Κι όμως έχει και η Κατερίνη Ορχιδέες!ΦΩΤΟ

Όταν ακούμε τη λέξη Ορχιδέα, στο μυαλό μας έρχονται εικόνες λουλουδιών από τροπικά δάση ή ορχιδέες που πωλούνται σε ανθοπωλεία ή στις λαικές αγορές. Όμως η οικογένεια Ορχεοειδή Orchidaceaε), με ονομασία που προέρχεται από τη λέξη όρχις- λόγω της ομοιότητας που... έχουν οι βολβοί της ρίζας με τους ανδρικούς όρχεις, είναι πολυπληθέστατη οικογένεια με 20.000 μέλη και πολλά διαφορετικά γένη. Η δημοτικότητα των ορχεοειδών ξεκινά από την αρχαιότητα όταν κάποια φυτά χρησιμοποιήθηκαν για φαρμακευτικούς σκοπούς όπως το σερνικοβότανο ή σαλέπι που παράγεται από τους κόνδυλους της ρίζας κάποιων φυτών του γένους Orchis. Η Ελλάδα έχει τα περισσότερα είδη ορχεοειδών στην Ευρώπη. Στον Όλυμπο που έχει περισσότερο εξερευνηθεί έχουν καταγραφεί περσσότερα από 40 είδη. Οι πρώτες ορχιδέες που φύονται από το Μάρτιο μήνα ανήκουν στο γένος Οφρύς (Ophrys sp.). Το όνομα του γένους Ophrys, προέρχεται από το αρχαίο «ὀφρῦς» που σημαίνει φρύδι και στηρίζεται στις τριχωτές παρυφές του χείλους του άνθους.

 Τα άνθη των Οφρύς μοιάζουν με έντομα γι αυτό και η λαική ονομασία: μελισσάκια. Οφρύς όμως αυτοφύονται και περιφερειακά της Κατερίνης, σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, ή στα στρατόπεδα που έχουν εγκαταληφθεί εδώ και χρόνια. Συστάδες από αυτοφυή φυτά κατάφεραν να επιβιώσουν κυρίως επειδή δεν υπάρχει επιβάρυνση αυτών των περιοχών από ανθρώπινες δραστηριότητες, ούτε και έντονη βόσκηση που αφανίζει τη χαμηλή βλάστηση. Όμως σε περιοχές με έντονες ανθρωπογενείς επιδράσεις, ο πληθυσμός φθίνει και σε μερικές θέσεις κοντά σε αστικά κέντρα έχει καταστραφεί ή υποβαθμιστεί. Οι κυριότερες απειλές για το είδος είναι η οικιστική και τουριστική ανάπτυξη, η κατασκευή δρόμων κλπ.

Το γένος Ophrys παρουσιάζει δυο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα: Το πρώτο χαρακτηριστικό γνώρισμα του γένους έχει σχέση με τη δομή του άνθους, του οποίου το κατώτερο (χείλος) μοιάζει με θηλυκό για να προσελκύει έτσι τα αρσενικά έντομα να το επικονιάσουν. Το δεύτερο είναι η σεξουαλική εξαπάτηση των αρσενικών εντόμων. Συγκεκριμένα, τα φυτά ανέπτυξαν οπτικά και οσφρητικά ερεθίσματα με τα οποία παρασύρουν τα αρσενικά έντομα σε ψευδοσυνουσία και με τον τρόπο αυτό μεταφέρουν γύρη από το ένα φυτό στο άλλο. Η Ophrys sphegodes subsp. mammosa, ή πιο απλά Ophrys mammosa είναι η πιο κοινή ορχιδέα που θα συναντήσουμε σε όλη σχεδόν την Πιερία. Όπως τα περισσότερα είδη φυτών δεν έχουμε ακόμη μια ελληνική ονομασία κοινά αποδεκτή. Θα την ονομάσουμε Οφρύς η μαστοφόρος, μεταφράζοντας τη λατινική λέξη mammosa= που σημαίνει μεγάλα στήθη, και παραπέμπουν στα εξογκώματα του άνθους.

Κατερίνη 6 Απρ 2021.

Κηπόπουλος Λευτέρης, 

ερευνητής ελληνικής χλωρίδας.