Ήταν μια χρονοβόρα και ιδιαίτερα σχολαστική διαδικασία που γίνεται για πρώτη φορά στην Πιερία και που ξεκίνησε πριν από 2 έτη όταν και πρότεινα στο δήμαρχο Δίου-Ολύμπου Βαγγέλη Γερολιόλιο να συμμετέχει ο δήμος μας, συγκεκριμένα η κοινότητα Λιτοχώρου, ως φορέας στον οποίο πραγματοποιείται το έθιμο.
Μέσα σε αυτά τα χρόνια ήταν πολλές οι πολύτιμες στιγμές που κάτι μοναδικό ερχόταν στο φως και συνάμα σε συνάρπαζε και σε συγκινούσε. Τα Σίχνα ακουμπάνε πτυχές της ιστορίας και χάνονται στο πέρασμα των χρόνων. Πολλές φορές ταυτίζονται με την ίδια την ιστορία μας και τις ρίζες μας.
Οι παππούδες μας έλεγαν ότι είναι έθιμο βυζαντινό, από όπου και η καταγωγή των πρώτων κατοίκων του οικισμού μας. Έχουμε ενδείξεις για αυτό, όπως έχουμε και τα επίθετα των πρώτων επιθέτων - καταγραφών του Λιτοχώρου που έφτασαν ως τις μέρες μας.
Τα Σίχνα στο παρελθόν ήταν τα φλάμπουρα, οι πολύχρωμες σημαίες των ξακουστών οπλαρχηγών και αρματολών του Ολύμπου που γύρω τους στηνόταν "μπαϊράκια" λευτεριάς!
"Ἐγώ εἰμ’ ὁ γέρος Ὄλυμπος ’ς τὸν κόσµο ξακουσμένος,
ἔχω σαράντα δυὸ κορφαῖς κ’ ἑξῆντα δυὸ βρυσούλαις,
κάθε κορφὴ καὶ φλάµπουρο κάθε κλαδὶ καὶ κλέφτης".
Τα "μαντήλια", τα πανιά των Σίχνων, τα "λάβαρα της περηφάνιας" που γράφει ο αείμνηστος Λασπόπουλος στο φιλολογικό περιοδικό Παρνασσός το 1878, είναι πολύχρωμες σημαίες λευτεριάς και όλα έχουν τυπικά έναν άσπρο Σταυρό και ανεμίζουν στον παγωμένο αέρα του αδούλωτου Ολύμπου.
"Για του Χριστού της Πίστη την Αγία και για της Πατρίδας της ελευθερία" επαναστάτησαν οι πρόγονοί μας, μέσα στους ναούς και κάτω από φλάμπουρα λευτεριάς!
Κι από εκεί περνάν στα καράβια των λιτοχωριτών και αλωνίζουν τη Μεσόγειο και συναντούν ήθη και έθιμα άλλων περιοχών. Και μαζί με τα πολύχρωμα πανιά που πλέουν στα πέλαγα, σημαίες στα ψηλά κατάρτια και τις πρύμνες των Λιτοχωρίτικων καραβιών, επιστρέφουν στον τόπο μας για να γιορταστούν στην τυπική γιορτή του Σταυρού που συναντά τα ύδατα και τα αγιάζει, τα Θεοφάνεια. Για αυτό και πέρα από το σταυρό "βουτάμε" τα Σίχνα στα νερά!
"...μην άειδες μην αλόγιασες Λιτοχωρνό καράβι, που 'χει σταυρό στην πρύμνη του...".
Στις υπώρειες του Ολύμπου οι πρόγονοί μας έχτισαν 14 ξωκλήσια - όπως εξηγεί ο καθηγητής Νίκος Κάκαλος σε συνέδριο για τον Όλυμπο το 1982 - και από τις κορφές τα Σίχνα μπήκαν στους ναούς και το έθιμο θέριεψε! Τα πανιά αντικαταστάθηκαν με ιερατικά άμφια και έγιναν πιο όμορφα, οι σταυροί στις κορυφές χρονολογούνται πριν τις μεγάλες επαναστάσεις λευτεριάς του τόπου μας (1854, 1878 κοκ).
Αυτά και πόσα ακόμα βρήκαμε και αποτυπώσαμε. Κι είμαι σίγουρος όταν στο μέλλον ντόπιοι λαογράφοι του τόπου μας ασχοληθούν με το έθιμο θα βρουν και πολλά ακόμα.
Τα Σίχνα είναι η ίδια η ιστορία μας, είναι αυτά που μας κάνουν διαφορετικούς στο αέναο ταξίδι του τόπου μας στην ιστορία.
Με χαρά και συγκίνηση παραδίδω - παραδίδουμε σωστότερα - κάτι σπουδαίο στα παιδιά μας, στις γενιές που έρχονται με την ελπίδα να κρατήσουν ασβέστη την φλόγα της αγάπης για τον τόπο μας!
Αυτό και μόνο ήταν το δικό μου κίνητρο για να ασχοληθώ.
Βαγγέλης Γερολιόλιος: Δήμαρχος δήμου Δίου – Ολύμπου- «Ισχυρή παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές».
Είναι ιδιαίτερα ευχάριστη και τιμητική για τον τόπο μας η τελευταία εξέλιξη της ένταξης στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του εθίμου των Σίχνων στο Λιτόχωρο, με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού.
Παρόλο που τα τελευταία δύο χρόνια η πανδημία δεν μας επέτρεψε να γιορτάσουμε τα Θεοφάνεια, νιώθουμε σήμερα μεγάλη χαρά, καθώς το εθιμικό αυτό δρώμενο κατοχυρώνεται στο διηνεκές ως κομμάτι της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, μία ισχυρή παρακαταθήκη δηλαδή για τις επόμενες γενιές.
Ευχαριστώ και συγχαίρω όλους όσοι εργάστηκαν για την επιτυχία αυτή.
Με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνας Μενδώνη το έθιμο των Σίχνων στο Λιτόχωρο Πιερίας εντάσσεται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
Μια διαδικασία που ξεκίνησε πριν από 2 χρόνια και ολοκληρώθηκε σήμερα.
Η χαρά και η συγκίνηση είναι μεγάλη!
Ευχαριστώ για τη συνεργασία την Elina Diamantopoulou , το δήμαρχο Vagelis Geroliolios , την πρόεδρο του Δ.Σ. Ουρανία Κατσαμάκα , τη Γενική Γραμματέα Ελένη Τσιφοδήμου και τον πρόεδρο της τοπικής κοινότητας Λιτοχώρου Στράτο Κυριακάκη. Παράλληλα ευχαριστώ όλους όσους βοήθησαν στη συγκέντρωση του υλικού με ιδιαίτερες ευχαριστίες στους: Σωτήρη Μασταγκά,
Νίκο Παπανικολάου
και Χρήστο Σκρετα.
