στο πάρκο της Κατερίνης στην εκδήλωση αλληλεγγύης για τα παιδιά με Καρκίνο. Εκεί σε μια όμορφη γωνία του πανέμορφου πάρκου της πόλης μιλήσαμε για λογοτεχνία, το βιβλίο, την Ένωση Συγγραφέων Πιερίας και άλλα πολλά, που θα διαβάσετε παρακάτω.
Θεοχάρη Μπικηρόπουλε ασχολείσαι με θέατρο, ποίηση, τη συγγραφή γενικότερα.... κουβαλάς ένα βαρύ σεντούκι δημιουργιών και βιβλίων στη πλάτη σου. Μίλησε μας λίγο γι αυτά... Πώς άρχισε όλο αυτό το ταξίδι;
Καταρχήν να σε ευχαριστήσω για τη φιλοξενία στην πολύ αξιόλογη ιστοσελίδα του ΒΟΟΚΙΑ που στηρίζει τους συγγραφείς της περιφέρειας.
Έχω κρατήσει τα τετράδια μου, από την Πέμπτη τάξη του δημοτικού με τα ποιήματα που έγραφα! Δε σταμάτησα ποτέ να γράφω…To «εκδοτικό» ταξίδι όμως ξεκίνησε τυχαία από μια εκπομπή στο ράδιο ΔΙΑΥΛΟΣ της Κομοτηνής σε μια έξοδο στη διάρκεια της στρατιωτικής μου θητείας το 1989, όπου κάλυψα το κενό καλεσμένου που δε μπόρεσε να προσέλθει, διαβάστηκαν κάποια ποιήματά μου, τα τηλέφωνα «χτυπούσαν» συνεχώς και στο τέλος της εκπομπής ο παραγωγός μου έβαλε την ιδέα της έκδοσης!
Συνεχίστηκε 2 χρόνια με την εφημερίδα «Τα Γεγονότα» της Πιερίας, τον Θ. Κεφαλίδη και τον Χρήστο Γιαννούλη που έκαναν για λογαριασμό των εκδόσεων«ΠΕΡΙ» την έκδοση του πρώτου βιβλίου μου «Κάτι στιγμές»- το 1992-, μια ανθολογία με ζωγραφιές μου και τα ποιήματα της «πρώτης περιόδου», ποιήματα της εφηβικής και φοιτητικής ζωής …Ακολούθησε η δεύτερη ποιητική συλλογή, «ο κήπος με τα ρόμπολα», η πραγματεία «η Εξ-ουσία της επικοινωνίας» από τις εκδόσεις Παπαζήση. Η γνωριμία με τον σκηνοθέτη και ηθοποιό του Θεάτρου Τέχνης «Κ.Κουν», Γιώργο Χανδόλια και η παρότρυνσή του, με οδήγησε στη συγγραφή των θεατρικών «η Βαλίτσα», «Εγώ; Εσύ…». Συμπτώσεις; Τύχη; Συγκυρίες; Δεν ξέρω ποια είναι η απάντηση. Ίσως όλα αυτά μαζί.
Αυτό που ξέρω είναι ότι σχεδόν καθημερινά, κρατάω σημειώσεις σε κάποιο χαρτί, για κάτι που θα μου κάνει εντύπωση ή που θα με εμπνεύσει. Έχω δεκάδες σημειώματα, τα οποία θυμάμαι όλα και ανάλογα με το θέμα που επεξεργάζομαι τα ανασύρω και τα ενσωματώνω, δεν πετάω καμιά «σκέψη», ιδέα ή έμπνευση. Ότι δεν το θεωρώ «ώριμο» το αφήνω για επεξεργασία για το μέλλον.
Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 10 βιβλία διαφορετικής θεματογραφίας αφού ανάλογα είναι και τα ερεθίσματα και υπάρχουν στο συρτάρι τουλάχιστον 4(θεατρικά, μελέτες και ποίηση). Τώρα αν εκδοθούν ή όχι δεν με αγχώνει καθόλου. Το «γράψιμο» είναι τρόπος ζωής, γεμίζει δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο μου, αυτό με γεμίζει στις προσωπικές «συνομιλίες» με τους ήρωες μου στις κόντρες με τις σκέψεις τους…!
Το βιβλίο σου “Κρίσεις επιΚρίσεων” είναι το ένατο βιβλίο σου, με 3 θεατρικά έργα με κοινό παρανομαστή την κρίση: οικονομική, κοινωνική, σχέσεις. Πρόκειται για έργα επίκαιρα, που αποτυπώνουν την ελληνική πραγματικότητα της κρίσης , της απαξίωσης της πολιτικής, των μνημονίων αλλά και τον αντίκτυπο στις κοινωνικές σχέσεις. Στις σχέσεις των ανθρώπων. Κατάφερες να αποδώσεις την οργή, την αγανάκτηση καθώς και τις εσωτερικές επαναστάσεις που συντελούνται στον εσωτερικό κόσμο των πρωταγωνιστών. Πρωταγωνιστές που θα μπορούσε να είναι ο καθένας από εμάς. Μίλησε μας λίγο γι αυτό το βιβλίο; Γιατί θέατρο και όχι μυθιστόρημα;
Θέατρο γιατί υπάρχει η αμεσότητα των διαλόγων, τα μηνύματα, η αίσθηση ότι «βλέπεις» τους πρωταγωνιστές μπροστά σου με κίνηση, με ήχους και σιωπές, ο ίδιος δίκην θεατή αλλά και σκηνοθέτη! Μάλιστα παρακολουθώντας πρόβες ενός έργου σου, μπορείς να κάνεις παρεμβάσεις για να βάλεις ακόμη πιο κατάλληλες εμφαντικές λέξεις στο στόμα του ηθοποιού ή να κάνεις πιο «λειτουργικούς» τους διαλόγους, να αποδώσεις καλύτερα τα νοήματα… Το 2013 ήταν η πιο δημιουργική θεατρική χρονιά με 9 θεατρικά έργα, μονόλογους και μονόπρακτα. Από αυτά επιλέχτηκαν 3 με κοινό παρανομαστή την κρίση. Κρίση αξιών, κρίση πολιτική, κρίση οικονομική, κρίση στις ανθρώπινες σχέσεις…
Στο βιβλίο διαφαίνεται –δυστυχώς- μια διαχρονικότητα. Και λέω δυστυχώς, γιατί όσο ισχύουν αυτά που αναφέρονται, το βιβλίο θα εξακολουθεί να είναι επίκαιρο! Ακτινογραφείται η κρίση των ανθρωπιστικών αξιών, η φτώχεια, η πείνα, η οργή, η έλλειψη της αισθητικής και της παιδείας, ο ρατσισμός, η βία, η κενότητα συναισθημάτων, η αδράνεια, ο υλισμός, αλλά και η αλληλεγγύη, η αγωνίες των ανθρώπων, η ανθρωπιά, ο ανθρωπισμός, όπως επίσης και η δύναμη του λαού και των αγώνων.
Μέσα από τους διαλόγους καταγράφεται η στιγμή, καταγράφεται η εποχή με τα «μνημονιακά» χαρακτηριστικά της. Είναι αποδεδειγμένο ότι στις σκληρές περιόδους της ιστορίας μας, η τέχνη έδωσε αριστουργήματα και παράλληλα είχε και ρόλο και λόγο. Είναι τρόπος έκφρασης. Μια εσωτερική ανάγκη. Τώρα, σήμερα είναι και καθήκον. Γι αυτό, κάθε έργο έχει τα μηνύματά του. Να αφυπνίζει. Να προβληματίζει. Να εμψυχώνει. Να παροτρύνει. Να δείχνει το δρόμο… Είναι κοινωνικό χρέος να να εκφράζεις ανθρώπους με τις ίδιες αγωνίες, «να συλλογιέσαι ελεύθερα». Είναι μεγάλη αγάπη προς τον συνάνθρωπο κυρίως σε στιγμές δύσκολες και σε περιόδους «κάθε είδους» παρακμής. Οι υποθέσεις των τριών έργων δεν είναι απλές ιστορίες. Είναι όλα αυτά μαζί.
Είναι η αποκάλυψη όσων κρύβουμε στα εσώψυχά μας με «διαβατήριο» την τέχνη. Η τέχνη, ενώνει και θα ενώνει και πρέπει να είναι φωτεινός φάρος και οδηγός στη ζωή μας. Επίσης θέλω να τονίσω, ότι για τον συγγραφέα μέσα από ένα έργο, του δίνεται η ευκαιρία να πει πράγματα που δε λέγονται δημόσια. Και ο πιο ζωντανός και ρεαλιστικός τρόπος για να ειπωθούν αυτά είναι το θέατρο. Το θέατρο σήμερα όπως και σε κάθε εποχή κρίσης προσφέρει τη δυνατότητα να σκεφτόμαστε, να ονειρευόμαστε, να συμμετέχουμε στο δρώμενο, να φανταζόμαστε το μέλλον από κοινού. Άλλωστε η τέχνη, εκτός από την εσωτερική ανάγκη του δημιουργού να εκφραστεί, να βγάλει τα εσώψυχά του στο έργο του έχει και ρόλο. Και ποιος είναι αυτός ο ρόλος; Να φτιάξει και να μοιραστεί έναν κόσμο που θα είναι υποφερτός…
Όσον αφορά το μυθιστόρημα, είναι στα σκαριά. Είναι μια δύσκολη προσπάθεια αν αναλογιστείς ότι από τα «συμπυκνωμένα» νοήματα της ποίησης, πρέπει να περάσεις στην αφήγηση…
Με αφορμή αυτό το βιβλίο μου δίνεις το ερέθισμα να σε ρωτήσω: πιστεύεις ότι οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας σαν ομάδα, όπως παράδειγμα η Ακαδημία Αθηνών ή η ΠΕΛ και όχι ξεχωριστά ως μονάδες -γιατί ορισμένοι το έχουν πράξει σε φλέγοντα θέματα παιδείας και πολιτισμού, οφείλουν να σηκώσουν τη σημαία της αντίστασης ή καλά κάθονται στη θεσούλα τους παράγοντας το προσωπικό τους έργο και δημιουργώντας την θετική εικόνα της προβολής τους; Πρέπει οι λογοτέχνες να είναι μπροστάρηδες ώστε να ξεσηκώσουν τον λαό πίσω τους;
Λίγες δεκαετίες πριν ένα ποίημα, μια θεατρική παράσταση, μια δήλωση ενός λογοτέχνη, είτε για την γλώσσα είτε την πολιτική κατάσταση, αρκούσε για να βγεις στο δρόμο, να προβληματιστείς. Να αντισταθείς. Να πανηγυρίσεις. Να ενωθείς σε κοινούς αγώνες παραμερίζοντας διαφορές. Και σήμερα, ποιήματα, αρθρογραφία, συνεντεύξεις, τα ίδια τα βιβλία, είναι παρεμβάσεις, έτσι κι αλλιώς. Ίσως όμως δεν είμαστε τόσο εξωστρεφείς όσο στο παρελθόν, ίσως υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Σκέφτομαι ότι όλα αυτά μπορεί να εκτονώνονται στους διαλόγους στα social media.
Επίσης στις μέρες μας, αν τολμήσει να μιλήσει κάποιος ευθέως, όλα τα πυρά στρέφονται εναντίον του. Το σύστημα έχει απίστευτα αντανακλαστικά για να σε απαξιώσει, να στρέψει τα πυρά εναντίον σου με αμείλικτο τρόπο. Κι έτσι ένας «μπροστάρης» πνευματικός άνθρωπος και βάλλεται και περιθωριοποιείται. Αυτός βέβαια δεν είναι λόγος να κρυφτεί στο «καβούκι» του ακόμη και αν ξέρει ότι αν τολμήσει να μπει μπροστά ότι θα μείνει ολομόναχος. Θα δανειστώ όμως και μια φράση του Claudio Magris που έχει πει ότι «θα ήταν λάθος να πιστεύει κανείς ότι οι διανοούμενοι μπορούν να έχουν γνώμη για όλα τα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, όσο μεγάλη κι αν είναι η σοφία τους». Δεν πρέπει να περιμένουμε από τους «διανοούμενους» να αλλάξουν τον κόσμο. Ας αλλάξει ο καθένας αυτά που «πήρε στη ζωή λάθος» ως οντότητα μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο με τα χαρακτηριστικά του και τις επιρροές, και τότε θα αλλάξει και ο κόσμος. Ο αείμνηστος Κωστής Μοσκώφ, όταν τον γνώρισα είπε μια φράση που δε θα ξεχάσω ποτέ: «αλλάζει ο κόσμος αλλά συνήθως χρειάζονται αιώνες!». Εμείς ας κάνουμε την αρχή…
Μεταφράστηκαν ποιήματα σου σε Ιταλικό λογοτεχνικό περιοδικό από τη Γεωργία Χαϊδεμενοπούλου. Μπορώ να συμπεράνω ότι πιστεύεις στη λαϊκή ρήση “Ουδείς προφήτης στο τόπο του” ή ότι πρέπει να ταξιδεύουμε τον πολιτισμό μας σε άλλες χώρες και ιδιαίτερα της Μεσογείου που έχουμε πολλά κοινά σε θέματα κουλτούρας και ιδιοσυγκρασίας;
Η έκδοση ποιημάτων μου στην Ιταλία είχε μια πρόκληση. Και μια περιέργεια .Περιέργεια για τη στάση ενός ξένου αναγνωστικού κοινού με ξεχωριστή κουλτούρα επίσης. Ήθελα να δω τι αποδοχή θα είχαν τα ποιήματά μου στο Ιταλικό κοινό. Στην τριλογία συμμετέχουν ο ίδιος ο εκδότης GIOVANNI CAMPISI, (EDIZIONI UNIVERSUM), και η ποιήτρια ORNELLA CAPPUCCINI, η οποία έχει μεταφραστεί σε 23 γλώσσες!
Είναι μια πολύ σημαντική έκδοση για μένα και είμαι περήφανος για τους «Έρωτες της Ενδορφίνης». Η ανησυχία μου για την Ιταλική έκδοση ήταν αυτό που είπε ο Μπόρχες: το πρωτότυπο δεν είναι ποτέ πιστό στη μετάφραση. Φαίνεται όμως ότι η μεταφράστρια και ποιήτρια Γεωργία Χαϊδεμενοπούλου έκανε τη μετάφραση και όμορφη και πιστή… σύμφωνα με τις κριτικές !
Από κει και πέρα ακολούθησε το Ιταλικό θεματικό περιοδικό “UT” που δημοσιεύει ποιήματά μου σχεδόν κάθε 15 μέρες εδώ και 2 χρόνια! Υπάρχουν προτάσεις και για επόμενη ποιητική συλλογή. Αυτό όμως που μου έξανε εντύπωση είναι οι ρυθμοί της «συναλλαγής». Σε 15 μέρες και όχι σε 3-6 μήνες η απάντηση, σε 2 μήνες η έκδοση…Όσον αφορά το «ουδείς προφήτης στον τόπο του» ευτυχώς δεν ισχύει για μένα! Ο υπέροχος κόσμος της Πιερίας και της Κατερίνης ειδικότερα, με τίμησε και με τιμά υπέρ του δέοντος τόσο που σε μια βιβλιοπαρουσίασή μου [ίσως το θυμάσαι] είπα αυθόρμητα πως αισθάνομαι πολύ τυχερός για όσα ακούω (ή έχουν γραφτεί), λόγια που συνήθως ακούγονται …μετά θάνατον.!!! Είμαι λοιπόν τυχερός ως προς αυτό και μέσα από το ΒΟΟΚΙΑ θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς μια ακόμη φορά τους συντοπίτες μου για την αγάπη και τη στήριξή τους τόσα χρόνια.
Ερ. Το τελευταίο σου βιβλίο “Αλκοόλ-Αλκοολισμός, χρήση και κατάχρηση,” από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ, που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, είναι ένα εξειδικευμένο βιβλίο που αφορά περισσότερο αυτούς που έχουν άμεση σχέση με την εξάρτηση και τους οικείους τους ώστε να βοηθήσουν και να βοηθηθούν. Σε επηρέασε το αντικείμενο της εργασίας σου για να ασχοληθείς και σε ποιες ηλικίες απευθύνεται;
Απ. Αφορμή στάθηκε η διπλωματική εργασία του μεταπτυχιακού μου στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας αλλά και η καθημερινή επαφή με τους νέους του ΙΕΚ που εργάζομαι τα τελευταία 9 χρόνια. Η εκτίμηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι το αλκοόλ θα είναι το τρίτο μεγάλο πρόβλημα μετά τις καρδιοπάθειες και τον καρκίνο, με ώθησαν στην περαιτέρω έρευνα γύρω από το φαινόμενο του αλκοολισμού. Το βιβλίο δεν αφορά μόνο αυτούς που έχουν πρόβλημα. Μας αφορά όλους. .! H παράλληλη ιστορία του αλκοόλ και του ανθρώπου από την αρχαιότητα ως σήμερα, συνεχίζεται και θα συνεχιστεί. Οπότε το θέμα θα το βρίσκουμε πάντα μπροστά μας.
Πρέπει να τονίσω ότι ήδη έχω ανταποκριθεί σε όλες τις προσκλήσεις, δήμων, λυκείων, συλλόγων για σχετικές διαλέξεις και είμαι διατεθειμένος να συνεχίσω απαντώντας θετικά σε κάθε πρόσκληση που θα μου γίνει, βάζοντας ένα λιθαράκι στην ενημέρωση και την αντιμετώπιση του φαινομένου του αλκοολισμού.
Το βιβλίο σου "Η εξΟΥΣΙΑ της επικοινωνίας: Γραφείο Τύπου και δημοσίων σχέσεων", είναι ένας πρωτότυπος χρηστικός οδηγός ένα εργαλείο απαραίτητο για όσους εργάζονται (ή συνεργάζονται) σε Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων σε Δήμους, Νομαρχίες και Βουλευτικά Γραφεία, ιδιαίτερα στην Ελληνική επαρχία, απ' όπου "απουσιάζουν" οι εταιρείες επικοινωνίας ή επαγγελματίες επικοινωνιολόγοι. Πιστεύεις ότι ένα βιβλίο όπως αυτό θα βοηθήσει τον κάθε συνεργάτη του βουλευτή ή οποιουδήποτε άλλου πολιτικού προσώπου αν δεν έχει αυτό το στοιχείο έμφυτο; Νομίζω ότι αυτό οφείλεται στο χαρακτήρα του και μόνο. Πες μας τη γνώμη σου;
Είναι ελάχιστοι αυτοί που έχουν το επικοινωνιακό χάρισμα και με τον τρόπο τους, καλύπτουν τις ανάγκες της «επικοινωνίας». Η οργάνωση και η λειτουργία ενός γραφείου τύπου διέπεται από τους σύγχρονους κανόνες της επικοινωνίας, είναι πολύπλοκη η λειτουργία του για να φτάσεις στην καλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητά του. Αυτό το βιβλίο, είναι το απόσταγμα μιας δεκατριάχρονης ενασχόλησης με την πολιτική και την επικοινωνία, δουλεύοντας κοντά σε Νομάρχες, Βουλευτές, υποψήφιους και στο Γραφείο Τύπου στο Υπουργείο Υγείας.
Δεν αποτελεί επιστημονικό πόνημα, αλλά ένα χρηστικό οδηγό, πρακτικό οδηγό, γεμάτο εμπειρίες που μπορεί να φανεί χρήσιμος σε όποιον εργάζεται σε ένα Γραφείο Τύπου, αλλά και σε όλους όσοι ασχολούνται με την πολιτική. Θέλω όμως να τονίσω κάτι σ αυτό το σημείο: δυστυχώς τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να συμβαίνει κάτι που ξεφεύγει από την αληθινή τέχνη της επικοινωνίας, τουλάχιστον όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ: η πολιτική έγινε τέχνη της επικοινωνίας, ένα παιχνίδι δημιουργίας εντυπώσεων χωρίς ουσία.
Βλέπουμε στα τηλεοπτικά πάνελ, στις ομιλίες της βουλής, στα μπαλκόνια, τα δελτία τύπου, το «παιχνίδι της πιασάρικης ατάκας», για τη δημιουργία εντυπώσεων. Ακούμε «εξυπνάδες», ακούμε υποσχέσεις, εξαγγελίες, ιδέες, προτάσεις, που απέχουν παρασάγγας από την «πραγματική πολιτική». Είναι ασκήσεις επί χάρτου [ βλέπε …«στρατηγική»] που αντανακλώνται στις δημοσκοπήσεις. Και οι δημοσκοπήσεις στη συνέχεια διαμορφώνουν τις πολιτικές… Ένας φαύλος κύκλος. Καταλήγουμε σε αυτό που είπε ο Κλάρκ: «ένας πολιτικάντης σκέφτεται τις επόμενες εκλογές» σε αντίθεση με τον άξιο πολιτικό που σκέφτεται την επόμενη γενιά…
Για να το διαπιστώσετε αυτό αρκεί να κάνετε follow up κάθε ανακοίνωση ή εξαγγελία, 3 μήνες μετά. Λόγια, λόγια, λόγια. Τα τελευταία 6 χρόνια η επικοινωνία φαίνεται να υποκαθιστά σε μεγάλο βαθμό την πολιτική πράξη. Από την άλλη πλευρά το ίδιο γίνεται και από την πλειοψηφία των ΜΜΕ με τις κατασκευασμένες ειδήσεις, μακριά από την ουσία της πολιτικής ή της είδησης. Εν κατακλείδι φτάσαμε στη «έντεχνη πρακτική», πολιτικών και ΜΜΕ, στο να πεισθεί ή να ξεγελασθεί ο πολίτης, ο ψηφοφόρος για πράγματα που ενδεχομένως δεν υφίστανται! Αυτό όμως ισχύει σχεδόν παντού.
Κοιτάξτε γύρω μας, τι γίνεται. Με έναν «εκπληκτικό» τρόπο, καταφέρνουν οι επιτήδειοι να «κλέβουν», αξιώματα, εξουσίες, να αναρριχώνται ιεραρχικά σε θέσεις που δεν τις αξίζουν, αλλά τις εξαργυρώνουν με τις πελατειακές σχέσεις που έχουν αναπτύξει με την εκάστοτε εξουσία. Αυτό το αλισβερίσι δεν έχει τελειώσει. Κι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Είναι τραγικό.
Μπορεί να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στην ποίηση, τη λογοτεχνία γενικότερα και την πολιτική;
Η ποίηση και η πολιτική λειτουργούν στην ουσία ως αντίβαρα που επιφέρουν μια ισορροπία στη «ζυγαριά» μας. Η ενασχόληση με την πολιτική έμμεσα ή άμεσα, σε κάνει ρεαλιστή, μπροστά στην σκληρή πραγματικότητα που βιώνουμε, αναζητώντας λύσεις σε προβλήματα της καθημερινότητας. Η ποίηση έρχεται «λυτρωτικά» με την «υγρασία» των λέξεων, για να μη «στεγνώσει η ψυχή» μας… Η φαντασία και το όνειρο στην ποίηση οδηγούν στη δημιουργία ενώ στην πολιτική στο να βλέπεις μπροστά… Η πολιτική είναι ενασχόληση , καθημερινότητα, συνήθεια, τρόπος ζωής γεμάτος κόπους και πολλές θυσίες, συνεχή εγρήγορση και ετοιμότητα. Έρχονται στιγμές που ψάχνεις διέξοδο. Η ποίηση είναι εικόνες, μια πύλη που περνάς, αποδρώντας από το γκρίζο σε πολύχρωμα τοπία και σου υπενθυμίζει ότι υπάρχουν αισθήματα κι όχι μόνο η απόλυτη λογική αριθμών και δεικτών, που καθορίζουν μια πολιτική. Θα μπορούσα να παρομοιάσω την πολιτική με την πολυάσχολη εργατική σύζυγο- νοικοκυρά που αγαπάς και την ποίηση με ερωμένη που σε απογειώνει!
Στην Ελλάδα οι συγγραφείς είναι περισσότεροι από τους αναγνώστες. Και φυσικό είναι να ζουν λίγοι από το συγγραφικό επάγγελμα-μετρημένοι στα δάχτυλα. Στους υπόλοιπους γίνεται αυτόματα πάρεργο, χόμπυ... Αντίθετα από την Ευρώπη που εκτιμούν τους συγγραφείς, τους καλούν συνεχώς σε παρουσιάσεις και φυσικά δεν κοιτούν τους αναγνώστες ως εξωγήινους στα πάρκα και στα λεωφορεία όταν κρατούν ένα βιβλίο στο χέρι. Πιστεύεις ότι θα δούμε ποτέ αυτή την εικόνα στη χώρα μας;
Ο Δημήτριος Καμπούρογλου, έγραψε ότι: «εις τον τόπον μας δεν αρκεί να γνωρίζει να γράφει κανείς, πρέπει να γνωρίζουν και οι άλλοι να διαβάζουν». Ίσως ισχύει και αυτό. Κάπου διάβασα επίσης ότι η μόνη δουλειά για την οποία δε σε κοροϊδεύουν αν δεν πληρώνεσαι είναι «συγγραφέας»!
Αλλά πέρα από την ηθική ανταμοιβή και την αναγνώριση είναι καλοδεχούμενη και η οικονομική ανταμοιβή! Ευχής έργο θα ήταν το χόμπι να γίνει επάγγελμα! Κανείς δε θα έλεγε όχι. Σε μια χώρα που όλοι έχουν μέσα τους, το τραγούδι, την ποίηση, το παραμύθι, τη λογοτεχνία γενικότερα, είναι αυτονόητο ότι αυτοί που θα ξεχωρίσουν και θα ζούνε από τα «ευπώλυτα» βιβλία τους είναι λίγοι.
Το ερώτημα είναι άλλο: ξεχωρίζουν από τη γραφή τους ή τους επιβάλλουν οι εκδοτικοί οίκοι και «οι βιτρίνες» των βιβλιοπωλείων; Δεν ξέρω ποιο θα ήταν το λογοτεχνικό τοπίο στην Ελλάδα, αν ο αναγνώστης αποφάσιζε χωρίς να «παρασύρεται» για το βιβλίο που θα αγοράσει. Έχω διαβάσει βιβλία εξαιρετικά αλλά οι συγγραφείς τους με πολύ κόπο παραμένουν… γνωστοί στα όρια μιας περιφέρειας το πολύ.
Θα ήταν ευχής έργο να γίνεται αυτό που συμβαίνει λχ στη Γερμανία, όπου οι λογοτέχνες κάθε φορά που εκδίδεται ένα έργο τους το δηλώνουν στο δήμο, ο οποίος δημιουργεί έναν κατάλογο ομιλιών στα σχολεία-λύκεια, μιλούν για το έργο τους και πληρώνονται γι΄ αυτές τις παρουσίες, ανάλογα με την απήχηση του έργου τους, γιατί «πρέπει να ζούνε από αυτό που κάνουν».
Πιο ψύχραιμα όμως θα μπορούσα να πω ότι και για την Ελλάδα μέσω των social media, τα blogs, μπορεί να έρθουν λίγο καλύτερες μέρες και κάποιοι συγγραφείς να ξεφύγουν από το «συρματόπλεγμα» του συστήματος και να αναγνωριστεί το έργο τους. Ποτέ μη λες ποτέ Μάγδα!
Στη Κατερίνη μα και σε όλη την Ελλάδα όπου γίνονται παρουσιάσεις των βιβλίων ανακυκλωνόμαστε συνεχώς τα ίδια άτομα. Πιστεύεις ότι έχει κουραστεί ο κόσμος ή προτιμά να είναι στημένος μπροστά σε μια τηλεόραση για να “αδειάζει” το κεφάλι του από τα μύρια προβλήματα;
Σε έναν νομό με 135.000 κατοίκους, δε μπορώ να φανταστώ ότι τα 60-70 άτομα που συμμετέχουν στις βιβλιοπαρουσιάσεις είναι αυτά που διαθέτουν «κουλτούρα». Προς θεού! Αντίθετα μάλιστα η Κατερίνη συγκριτικά με άλλες πόλεις είναι σε εξαιρετικό επίπεδο συμμετοχής και με συλλόγους με πολυποίκιλες δράσεις. Θα ήθελα όμως μεγαλύτερη συμμετοχή από όσους αγαπούν το βιβλίο και κυρίως από τον κόσμο της εκπαίδευσης, τους δάσκαλους, τους φιλόλογους, που διδάσκουν λογοτεχνία.
Δεν είναι θέμα χρημάτων, δεν είναι υποχρεωτικό να αγοράσει κάποιος βιβλίο σε μια βιβλιοπαρουσίαση. Για μας είναι η χαρά της συμμετοχής, της «γεμάτης αίθουσας», ο διάλογος, η κριτική όποια κι αν είναι… Και το πιο σημαντικό: σε μια βιβλιοπαρουσίαση, μπορούν να ακούσουν από τους ομιλητές κριτικές για το βιβλίο, μπορούν να ξεφυλλίσουν το βιβλίο, να μη σταθούν μόνο στο εξώφυλλο, τον τίτλο ή τον εκδοτικό οίκο και να αποφασίσουν οι ίδιοι αν θα το αγοράσουν ή όχι, για να μην τους επιβάλλεται από τις «βιτρίνες» των εκδοτικών στα βιβλιοπωλεία, από τα top 10 των ευπώλυτων των εφημερίδων που όλοι ξέρουμε πως «βγαίνουν»… Θα μου πεις ότι ακόμα και το χειρότερο βιβλίο ή το κάθε βιβλίο, μπορεί να μας δώσει κάτι για να σκεφτούμε… Δε διαφωνώ.
Ο χρόνος είναι ο καλύτερος κριτής για όλους μας. Χρειάζεται επιμονή και υπομονή. Ο λογοτέχνης πρέπει να κάνει αυτό που κάνει για να γεμίζει την ψυχή του, με σεβασμό και ευγένεια να λέει τα πράγματα όπως αυτός θεωρεί, να μοιράζεται οράματα και όνειρα, να χαρίζει ανάταση πνεύματος και ψυχής, να γίνεται καλύτερος και να κάνει καλύτερους τους ανθρώπους και τον κόσμο...Κι αν δε μπορεί να τον κάνει καλύτερο, τουλάχιστον να συμβάλλει ώστε να γίνει «υποφερτός» όπως είπα και νωρίτερα… Αυτό που με θυμώνει είναι η απουσία της πολιτείας. Κι εννοώ την απουσία «πολιτικών», που να έχουν μέσα τους το σπόρο του πολιτισμού, που δεν συμμετέχουν σε πολιτιστικά δρώμενα για επικοινωνιακούς λόγους ή μόνο κατά την προεκλογική περίοδο.
Για να συμμετέχεις και να στηρίζεις τον πολιτισμό, πρέπει να πιστεύεις στον πολιτισμό και να σέβεσαι τους δημιουργούς.Αλλά για να πιστεύεις κάτι πρέπει να το έχεις μέσα σου, να το κουβαλάς. Υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις, αλλά είναι εξαιρέσεις. Όχι ο κανόνας. Διάβασα πρόσφατα, σε πόλη της Ρουμανίας, ο δήμαρχος στηρίζει τη φιλαναγνωσία και είναι δωρεάν η χρήση αστικών λεωφορείων για όσους διαβάζουν βιβλίο στη διάρκεια της διαδρομής! Είναι τόσο απλό!
Μήπως η τέχνη στην εποχή της κρίσης είναι πολυτέλεια;
Στην εποχή μας που προτεραιότητα είναι να καταφέρουμε να ζήσουμε, να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες της ζωής μας, να έχουμε δουλειά και φαγητό, η τέχνη φαντάζει πολυτέλεια και ίσως περιττή. Αυτό το «περιττό» που προστίθεται στο αναγκαίο, είναι η τέχνη. Δεν είναι πολυτέλεια να επισκεφθείς μια γκαλερί, ένα μουσείο, μια βιβλιοθήκη, να συμμετέχεις σε εκδηλώσεις μαζί με ανθρώπους που αφιερώνουν το είναι τους στη δημιουργία! Χωρίς κοινωνική συμμετοχή, χωρίς αυτές τις συναντήσεις, τη συζήτηση, την επαφή, κινδυνεύουμε να χάσουμε την ταυτότητά μας.Η τέχνη είναι μια μορφή αντίστασης, αλλά και μια γέφυρα απόδρασης από αυτά που μας πληγώνουν....
Η Πολιτεία αντί να στηρίξει το βιβλίο καταργεί τη «φιλαναγνωσία» από τα σχολεία μη επιτρέποντας τους συγγραφείς να μιλούν και να διαδίδουν την αξία του με αποτέλεσμα τα βιβλιοπωλεία να χάνουν ένα σεβαστό αριθμό μελλοντικών αναγνωστών και διατηρεί την άρση της ενιαίας τιμής του βιβλίου που στην ουσία κατ' εμέ απαξιώνεται το βιβλίο. Δεν πρέπει να γίνει κάτι πάνω σ' αυτό; Θεωρώ ότι σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχει λόγος στο να γράφονται βιβλία.
Καμιά κυβέρνηση δε μπορεί να καταργήσει τη φιλαναγνωσία. Το πρόβλημα είναι βαθύτερο 40 χρόνια τώρα έχουμε εκπαίδευση χωρίς… παιδεία. Υπάρχει μια τάση να καταργηθούν ή να ελαχιστοποιηθούν τα μαθήματα ανθρωπιστικών επιστημών, των τεχνών και του πολιτισμού, που καλλιεργούν την παιδεία.
Ο Πλούταρχος έγραψε ότι «Το μυαλό είναι φωτιά που πρέπει να ανάψεις, κι όχι δοχείο που πρέπει να γεμίσεις».
Ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα προσανατολίζεται στην αντικατάσταση των μαθημάτων που έχουν σχέση με τον πολιτισμό από μαθήματα ειδικότητας, γιατί στόχος του είναι να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της αγοράς και όχι της παιδείας. Πώς να καλλιεργηθεί η «φιλαναγνωσία» που αναφέρεις όταν μέχρι την Τρίτη λυκείου, ο μαθητής, φοράει αναγκαστικά τις παρωπίδες την «απαραίτητης» εκπαίδευσης που θα του δώσει το εισιτήριο του μέλλοντος του σε ένα ΑΕΙ ή ΤΕΙ; Όταν το «δοχείο» του μυαλού γεμίζει γνώσεις που θα «εξασφαλίσουν» το μέλλον του; Δεν είναι επίσης τραγικό τα παιδιά του δημοτικού που αρχίζουν να μαθαίνουν τις πρώτες λέξεις, τα πρώτα γράμματα, τη μητρική γλώσσα, τα ελληνικά, την ιστορία μας, να αναγκάζονται να μαθαίνουν 2 ακόμη ξένες γλώσσες; Είναι τυχαίο; Ευτυχώς υπάρχουν φωτισμένοι δάσκαλοι που αντιστέκονται και αγωνίζονται να κρατήσουν την παιδεία μας αλώβητη από αυτού του τύπου τις μεταρρυθμίσεις, να κρατήσουν τη «μαγιά» για τις επόμενες γενιές.
Ευτυχώς υπάρχουν άνθρωποι σε όλους τους χώρους που οι τέχνες –η λογοτεχνία σε οποιαδήποτε έκφανση είναι προτεραιότητά τους. Τα αίτια λοιπόν είναι βαθύτερα. Δράττομαι της ευκαιρίας να πω, πως ήταν μεγάλη η χαρά καθώς φέτος συμμετέχοντας στην καλλιτεχνική επιτροπή του Φεστιβάλ Ολύμπου, μια σκέψη-πρόταση και η συζήτηση με τον ηθοποιό και καλλιτεχνικό υπεύθυνο Γ. Χανδόλια για την ένταξη στο πρόγραμμα των «Αναλογίων» έγινε αποδεκτή από τον πρόεδρο του ΟΡΦΕΟ κ. Γ. Παπαχρήστου και το ΔΣ και συμπεριλήφθη στο πρόγραμμα του 45ουφεστιβάλ Ολύμπου 2016…Υπάρχουν τρόποι αν υπάρχει θέληση και κυρίως άνθρωποι που υπηρετούν με ενθουσιασμό τις θέσεις αυτές.
Οι ερωτήσεις σου μου δίνουν πολλά ερεθίσματα να απαντήσω. Κλείνω με τη σκέψη ότι «αυτός που θέλει να διαβάσει θα διαβάσει». Θα το κάνει. Θα κόψει από κάπου 10-15 ευρώ για να αγοράσει ένα βιβλίο. Θα δανειστεί από ένα φίλο ή από τη δημοτική βιβλιοθήκη.( Θα ήθελα να είχε διαμορφωθεί ο χώρος της δημοτικής βιβλιοθήκης έτσι ώστε όλοι οι συγγραφείς να κάνουν τις παρουσιάσεις τους εκεί και όχι στα café και τα ξενοδοχεία της Κατερίνης).
Ένωση Συγγραφέων Πιερίας. Ένας χρόνος δυναμικής παρουσίας στη πόλη με πολλές αξιόλογες εκδηλώσεις . Είσαι αντιπρόεδρος και θα ήθελα να μου πεις αν είσαι αισιόδοξος για τη πορεία της. Πιστεύεις ότι μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στα πράγματα της πόλης?
Βαδίζουμε αισίως με την ΕΝΩΣΥΠ, στην οποία συμμετέχεις ιδιαίτερα ενεργά, τον δεύτερο χρόνο από την επίσημη ίδρυσή μας, αν και οι διεργασίες είχαν ξεκινήσει το 2010, με τακτικές συναντήσεις και διάλογο. Με τα πρώτα 50 μέλη μας, αποφασίσαμε να συντονίσουμε τον βηματισμό μας, με έναν κοινό σκοπό: τη δημιουργική έκφραση, την επαφή, τη συζήτηση, την ανταλλαγή ιδεών.
Έτσι μοιραζόμαστε τη χαρά να συνδιαλεγόμαστε με ομότεχνους και να κάνουμε κάθε καλλιτεχνικό δρώμενο μέρος της καθημερινότητας των συμπολιτών μας και τους νέους να μεγαλώσουν σε ένα περιβάλλον με πολιτιστική έκφραση και δημιουργία. Υπάρχουν τουλάχιστον ακόμη 50 συγγραφείς στην Πιερία, που ελπίζω σύντομα να ενσωματωθούν στην Ένωσή μας. Αυτός ο παλμός των μελών μας, ο καθένας κατά το δοκούν, χτίζει την πολιτιστική δραστηριότητα της Πιερίας του αύριο και πιστεύω ότι θα γινόμαστε ολοένα και περισσότεροι. Πολύ εύστοχα ο Αντόνιο Γκράμσι το είπε: «Όποιος ζει πραγματικά δεν μπορεί να μην είναι πολίτης και ενταγμένος». Οι εκδηλώσεις είναι πολλές, τα σχέδια μας ακόμη περισσότερα.
Η ΕΝΩΣΥΠ κατ΄αρχήν θα στέκεται πάντα στο πλευρό των «πρωτοεμφανιζόμενων» που το αξίζουν. Οι συνεργασίες είναι ήδη γεγονός: η αρχή έγινε με την Εστία Πιερίδων Μουσών, την Ένωση Εικαστικών Καλλιτεχνών Πιερίας, τα θεατρικά σχήματα της Κατερίνης, τους ομότεχνους συλλόγους της Νάουσας, των Γιαννιτσών. Τα μέλη μας χαρίζουν βιβλία για τη δημιουργία βιβλιοθηκών σε σχολεία και συλλόγους. Κι όπως λέει και ο Ελύτης: Ψαρεύοντας έρχεται η θάλασσα…».
Ως αντιπρόεδρος της ΕΝΩΣΥΠ απευθύνω ανοιχτή πρόσκληση για συνεργασίες και συνδιοργανώσεις εκδηλώσεων, με ομότεχνους συλλόγους σε κάθε νομό της Ελλάδας, να γνωριστούμε, να γνωρίσουμε το έργο τους και να γνωρίσουν το έργο μας. Να χτίσουμε γέφυρες, σε μια κοινή προσπάθεια. Γιατί η ζωή είναι μια προσπάθεια που της αξίζει ένας καλύτερος σκοπός. Εύχομαι να ενωθούμε γι αυτόν τον σκοπό. Όσον αφορά τα προβλήματα, τις προτάσεις και τις παρεμβάσεις στο χώρο του πολιτισμού, η ΕΝΩ.ΣΥ.Π. φυσικά και λόγο έχει και φωνή.
Κλείνω τη κουβέντα μας με ένα ποίημα σου, ρωτώντας σε για τα σχέδια σου.
ΧΟΡΟΣ
Φιγούρα θελκτική, αέρινη νεράιδα,
θαρρείς απόκοσμη,
λυγερή καλλονή,
μεγάλαυχος ο χορός σου,
χορεύεις -κορυφαία του χορού,
αρχαίας τραγωδίας,
ανατολίτικα χορικά,
αγγίζεις με την αύρα σου τα εξημμένα πάθη,
στο χαμαιτυπείο της πολυανδρίας,
με μάτια κλειστά, βλέπεις τους εξιδρωματικούς πόθους μες στο σκοτάδι,
χαμόγελο στα ηδονόχαρα χείλη,
περιπαιχτικό,
κορμί πολυπόθητο, εκφραστικό και μεγαλόπρεπο,
σιωπηλή φιγούρα
ανθισμένη αμυγδαλιά
στου χειμώνα το κρύο ζεστή ελπίδα,
πιο ζεστή από το κόκκινο κρασί και από τη φλόγα στο δαδί,
τα άνθη σου, μηνύματα ερωτικά,
με προσήνεια καλοδεχούμενα, μόνη γητεύτρα,
τη νύχτα περικοσμείς, στο χοροστάσι του γλεντιού,
αλησμόνητη,
Φιγούρα θελκτική, αέρινη νεράιδα,
θαρρείς απόκοσμη,
λυγερή καλλονή,
μεγάλαυχος ο χορός σου,
χορεύεις -κορυφαία του χορού,
αρχαίας τραγωδίας,
ανατολίτικα χορικά,
αγγίζεις με την αύρα σου τα εξημμένα πάθη,
στο χαμαιτυπείο της πολυανδρίας,
με μάτια κλειστά, βλέπεις τους εξιδρωματικούς πόθους μες στο σκοτάδι,
χαμόγελο στα ηδονόχαρα χείλη,
περιπαιχτικό,
κορμί πολυπόθητο, εκφραστικό και μεγαλόπρεπο,
σιωπηλή φιγούρα
ανθισμένη αμυγδαλιά
στου χειμώνα το κρύο ζεστή ελπίδα,
πιο ζεστή από το κόκκινο κρασί και από τη φλόγα στο δαδί,
τα άνθη σου, μηνύματα ερωτικά,
με προσήνεια καλοδεχούμενα, μόνη γητεύτρα,
τη νύχτα περικοσμείς, στο χοροστάσι του γλεντιού,
αλησμόνητη,
σα μέγκενη τον πόθο, θα σμιλεύεις,
σε κάθε όνειρο θα μείνεις,
και στ΄ όνειρο
θα αντρώνονται ξανά πρόθυμα παλικάρια.
σε κάθε όνειρο θα μείνεις,
και στ΄ όνειρο
θα αντρώνονται ξανά πρόθυμα παλικάρια.
Ο Νομπελίστας Χεμινγουέι έλεγε ότι κανείς δεν ξέρει τις δυνατότητές του μέχρι να βγουν στην επιφάνεια… Τι από όλα αυτά θα προχωρήσει δεν είναι αποκλειστικά δικό μου θέμα αλλά και των εκδοτικών οίκων.
Ευχαριστώ Θεοχάρη Μπικηρόπουλε για τη συνέντευξη που παραχώρησες στο Bookia που στηρίζει τους συγγραφείς της περιφέρειας και κάνει γνωστό το έργο τους στο πανελλήνιο. Με τις ευχές μου να φυσά πάντα ούριος άνεμος στα ταξίδια των βιβλίων σου....
Σ΄ ευχαριστώ πολύ Μάγδα για την ευκαιρία που μου έδωσες να μιλήσουμε για «λόγο και τέχνη». Εύχομαι σε σένα πολύ έμπνευση και στο Bookia πολλές επιτυχίες! Καλό και λογοτεχνικό καλοκαίρι σε όλους!
https://www.bookia.gr/index.php?action=Blog&post=7d7d842e-ea46-41ff-9be0-3be48e376754