Μετά από επαναλαμβανόμενες νοσηλείες, το μεσημέρι της Δευτέρας 30 Μαρτίου έγινε γνωστό ότι ο Μανώλης Γλέζος, σε ηλικία 98 ετών, άφησε την τελευταία του πνοή στη 13.15 λόγω καρδιακής ανεπάρκειας. «Θα μείνει στην αιωνιότητα ως ένα σύμβολο αγωνιστή, που ήξερε να θυσιάζεται για τους ανθρώπους» σημειώνει στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας για το θάνατο του Μανώλη Γλέζου
Έχοντας βραβευτεί το 1962 από την Σοβιετική Ένωση με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Λένιν, έχοντας χαρακτηριστεί από τον Σαρλ ντε Γκωλ ως ο "πρώτος παρτιζάνος της Ευρώπης", και καταφέρνοντας με τη δράση και τη στάση του να "ταυτίσει" το ονοματεπώνυμο με κάθε πράξη αντίστασης, ο Μανώλης Γλέζος δίκαια χαρακτηρίστηκε ως εμβληματική φυσιογνωμία της Αριστεράς.
O Μανώλης Γλέζος γεννήθηκε στην Απείρανθο, το ορεινό χωριό της Νάξου, στις 9 Σεπτεμβρίου 1922, το οποίο και «προίκισε» με μια μοναδική συλλογή πετρωμάτων από όλον τον κόσμο (ήταν απαράμιλλη η αγάπη του για τη γεωλογία). Ένιωθε, από την άλλη, μισός Ναξιώτης και μισός Παριανός, με ιδιαίτερη αγάπη για την Πάρο, αφού από εκεί καταγόταν η μητέρα του, Ανδρομάχη Ναυπλιώτου. Στην Πάρο, άλλωστε, συνήθιζε να περνά τα καλοκαίρια του τα τελευταία χρόνια. Ο πατέρας του, Νικόλαος Γλέζος ήταν δημόσιος υπάλληλος και δημοσιογράφος.
Τα παιδικά του χρόνια ο Μ. Γλέζος τα έζησε στο χωριό του, όπου τελείωσε το δημοτικό σχολείο. Από τα μέσα της δεκαετίας του '30 η οικογένειά του μεταναστεύει στην Αθήνα και το 1940 ο εκλιπών περνά στην ΑΣΟΕΕ. Ως μαθητής ακόμη πρωτοστάτησε στη δημιουργία αντιφασιστικής ομάδας για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου από τους Ιταλούς αλλά κατά της δικτατορίας του Μεταξά. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής δίνει το «παρών» στην αντίσταση του λαού μας μέσα από τις τάξεις της ΟΚΝΕ, του ΕΑΜ Νέων και της ΕΠΟΝ, με αποτέλεσμα να υποστεί φυλακίσεις, βασανιστήρια και διώξεις..
Όμως, η πλέον τολμηρή ενέργεια ήταν εκείνη της νύχτας της 30ής προς την 31η Μαΐου 1941, όταν μαζί με τον Απόστολο Σάντα, σκαρφάλωσαν στα βράχια της Ακρόπολης, κατέβασαν από εκεί το μισητό σύμβολο του κατακτητή, τη σβάστικα, με μοναδικά τους «όπλα», ένα φαναράκι και ένα σουγιά. Και οι δύο έφηβοι έχουν περιγράψει σε κατοπινές συνεντεύξεις τους πώς ανέβηκαν, πού κρύφτηκαν αμέσως μετά (στις σπηλιές του Βράχου που είναι ταυτισμένος με το ιδανικό της Δημοκρατίας), πώς έκρυψαν στον κόρφο τους ένα κομμάτι από τη σημαία... Η θέα της σημαίας που λείπει από τον ιστό, προκαλεί την επομένη εκνευρισμό στον κατακτητή, δίνει κουράγιο στον κατακτημένο αλλά αδούλωτο λαό της Αθήνας και όλης της Ελλάδας. Η ποινή, ερήμην σε θάνατο.
Ακολουθεί η Απελευθέρωση και η δραστηριοποίηση του Μανώλη Γλέζου, διαδοχικά μέσα από τις τάξεις του ΚΚΕ και της ΕΔΑ, αλλά και η ενασχόλησή του με το δημοσιογραφικό επάγγελμα, σε διευθυντικές θέσεις πρώτα στο «Ριζοσπάστη» αμέσως μετά την απελευθέρωση, και μια δεκαετία αργότερα, στην «Αυγή». Συνολικά παραπέμφθηκε σε 28 δίκες για αδικήματα Τύπου, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του '40 καταδικάσθηκε δις εις θάνατον, καταδίκες που δεν εκτελέστηκαν μετά από ελληνική και διεθνή καμπάνια. Το 1950 οι θανατικές ποινές μετατράπηκαν σε ισόβια και τελικά αποφυλακίστηκε στις 16 Ιουλίου 1954.
Στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951, παρότι φυλακισμένος, εκλέχθηκε βουλευτής Αθηνών με την ΕΔΑ. Ξεκινά απεργία πείνας, με αίτημα την αποφυλάκιση των δέκα εξόριστων εκλεγμένων βουλευτών της ΕΔΑ. Σταμάτησε την απεργία πείνας τη 12η ημέρα, με την απελευθέρωση κάποιων από αυτούς. Ακολουθεί η δίκη για «εσχάτη προδοσία» το 1958, ενώ στις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961 εξελέγη και πάλι βουλευτής Αθηνών με την ΕΔΑ, παρά το γεγονός ότι βρισκόταν στη φυλακή.
Με την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, ο Μ. Γλέζος συλλαμβάνεται μαζί με άλλους πολιτικούς ηγέτες και ακολουθούν φυλακίσεις σε Γουδή, Πικέρμι, Γενική Ασφάλεια, Γυάρο, Παρθένι Λέρου, Ωρωπό, από όπου αποφυλακίζεται το 1971. Συνολικώς, 16 χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε εξορίες και φυλακές.
Μεταπολιτευτικά δραστηριοποιείται πολιτικά μέσα από τις τάξεις της ΕΔΑ και του ΠΑΣΟΚ -στα ψηφοδέλτια του οποίου εξελέγη, ως συνεργαζόμενος, βουλευτής και ευρωβουλευτής τη δεκαετία του '80. Όμως, ο Μ. Γλέζος ποτέ δεν τα είχε καλά με θητείες και μονιμότητες, και στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές του 1986 επιστρέφει στην αγαπημένη του Απείρανθο, όπου οι συγχωριανοί του τον εκλέγουν κοινοτάρχη και εκείνος, από τη δική του πλευρά, εισαγάγει το θεσμό της Άμεσης Δημοκρατίας.
Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2002 κατέρχεται επικεφαλής του συνδυασμού «Ενεργοί Πολίτες» για τη διευρυμένη Νομαρχία Αθηνών-Πειραιώς, που υποστηρίχθηκε από το Συνασπισμό και εκλέγεται νομαρχιακός σύμβουλος.
Επανέρχεται στην κεντρική πολιτική σκηνή το 2012, όταν στις διπλές εκλογές της 6ης Μαΐου και της 17ης Ιουνίου εκλέγεται βουλευτής Επικρατείας με το ΣΥΡΙΖΑ. Με το ίδιο κόμμα εξελέγη ευρωβουλευτής στις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου 2014, κάνοντας ως κεντρικό θέμα της θητείας του τις γερμανικές οφειλές προς την Ελλάδα. Έγραψε, άλλωστε, και βιβλίο για το θέμα, υπό τον τίτλο, «Και ένα μάρκο να ήταν…» (Εκδόσεις Λιβάνη). Χαρακτηριστική, ωστόσο, της προσωπικότητάς του, η κίνησή του το καλοκαίρι του 2017 να δώσει εκείνος το στεφάνι στο Γερμανό πρεσβευτή Γενς Πλέτνερ, στο μνημείο εκτελεσθέντων κατοίκων του Διστόμου. Τελευταία εμπλοκή του με την ενεργό πολιτική, στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Λαϊκής Ενότητας, το Σεπτέμβριο του 2015.
Ο Μ. Γλέζος δεν ήθελε να τον αποκαλούν «ήρωα», για εκείνον ήρωας ήταν ο μικρότερος αδελφός του, Νίκος, που εκτελέσθηκε από τους Γερμανούς στην Καισαριανή το Μάιο του '44, αφήνοντας πίσω του το εξής σημείωμα για τη μάνα τους: «Αγαπητή μητέρα σας φιλώ, χαιρετισμούς, σήμερα πάω για εκτέλεση. Πάω. Πέφτοντας για τον ελληνικό λαό». Ήταν ένας καημός μέσα του ο πρόωρος χαμός του αγαπημένου του Νίκου, ένας καημός για τον οποίον σπάνια τον άκουγες να μιλά.
Η τελευταία, ίσως, δημόσια παρουσία-παρέμβαση του Μ. Γλέζου, ήταν στη δίκη της Χρυσής Αυγής, το 2018, όταν με τη συμπλήρωση πέντε χρόνων από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, ο Μανώλης Γλέζος πήγε και κάθισε στο πλευρό της μητέρας του, Μάγδας.
Από σήμερα, ο «Τελευταίος Παρτιζάνος» -όπως τιτλοφορείται το ντοκιμαντέρ του Ανδρέα Χατζηπατέρα για τον Μανώλη Γλέζο- δεν είναι πια ανάμεσά μας.
Διακρίσεις
Ο Μανώλης Γλέζος τιμήθηκε το 1958 με το Διεθνές Βραβείο Δημοσιογραφίας και το 1959 με το χρυσό μετάλλιο Ζολιό Κιουρί του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης. Συνεχεία αυτού λίγα χρόνια αργότερα (1963) του απονεμήθηκε το Βραβείο Ειρήνης Λένιν. Επίσης, του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου καθηγητή της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πάτρας το 1996 και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2001. Στις 22 Ιανουαρίου 2008 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στις 31 Μαΐου 2017 το τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών της πανεπιστημιακής σχολής της Καλαμάτας τον αναγόρευσε επίτιμο διδάκτορα. Υπήρξε µέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Οργάνωσης Δημοσιογράφων, µέλος του Προεδρείου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (FIR) και µέλος του Προεδρείου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης.Το Δεκέμβρη του 2015 0 Μανώλης Γλέζος τιμήθηκε με το βραβείο «Οστρόβσκι» στη Μόσχα.
Ο Μανώλης Γλέζος έγινε επίτιμος Δημότης 38 Δήμων της χώρας μας. Εκτός από την πολιτική δραστηριότητα του, ο Γλέζος εφηύρε ένα σύστημα για την αποτροπή των πλημμυρών, την καταπολέμηση της διάβρωσης και τη συντήρηση του υπόγειου νερού, το οποίο λειτουργεί με τη συλλογή του νερού της βροχής μέσα σε φρεάτια προκειμένου να το κατευθύνει στα υδροφόρα στρώματα. Για την επιστημονική του κατάρτιση και την πολιτική και αγωνιστική του δράση έχει τιμηθεί 4 φορές από την Πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας μας (Πανεπιστήμιο Πατρών 1996, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2001, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 2003, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2008).
Επίσης, ανακηρύσσεται το 1994 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας διαχείρισης υδάτινων πόρων, το 1995 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Υδροτεχνικής Ένωσης και το 1996 επίτιμο μέλος του συνδέσμου Γεωλόγων-Μεταλλειολόγων Κύπρου. Το 1997 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο με το Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στην Πατρίδα. Το 2002 το Γεωτεχνικό επιμελητήριο Ελλάδας τον ανακηρύσσει επίτιμο μέλος του, για την προσφορά του στην επιστήμη του νερού και την προστασία του περιβάλλοντος.
Το 2006 η Ακαδημία Αθηνών τον τιμά μαζί με τον Απόστολο Σάντα με το χρυσό μετάλλιο, για το κατέβασμα της σβάστικας από την Ακρόπολη τη νύχτα της 30ής προς 31ης Μαΐου 1941. Το 2008 ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Δημ. Σιούφας για τον ίδιο λόγο με τον Απόστολο Σάντα. Το 2011 τιμήθηκε από τη Δημοκρατία της Γαλλίας.
Στις 16 Απριλίου 2016 σε μεγάλη τιμητική εκδήλωση του Δήμου Γαλατσίου, προς τιμή του, ο Δήμαρχος Γεώργιος Μαρκόπουλος ανακοίνωσε την μετονομασία της μεγαλύτερης πλατείας του Δήμου Γαλατσίου (πλατεία που περικλείεται από τις οδούς Παπαφλέσσα, Πανδώρας, Σαπφούς και Κυμοθόης) σε πλατεία Μανώλη Γλέζου - Ελευθερίας.
Συγγραφικό έργο
Εκτός από την αρθρογραφία του σε Ελληνικές και ξένες εφημερίδες καθώς και περιοδικά, ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια, μελέτες, δοκίμια και συνεντεύξεις, από το 1942 έχει δημοσιεύσει τουλάχιστον 16 βιβλία:
- Η ιστορία του βιβλίου (1974)
- Από τη δικτατορία στη δημοκρατία (1974)
- Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης στη γλώσσα (1977)
- Βίγλα Μνήμης 1981
- Η συνείδηση της πετραίας γης (1997)
- Μαύρη Βίβλος της Κατοχής 1999
- Ύδωρ, Αύρα, Νερό 2001
- Ο άνθρωπος και η φύση 2002
- Το 2006 εκδόθηκε και κυκλοφόρησε το δίτομο έργο του «Εθνική Αντίσταση 1940-1945» στην παρουσίαση του οποίου παρευρέθηκαν τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και ο Πρωθυπουργός της χώρας (2006)
- "Και ένα Μάρκο να ήταν...Οι οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα" Νοέμβριος 2012
- "Νέκυιαι Ωδαί" Ιούνιος 2013
- "Έξοδος" Δεκέμβρης 2013
- "Αντισταθείτε" στα Ισπανικά: "RESITID - Un manifesto contra la sumision" Οκτώβρης 2015
- "Στα Κυκλαδονήσια η αίσθηση στο φως στιχουργεί" Απρίλης 2016
- "Αντιτασθείτε" στα Ελληνικά με πρόλογο 2017 (Μάρτης 17)
- "ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ" Ιούνης 2017 από τις εκδόσεις της Βουλής των Ελλήνων (παρουσία πρωθυπουργού Α.Τσίπρα και προέδρου της Βουλής Ν.Βούτση).