - Από τον Αισχύλο στον Ευριπίδη, Άστυ, 2000.
Σταμάτης Παγανόπουλος