31.12.22

Το Έθιμο των «Καπεταναραίων» στο Πλατανόρρευμα Κοζάνης -Πιερίων. Γράφει ο συντ. δάσκαλος Κ. Λαμπρόπουλος

Στο Πλατανόρρευμα Κοζάνης συνεχίζεται μέχρι σήμερα να παρουσιάζεται το γνωστό, σε πολύ κόσμο, έθιμο των «Καπεταναραίων» ανήμερα της Πρωτοχρονιάς, στην εορτή του Αγίου Βασιλείου. Κάθε έθιμο για να αντέξει στο χρόνο πρέπει να έχει ρίζες γερές και κυρίως αληθοφανείς, διότι ο ίδιος ο χρόνος αργά ή γρήγορα οτιδήποτε είναι φτιασιδωμένο το αποβάλλει.
Το συγκεκριμένο έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πού όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά. Στα χρόνια εκείνα τα ορεινά χωριά, όπως ήταν το Μοσχοχώριο ή Ματσοκοχώρι το οποίο αργότερα (δεκαετία του 1940) συνενώθηκε με τον οικισμό Ορτάκιουι και δημιούργησαν το σημερινό Πλατανόρρευμα είχαν κάποια ελευθερία σε αρκετές δραστηριότητες, κυρίως θρησκευτικές, και αυτό ήταν αρκετό να ανταμώνουν με μεγαλύτερη ευκολία. 

Το πάθος για την ελευθερία της πατρίδας ήταν πολύ μεγάλο και αρκετοί νέοι, κυνηγημένοι απ’ τους Τούρκους, δημιούργησαν τα γνωστά σε όλους μας αρματολίκια με σκοπό να αποτινάξουν κάποτε τον ρόγχο του κατακτητή.

Επειδή λοιπόν ήθελαν οι Καπεταναραίοι να ενθαρρύνουν και να κρατήσουν άσβεστη τη φλόγα της λευτεριάς των χωριανών τους, κατέβαιναν την Πρωτοχρονιά στο προαύλιο της εκκλησίας με καλυμμένα τα πρόσωπά για να μην αναγνωρίζονται και έχοντας και τον αράπη ή κουδουνιάη να φυλάει κάποιον που ήταν ντυμένος νύφη, έμπαιναν στην εκκλησία, στήριγμα πάντα των κατατρεγμένων, χωρίς μάσκες, φιλούσαν τις Άγιες εικόνες, έλεγαν τα κάλαντα στον ιερέα του Χωριού και έπαιρναν απ΄ αυτόν το πρώτο τους φλουρί.   
Στη συνέχεια έβγαιναν, με τα πρόσωπα καλυμμένα χόρευαν τραγούδια της κλεφτουριάς όπως «Τα μαύρα τα κλεφτόπουλα τι στέκουν μαραμένα», «Βγήκα ψηλά στον Όλυμπο...», «Μηλιά που στέκεις στον γκρεμό….» και μετά γυρίζανε όπως και σήμερα σε όλα τα σπίτια του χωριού και η κάθε νοικοκυρά τους υποδέχεται με περισσή αγάπη και ιδιαίτερη χαρά με ό,τι καλύτερο έχει να τους δώκει.
Το έθιμο αυτό στο χωριό το λατρεύουμε και το θεωρούμε αναπόσπαστο μέρος της Πρωτοχρονιάς. 
Οι επισκέπτες μπορούν να συναντήσουν τους “Καπεταναραίους” ανήμερα της Πρωτοχρονιάς με το τέλος της δοξολογίας στην κεντρική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, στο χωριό Πλατανόρρευμα και κατόπιν στις γειτονιές και στα σπίτια του χωριού να ψάλουν τον “Αγιος Βασίλη έρχεται από την Καισαρεία...”.
Χρονιά πολλά!