15.12.23

Ο Καζαντζάκης και το θέατρο

Ο Καζαντζάκης σε ένα κείμενο που έγραψε για το πρόγραμμα της παράστασης Σόδομα και Γόμορρα του Μανχάιμ το 1954 (δημοσιεύτηκε και στα ελληνικά με τίτλο Tο δράμα και ο σημερινός άνθρωπος.)
«Γεννηθήκαμε σε μιαν ενδιαφέρουσα εποχή, γεμάτη αλλοπρόσαλλες απόπειρες, περιπέτειες και συγκρούσεις· συγκρούσεις όχι μονάχα όπως άλλοτε, ανάμεσα στις αρετές και στις κακίες, παρά –κι αυτό είναι το πιο τραγικό– ανάμεσα στις ίδιες τις αρετές. Οι παλιές παραδεγμένες αρετές αρχίζουν να χάνουν πια το κύρος τους, δεν μπορούν πια να επαρκέσουν στο θρησκευτικό, ηθικό, πνεματικό αίτημα της σύγχρονης ψυχής. Θαρείς κ’ η ψυχή του ανθρώπου μεγάλοσε και δε χωράει πια στα παλιά καλούπια. Στα σπλάχνα της εποχής μας, στα σπλάχνα κάθε συγχρονισμένου ανθρώπου, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, ξέσπασε ένας εμφύλιος πόλεμος, χωρίς έλεος, ανάμεσα στον παλιό, παντοδύναμο πάντοτε μύθο, που ξεθύμανε μα πολεμάει απελπισμένα να ρυθμίσει ακόμα τη ζωή μας, και στο νέο μύθο που μάχεται, αδέξια ακόμα και ανοργάνοτα, να κυβερνήσει τις ψυχές μας. Να γιατί η εποχή μας είναι βαθύτατα δραματική· […] το θεατρικό μου έργο είναι ο σημερινός κόσμος, λίγο πριν ξεσπάσει η καταιγίδα. Είναι η πολιτεία που ύψοσε γύρα της τείχη και χάραξε απάνω τους την ανόσια θανατηφόρα φράση: «Εδώ δεν υπάρχει Θεός!».