Το μοναδικό μουσουλμανικό μνημείο που διασώθηκε στην Πιερία αποτελεί ο τεκές της Κατερίνης, ο οποίος βρίσκεται επί της οδού 7ης Μεραρχίας στην περιοχή του παλιού Νοσοκομείου. Το τζαμί, είναι το μόνο που απέμεινε από τον τεκέ, δηλαδή το μοναστηριακό συγκρότημα της μουσουλμανικής αίρεσης των αλβανών μπεκτασήδων.
Ο τεκές της Κατερίνης και η ιστορία του
Ο τεκές της Κατερίνης χτίστηκε περίπου 200-250 χρόνια πριν, σε μια έκταση 300 στρεμμάτων που εκτεινόταν από το πάρκο ως το νοσοκομείο σχεδόν σε όλη την περιοχή του συνοικισμού “Καταφυγιώτικα”.
Ο τεκές της Κατερίνης χτίστηκε περίπου 200-250 χρόνια πριν, σε μια έκταση 300 στρεμμάτων που εκτεινόταν από το πάρκο ως το νοσοκομείο σχεδόν σε όλη την περιοχή του συνοικισμού “Καταφυγιώτικα”.
Η σέκτα των μπεκτασήδων, μια αίρεση φιλελεύθερη χωρίς φανατισμό, συμβίωνε αρμονικά με τους ορθόδοξους χριστιανούς της πόλης από τότε που η περιοχή ανήκε στο τσιφλίκι του Αλή Πασά των Ιωαννίνων.
Στην έκταση του μπεκτασικού τεκέ περιλαμβάνονταν η κατοικία του ηγούμενου (Μπαμπά), τα κελιά των απλών μοναχών, ξενώνες, κουζίνα και τραπεζαρία, όπου γίνονταν συχνά συνεστιάσεις των μοναχών.
Στην αυλή του τεκέ υπήρχε συντριβάνι και κιόσκι.
Ο τεκές συνδέεται με την άφιξη των Τούρκων μουσουλμάνων στην περιοχή της Κατερίνης. Καταλαμβάνοντας την περιοχή, ο σουλτάνος έφερε εποίκους από τα βάθη της Ανατολίας και τους εγκατέστησε στην Πιερία.
Ο τεκές συνδέεται με την άφιξη των Τούρκων μουσουλμάνων στην περιοχή της Κατερίνης. Καταλαμβάνοντας την περιοχή, ο σουλτάνος έφερε εποίκους από τα βάθη της Ανατολίας και τους εγκατέστησε στην Πιερία.
Οι έποικοι αυτοί ήταν γνωστοί ως “Κονιάροι”.
Η έδρα των μουσουλμάνων μπεκτασήδων (κάτι σαν Πατριαρχείο) ήταν στην Αλβανία.
Όμως, μετά την επικράτηση του Ενβέρ Χότζα, το 1944, μεταφέρθηκε στο Κάϊρο.
Υπάρχουν μαρτυρίες ότι η δραστηριότητα της μονής σταμάτησε μετά τον θάνατο του Χότζα (ιεροδιδάσκαλου).
Υπάρχουν μαρτυρίες ότι η δραστηριότητα της μονής σταμάτησε μετά τον θάνατο του Χότζα (ιεροδιδάσκαλου).
Ο Χότζας αποτελούσε επίσημο εκφραστή ενός άλλου θρησκευτικού δόγματος και καλούνταν στις εκδηλώσεις της πόλης και τις εθνικές επετείους δίπλα στους επισήμους.
Από ένα σημείο και μετά, η ευρύτερη περιοχή του τεκέ παραχωρήθηκε στους ντόπιους. Αναπτύχθηκαν, έτσι, οι οικισμοί των Καταφυγιωτών, νοτιότερα ο οικισμός Βλάχικα, ο Μυλαύλακος και ο Παράδεισος.
Ο τεκές πιθανολογείται πως λειτουργούσε μέχρι το 1951, καθώς υπάρχει ένα δημοσίευμα της εφημερίδας “Μακεδονικός Αγών” που το πιστοποιεί.
Ο τίτλος του δημοσιεύματος είναι: “Ο πατριάρχης των Αλβανών εις την πόλιν μας. Αποκηρύττουν το καθεστώς της πατρίδος των”.
Η αρχιτεκτονική του τεκέ
Από τον τεκέ των μπέηδων σήμερα σώζονται μόνο το μαυσωλείο του Αμπντουλλάχ Πασά, κατά πάσα πιθανότητα το μέρος που είχε ο ίδιος ανακαινίσει, και η κρήνη.
Η αρχιτεκτονική του τεκέ
Από τον τεκέ των μπέηδων σήμερα σώζονται μόνο το μαυσωλείο του Αμπντουλλάχ Πασά, κατά πάσα πιθανότητα το μέρος που είχε ο ίδιος ανακαινίσει, και η κρήνη.
Στα βορειοδυτικά του ηγουμενείου, η κρήνη επανασυναρμολογήθηκε, όταν οι αρχές έκριναν το κτίσμα κατεδαφιστέο.
Η κάτοψη του μαυσωλείου σχηματίζεται με ένα ακανόνιστο πολύγωνο, το οποίο προκύπτει από τη σύναψη ενός ορθογώνιου προθαλάμου στα νοτιοανατολικά.
Ο τάφος καλύπτεται από έναν δωδεκάπλευρο τρούλλο, ενώ τον προθάλαμο καλύπτει κεραμοσκεπή με αετωματικές απολήξεις.
Στις δύο πλευρές του προθαλάμου υπάρχουν δύο θύρες (η δυτική σήμερα έχει φραγεί), ενώ η ανατολική έχει ένα τοξωτό παράθυρο.
Στο εσωτερικό του μαυσωλείου τοποθετείται η λάρνακα, στο άνω και κάτω άκρο της οποίας υπάρχουν δύο στήλες.
Στην απεικόνιση ο νεκρός φοράει το μπεκτασικό κάλυμμα στο κεφάλι και το δωδεκάεδρο περίαπτο στον λαιμό.
Επίσης, μέσα στο μαυσωλείο υπάρχει άλλο ένα μνήμα ηγούμενου, χάλκινα αναθήματα και ένα Κοράνι. Τους τοίχους κοσμούν καλλιγραφικές επιγραφές στα αραβικά.
Το μπεκτασικό κάλυμμα και το περίαπτο απεικονίζονται και στην κρήνη, η οποία αποτελείται από μάρμαρο πιθανόν φερμένο από τα ερείπια του Αρχαίου Δίου.
Το νερό τρέχει από το στόμα ενός ανθρωπόμορφου λιονταριού, του Άλη.
Πίσω από το κτίριο υπάρχουν ταφικές στήλες από μνήματα απλών μοναχών-μπεκτασήδων, διακοσμημένες με επιγραφές και στοιχεία από το φυτικό βασίλειο.
Το 1973, εγκαταστάθηκαν νέα παράθυρα και θύρες με σκοπό την προστασία και την ανάδειξη του μνημείου.
Επίσης, ο χώρος γύρω από το μνημείο λιθοστρώθηκε, σχηματίζοντας μια πλατεία, χάρη στις ενέργειες του τελευταίου απογόνου των ηγούμενων του τάγματος, Χασάν Μπεκτά, ο οποίος μερίμνησε για τη μεταφορά της κρήνης και τον ευπρεπισμό του τάφου.
Το κτίριο σήμερα ανήκει στην μουσουλμανική κοινότητα, ωστόσο όμως, την διαχείριση του έχει ο Δήμος Κατερίνης.
Το κτίριο σήμερα ανήκει στην μουσουλμανική κοινότητα, ωστόσο όμως, την διαχείριση του έχει ο Δήμος Κατερίνης.
Τι είναι ο μπεκτασισμός;
Η σέκτα των Μπεκτασήδων (bektaşi) δερβίσηδων ανήκει στο σούφι ισλάμ, ένα από τα μεγαλύτερα ρεύματα του ισλαμικού μυστικισμού.
Ο μπεκτασισμός αποτελεί μια μίξη της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης, του σιϊτισμού και του σουνιτισμού.
Ενώ το ισλάμ έχει ως κύριο χαρακτηριστικό του την απόλυτη προσήλωση στον νόμο, τα μυστικιστικά και μοναχικά αυτά τάγματα απομακρύνθηκαν από τον αυστηρό θρησκευτικό νόμο που καθορίζει την συμπεριφορά του μουσουλμάνου σε όλες τις περιστάσεις της ζωής του. Στράφηκαν στην ασκητική πειθαρχία και τη μυστική προσέγγιση του Θεού (Αλλάχ).
Πηγή: Terrapapers.com
Ιδρυτής του μπεκτασικού τάγματος θεωρείται ο Χατζή Μπεκτάς Βελή και η οριστική μορφή του μπεκτασισμού δόθηκε από τον Μπαλίμ Σουλτάν. Οι μπεκτασήδες απέκτησαν μεγαλύτερη απήχηση στα φτωχά κοινωνικά στρώματα χωριών και κοινοτήτων της οθωμανικής αυτοκρατορίας, τα οποία αποτελούνταν κυρίως από αγρότες και κτηνοτρόφους.
Μερικά χαρακτηριστικά του δόγματος των μπεκτασήδων είναι το ότι σέβονται τον Μωάμεθ ως προφήτη, αλλά δείχνουν και εκτίμηση στον Άλη, τον οποίο θεωρούν νόμιμο διάδοχό του. Πιστεύουν στην Αγία Τριάδα, η οποία αποτελείται από τον Αλλάχ, τον Μωάμεθ και τον Άλη και θεωρούν τον άνθρωπο τέλειο ον ανεξαρτήτως θρησκείας. Επίσης, δέχονται την μετεμψύχωση όσων πεθαίνουν σε άλλους ανθρώπους, ζώα και φυτά κ.α.
Ιδρυτής του μπεκτασικού τάγματος θεωρείται ο Χατζή Μπεκτάς Βελή και η οριστική μορφή του μπεκτασισμού δόθηκε από τον Μπαλίμ Σουλτάν. Οι μπεκτασήδες απέκτησαν μεγαλύτερη απήχηση στα φτωχά κοινωνικά στρώματα χωριών και κοινοτήτων της οθωμανικής αυτοκρατορίας, τα οποία αποτελούνταν κυρίως από αγρότες και κτηνοτρόφους.
Μερικά χαρακτηριστικά του δόγματος των μπεκτασήδων είναι το ότι σέβονται τον Μωάμεθ ως προφήτη, αλλά δείχνουν και εκτίμηση στον Άλη, τον οποίο θεωρούν νόμιμο διάδοχό του. Πιστεύουν στην Αγία Τριάδα, η οποία αποτελείται από τον Αλλάχ, τον Μωάμεθ και τον Άλη και θεωρούν τον άνθρωπο τέλειο ον ανεξαρτήτως θρησκείας. Επίσης, δέχονται την μετεμψύχωση όσων πεθαίνουν σε άλλους ανθρώπους, ζώα και φυτά κ.α.
Ο μπεκτασισμός στα Βαλκάνια
Προς το τέλος του 15ου αιώνα, τις πεποιθήσεις των μπεκτασήδων λέγεται πως διέδωσε στην Αλβανία ο δερβίσης Σαρί Σαλτίκ. Η σέκτα εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα λόγω του αυξημένου μουσουλμανικού στοιχείου (γύρω στο 70%), εκτός από τις περιοχές των καθολικών χριστιανών στον βορρά. Οι μπεκτασήδες διαδραμάτισαν πρωτεύοντα ρόλο στην ανάδειξη του αλβανικού εθνικισμού και το τάγμα διαμόρφωσε το “αριστερό” σκέλος του ισλαμικού φάσματος στα Βαλκάνια. Το 1826, μετά την κατάργηση των σωμάτων των γενιτσάρων, πολλοί “μπαμπά” και απλοί δερβίσηδες μπεκτασήδες διασκορπίστηκαν στα Βαλκάνια. Έτσι, η παρουσία του τάγματος περιορίστηκε στην νότια Αλβανία.
Στην Ελλάδα υπήρχαν μπεκτασικοί τεκέδες στα Ασπρόγεια Φαρσάλων και στο χωριό Ρούσσα του Έβρου. Σε άλλες περιοχές των Βαλκανίων, όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η παρουσία τους ήταν περιορισμένη λόγω της δύναμης του σουνιτικού δόγματος.
Μερικές ομάδες μπεκτασήδων επιβιώνουν μέχρι και σήμερα μεταξύ των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου, ττων Σκοπίων, των Η.Π.Α και της Τουρκίας.
ΠΗΓΗ: https://www.maxmag.gr/