"Ο καλύτερος και πλέον αντιπροσωπευτικός Αμερικανός ποιητής της εποχής μας", γράφει γι αυτόν ο μεγάλος θεωρητικός της λογοτεχνίας Χάρολντ Μπλουμ, στο βιβλίο του: Ουάλλας Στήβενς : Τα Ποιήματα του Κλίματος μας (Wallace Stevens: The Poems of our Climate).
1. ΘΛΙΜΜΕΝΟΙ ΗΧΟΙ ΕΝΟΣ ΕΥΘΥΜΟΥ ΒΑΛΣ
Η αλήθεια είναι πως έρχεται η ώρα
Που δεν πενθούμε άλλο πια τη μουσική
Τόσο ακίνητος ήχος που είναι.
Έρχεται η ώρα που το βαλς
Δεν είναι τρόπος πια επιθυμίας, τρόπος
αποκαλυπτικός επιθυμίας, κι είναι άδειο από σκιές.
Τόσα πολλά τα βαλς που έχουν τελειώσει. Κι έπειτα
Υπάρχει αυτός ο Χουν με τη βουνίσια σκέψη,
Το βαλς δεν ήτανε γι αυτόν ποτέ επιθυμία,
Αυτός που βρήκε κάθε φόρμα κάθε τάξη μες στη μοναξιά,
Που τις μορφές δεν ταύτισε ποτέ με σχήμα ανθρώπων.
Τώρα, έχουν και γι αυτόν χαθεί, οι φόρμες οι δικές του.
Ούτε στη θάλασσα ούτε στον ήλιο υπάρχει τάξη.
Οι μορφές έχασαν τη λάμψη τους.
Είναι αυτή η αιφνίδια συρροή ανθρώπων,
Αυτά τα αιφνίδια σύννεφα προσώπων και χεριών,
Μια πίεση τεράστια, απελευθερωμένη,
Αυτές οι φωνές που κραυγάζουν μη ξέροντας γιατί,
Μόνο να είναι ευτυχείς, χωρίς να ξέρουν πώς,
Επιβάλλοντας φόρμες που δεν μπορούν να περιγράψουν,
Απαιτώντας την τάξη έξω απ' τα λόγια τους.
Τόσα πολλά τα βαλς που έχουν τελειώσει. Αλλά οι μορφές
για τις οποίες οι φωνές κραυγάζουν, κι αυτές, μπορεί να είναι
Τρόποι επιθυμίας, τρόποι που αποκαλύπτουν την επιθυμία.
Τόσα πολλά τα βαλς- Ο λόγος της αμφιβολίας
Εκκωφαντικός πιο συχνά και σύντομα , θα είναι σύντομα συνεχής.
Κάποιος μουσικός στοχαστής σύντομα σε μια μουσική στοχασμών
Θα ενώσει τις ανθρώπινες φιγούρες και οι μορφές τους
Θα λάμψουν πάλι με κίνηση, η μουσική
Θα είναι κίνηση και γεμάτη σκιές.
( ΙΔΕΕΣ ΤΑΞΗΣ )
2.
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΗ MΠΛΕ ΚΙΘΑΡΑ
XIV
Πρώτα μια λάμψη, μετά μια άλλη, μετά
Ως χίλιες ακτινοβολούν στον ουρανό.
Η κάθε μια άστρο μαζί και σφαίρα- κι η μέρα
Ο πλούτος είναι της ατμόσφαιρας τους.
Η θάλασσα προσθέτει σκόρπια τα χρώματα της.
Οι ακτές είναι όχθες πυκνής ομίχλης.
Ένας Γερμανικός πολυέλαιος, λέει κάποιος-
Ένα κερί είναι αρκετό για να φωτίσει τον κόσμο.
Τον φανερώνει. Ακόμα και το μεσημέρι
Λάμπει σε ουσιώδες σκοτάδι.
Τη νύχτα, φωτίζει το φρούτο και το κρασί,
Το βιβλίο και το ψωμί, τα πράγματα όπως είναι,
Σ' ένα σκιόφως όπου
Κάποιος κάθεται και παίζει τη μπλε κιθάρα.
(Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΗ MΠΛΕ ΚΙΘΑΡΑ)
3.LEBENSWEISHEITSPIELEREI *
Όλο και πιο αδύναμο, γέρνει το φως του ήλιου
Το απόγευμα. Οι υπερήφανοι κι οι δυνατοί
Έχουν αποχωρήσει.
Αυτοί που απόμειναν είναι οι ανολοκλήρωτοι,
Οι οριστικά ανθρώπινοι,
Κάτοικοι μιας φθίνουσας σφαίρας
Η φτώχεια τους είναι μια φτώχεια
Φτώχεια φωτός,
Χλομάδα άστρου στην άκρη κλωστής.
Λίγο λίγο, η ένδεια
Του φθινοπωρινού χώρου γίνεται
Ένα βλέμμα, κάποιες ειπωμένες λέξεις.
Ο κάθε άνθρωπος μας αγγίζει βαθιά
Μ' αυτό που είναι κι όπως είναι,
στο ξεπεσμένο μεγαλείο του αφανισμού.
( Ο ΒΡΑΧΟΣ )
* Η σοφία της ζωής, παιχνίδι (ελεύθερη απόδοση τίτλου)
4. ΑΝΑΤΟΛΗ ΣΕ ΨΑΡΟΛΕΠΙ
Μελωδικοί σκελετοί, για όλη τη μουσική της χθεσινής νύχτας
Το σήμερα είναι σήμερα κι ο χορός τελειωμένος.
Το αγιάζι απλώνεται στα αχυρένια όργανα που παίζατε,
Οι τροχιές στον άδειο σας τον δρόμο είναι κόκκινες.
Εσύ Τζιμ κι εσύ Μάργκαρετ κι εσύ τραγουδιστή του La Paloma.,
Τα κοκόρια λαλούν και λαλούν δυνατά,
Κι ενώ ο νους μου συλλαμβάνει τη δύναμη πίσω από τη στιγμή,
Ο νους είναι μικρότερος από το μάτι.
Ο ήλιος ανατέλλει πράσινος και μπλε σε αγρούς και ουρανούς.
Τα σύννεφα προλέγουν μια βροχή ελώδη.
( ΙΔΕΕΣ ΤΑΞΗΣ)
5. ESTHETIQUE DU MAL *
IX
Πανικός στο πρόσωπο του φεγγαριού - γύρω από τον αφέντη
Ή στον φωσφορικό ύπνο όπου αυτός φεύγει γι αλλού
Ή στο πορσελάνινο πιάτο γεμάτο φωσφορίζοντα φρούτα
Που εκείνος στέλνει από πριν, από την καλοσύνη της καρδιάς του,
Σε όποιον έρχεται - πανικός, γιατί
Το φεγγάρι δεν είναι πια αυτά ή κάτι
Και τίποτα δεν έμεινε παρά γελοία ασκήμια
Ή μια λουστραρισμένη ανυπαρξία. Αφέντη, αυτός
Που έχασε τον παραλογισμό του φεγγαριού γίνεται
Ο πρίγκιπας των γνωμικών της γνήσιας φτώχιας.
Να χάνεις την ευαισθησία, να βλέπεις ό,τι βλέπουν όλοι,
Λες και η όραση δεν έχει τη δική της θαυματουργή φειδώ,
Ν' ακούς μόνο αυτό που όλοι ακούν, ένα και μόνο νόημα,
Λες κι ο παράδεισος των νοημάτων έπαψε πια
Παράδεισος να είναι, αυτό σημαίνει φτώχια.
Αυτός είναι ο ουρανός άδειος απ' τις πηγές του.
Εδώ στη δύση αδιάφορα οι γρύλοι τραγουδούν
Μες στην αδιάφορη κρισιμότητα μας. Όμως εμείς ζητάμε
Ένα τραγούδι αλλιώτικο, μιαν επωδό, σαν σε μια άλλη
ύστερη γένεση, μουσική
Που ανακρούει τα σχήματα της πιθανής γαλήνης της
Ενάντια στην κατάρρευση... Ένα μεγάλο κύμα, βοερό
φουσκώνει στη νύχτα και πνίγει τους ήχους των γρύλων.
Είναι μια διακήρυξη, μια πρωτόγονη έκσταση
Οι χάρες της αλήθειας ηχηρά εκφρασμένες.
(ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ)
*Αισθητική του Κακού
6. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΥΠΕΡΤΑΤΟ ΜΥΘΟ
Πρέπει να είναι αφηρημένος
VII
Νοιώθεις καλά έτσι χωρίς τον γίγαντα,
Ένα στοχαστή της αρχικής ιδέας. Ίσως
Η αλήθεια να εξαρτάται από μια βόλτα γύρω στη λίμνη,
Μια στάση όταν κουράζεται το σώμα, μια παύση
Να κοιτάξεις τα βρύα, μια παύση να παρατηρήσεις
Έναν ορισμό ενώ βεβαιώνεται και
Μια αναμονή εντός της βεβαιότητας, μια ανάπαυση
Κάτω από τα πυκνά πεύκα δίπλα στη λίμνη.
Ίσως υπάρχουν στιγμές μιας έμφυτης υπεροχής,
Όπως όταν ο πετεινός λαλεί από αριστερά κι όλα
Είναι σωστά, ισορροπίες ανυπολόγιστες,
Σα να πρόκειται για Ελβετική τελειότητα
Και μια γνώριμη μουσική του μηχανισμού
Ρυθμίζει το Schwarmerei* της, όχι ισορροπίες
Που εμείς κατακτούμε αλλά ισορροπίες που συμβαίνουν,
Όπως όταν άνδρας και γυναίκα σμίγουν κι ερωτεύονται αμέσως.
Ίσως υπάρχουν στιγμές αφύπνισης,
Ακραίες, τυχαίες, προσωπικές, στις οποίες
Εμείς ολότελα ξύπνιοι, βρισκόμαστε στο μεταίχμιο του ύπνου,
Όπως σε ανάταση, και ατενίζουμε
Τις ακαδημίες σαν κατασκευάσματα στην ομίχλη.
(ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ)
*ενθουσιασμός, παραφορά, έκσταση
________________________________________
Wallace Stevens
Μετάφραση: Μάρω Παπαδημητρίου
7. ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΡΑΣΤΗ
Άναψε το πρώτο φως της βραδιάς, όπως σε ένα δωμάτιο
Όπου αναπαυόμαστε και, έστω, σκέψου πως
Το να φανταστείς τον κόσμο είναι το ύστατο αγαθό.
Αυτό είναι, επομένως, το πιο σφοδρό ραντεβού.
Στη σκέψη αυτή είναι που περισυλλέγουμε τον εαυτό μας,
Έξω από κάθε αδιαφορία, σε ένα πράγμα:
Μέσα σε ένα μόνον πράγμα, μια μόνον εσάρπα
Τυλιγμένη σφιχτά γύρω μας, καθώς είμαστε φτωχοί, μια θαλπωρή,
Ένα φως, μια δύναμη, η θαυματουργή επιρροή.
Εδώ, τώρα, ξεχνούμε ό ένας τον άλλον και τον εαυτό μας.
Νιώθουμε το αδιαλεύκαντο μιας τάξεως, ένα σύνολο,
Μια γνώση, εκείνο που διευθέτησε το ραντεβού.
Στα ζωτικά του όρια, μες στο μυαλό.
Λέμε πως Θεός και φαντασία είναι ένα …
Πόσο ψηλά το υψηλότατο αυτό κερί φωτίζει το σκοτάδι.
Από το ίδιο φως, από το κεντρικό μυαλό,
Κάνουμε μια κατοικία στον βραδινό αέρα,
Όπου το να είμαστε εκεί μαζί είναι αρκετό.
8. ΣΤΟΝ ΒΡΥΧΩΜΕΝΟ ΑΝΕΜΟ
Τι συλλαβή ψάχνεις,
Φωνησιμότατε,
Στις αποστάσεις του ύπνου;
Πες την.