Αναρίθμητα βιβλία έχουν γραφτεί από πρώην επαγγελματίες ερευνητές και άλλους, πλατφόρμες κοινωνικών μέσων δικτύωσης προσφέρουν χιλιάδες υποτιθέμενες γρήγορες και εύκολες τεχνικές, αλλά και ένα πλήθος σεμιναρίων και εγχειριδίων υπόσχονται να παρέχουν πληροφορίες για το πώς να εντοπίζουμε με ακρίβεια τα ψεύδη.
Εντούτοις, το μήνυμα της επιστημονικής κοινότητας σχετικά με την ανθρώπινη εξαπάτηση είναι ξεκάθαρο: Δεν υπάρχει ένας αξιόπιστος δείκτης ψεύδους. Η μύτη του Πινόκιο δεν υφίσταται στην πραγματική ζωή και ένας λόγος για τον οποίο η εξαπάτηση είναι τόσο δύσκολο να εντοπιστεί είναι επειδή ο κάθε ψεύτης συμπεριφέρεται διαφορετικά, αλλά όχι απαραιτήτως διαφορετικά από όσους λένε την αλήθεια.
Κάποιοι από αυτούς που ψεύδονται έχει βρεθεί ότι παρουσιάζουν μία ή περισσότερες από ένα εύρος σωματικά και/ή λεκτικών συμπεριφορών, συχνά ή/και διακοπτόμενα όταν ψεύδονται, ενώ άλλοι καμία. Για παράδειγμα, το γέλιο και το χαμόγελο, η κίνηση των χεριών και των δαχτύλων, το άγγιγμα του σώματος, το τραύλισμα, η αποφυγή του βλέμματος, η ψευδής έλλειψη ανάμνησης και η καθυστέρηση στις απαντήσεις έχουν παρατηρηθεί στους ψεύτες, αλλά όχι πάντα. Επιπλέον, κάποιες ή και όλες αυτές οι συμπεριφορές χρησιμοποιούνται επίσης και από όσους λένε την αλήθεια, αλλά και πάλι, όχι πάντα.
Γενικά μιλώντας, η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι άνθρωποι δεν είναι καλοί στον εντοπισμό του δόλου και της απάτης. Όλοι παίζουμε και σκεφτόμαστε με τις πιθανότητες. Οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι παρουσιάζουμε προκατάληψη αλήθειας και έτσι δεν αναζητάμε ψεύδη στις καθημερινές μας αλληλεπιδράσεις, ενώ οι επαγγελματίες (ερευνητές) παρουσιάζουν μια προκατάληψη στο ψέμα και έτσι μελετούν πολύ έντονα για δείκτες ψεύδους.
Προκαταλήψεις όπως αυτές αλληλεπιδρούν με τον τρόπο που οι άνθρωποι κατανοούν τον κόσμο γύρω τους, κάτι που με τη σειρά του επηρεάζει τις αποφάσεις και τις κρίσεις τους. Εντούτοις, είμαστε αρκετά καλύτεροι στο να εντοπίζουμε πότε ένα μέλος της οικογένειας ή ένα άλλο άτομο με το οποίο έχουμε οικειότητα λέει ψέματα. Πράγματι, οι γονείς είναι συχνά ικανοί να αντιληφθούν πότε τα παιδιά τους ψεύδονται επειδή οι συμπεριφορές τους είναι γνωστές και εύκολα παρατηρήσιμες γι’ αυτούς.
Αν και οι επιστημονικές έρευνες συναντούν πολυάριθμες και σημαντικές δυσκολίες στον ακριβή εντοπισμό των ψευδών, η βιβλιογραφία επίσης προσφέρει κάποια καθοδήγηση στο πώς να βελτιώσουμε τις πιθανότητές μας να αντιληφθούμε έναν ψεύτη, ακόμα κι όταν αυτό το άτομο δεν μας είναι ιδιαίτερα οικείο.
Τα λεκτικά στοιχεία φαίνεται να είναι πιο ισχυρά εργαλεία μας παρά οι σωματικές συμπεριφορές, όπως η γλώσσα του σώματος. Οι έρευνες αποκαλύπτουν αρκετές αποτελεσματικές προσεγγίσεις μέσω ερωτήσεων για να αντιληφθούμε τα ψεύδη. Αυτές οι τεχνικές έχουν προκύψει από εργαστηριακές εργασίες και πιο πρόσφατα η χρήση προσομοιώσεων του πραγματικού κόσμου μας έχει δώσει αρκετές πληροφορίες.
Πώς να κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις για να εντοπίσουμε όσους ψεύδονται
Κάνουμε το σωστό είδος ερωτήσεων
Οι λέξεις «κρύβουν» μέσα τους την απάτη και έτσι κάθε ερώτηση πρέπει να αποκαλύπτει όσες περισσότερες λέξεις είναι δυνατόν. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να κάνουμε ανοικτές ερωτήσεις. Για παράδειγμα «Μίλα μου για εκείνη την περίοδο που ζούσες στην Αθήνα» αντί για «Μού είπες ότι ζούσες στην Αθήνα».
Κάνουμε κάθε ερώτηση να μετρά
Μην κάνετε ανούσιες ερωτήσεις χωρίς συγκεκριμένο στόχο, απλώς και μόνο για να μιλήσετε. Αντιθέτως, βεβαιωθείτε ότι κάθε ερώτηση σας φέρνει πιο κοντά στο στόχο σας, που είναι να καταλάβετε την αλήθεια αυτού που ακούτε.
Αναπτύσσουμε τακτική
Αν γνωρίζετε τα αντικειμενικά στοιχεία, κάντε μια ερώτηση για κάθε στοιχείο πριν αποκαλύψετε ότι γνωρίζετε την απάντηση. Αυτό θα σας επιτρέψει να καταλάβετε αν το άτομο απέναντί σας λέει την αλήθεια γενικά ή όχι. Στη συνέχεια, όταν ρωτήσετε κάτι για το οποίο δεν ξέρετε την απάντηση, θα έχετε κάποια γνώση του πώς αυτό το άτομο συμπεριφέρεται γενικά.
Ακούμε προσεκτικά αντί να μιλάμε
Οι ερωτήσεις σας χρειάζεται να είναι όσο πιο σύντομες γίνεται ώστε να δώσετε χρόνο στον εαυτό σας να ακούσει, να σκεφτεί και να καταλάβει πλήρως τις απαντήσεις που θα ακούσετε.
Είμαστε επικοινωνιακοί και φιλικοί, όχι επιθετικοί και επίσημοι
Η διαδικασία αυτή είναι μια σύνθετη κοινωνική αλληλεπίδραση, η οποία θα είναι πιο ευχάριστη και παραγωγική, αν ο ερωτών μπορεί να δείξει άνετος και να ξεκινήσει μια κουβέντα χωρίς να φαίνεται ανακριτική.
Συμπεριλαμβάνουμε αρκετές χρονικές διακυμάνσεις στις ερωτήσεις
Η αλλαγή ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μπορεί να γίνει τόσο απαιτητικό πνευματικά για τους ψεύτες που εύκολα μπορεί κάτι να τους ξεφύγει και η απάτη να αποκαλυφθεί μέσω λαθών.
Κάνουμε διευκρινιστικές ερωτήσεις
Αυτού του είδους οι ερωτήσεις ζητούν περισσότερες λεπτομέρειες για μια προηγούμενη απάντηση. Οι ψεύτες δυσκολεύονται πολύ με τη λεπτομέρεια και στην επανάληψη μπορεί μάλιστα εύκολα να μπερδευτούν.
Πηγή:
https://enallaktikidrasi.com/
www.psychologytoday.com/intl/blog/forensic-insights/202101/the-psychology-deception-asking-questions-spot-liars