Κατά τον καθαρισμό, εντοπίσαμε ένα «μελαμβαφές όστρακο αγγείου» που μας χρονολογεί «το μονοπάτι» (τουλάχιστον) στα τέλη της κλασσικής περιόδου. Δυστυχώς τα χρήματα τελείωσαν σύντομα και οι αρχαιολογικές έρευνες σταμάτησαν απότομα. Η χρήση του «λιθόστρωτου δρόμου» γίνονταν μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960, όποτε έγινε και η χάραξη του νέου παρακείμενου χωματόδρομου.
Το μονοπάτι συνεχίζει προς την Καρυά και εμφανίζεται και σε άλλα σημεία παρακάτω, ενώ ξεκινάει από την περιοχή «στ’ Ράχη» στην παλαιά Λεπτοκαρυά, η οποία και αποτελεί νεκροταφείο κλασσσικής περιόδου, αφού (παλαιότερα) οι Λεπτοκαρίτες είχαν εντοπίσει τάφους με πολεμιστές που φορούσαν περσικές πανοπλίες, και αυτό στηρίζει την επιμονή μου, ότι ο Ξέρξης πέρασε από εδώ. Μία μελλοντική ανασκαφή, θα τεκμηριώσει τις υποψίες μου.
Από το μονοπάτι αυτό (πιθανόν) πέρασε και ο Ρωμαίος “Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος” από την Περραιβία στην Πιερία, (κατά τον Γ΄ Μακεδονικό πόλεμο 171 - 168 π.Χ.), που οδήγησε αργότερα στη μάχη της Πύδνας και την ήττα του Περσέα (αλλά και των Μακεδόνων) το 168 π.Χ.
Επί Τουρκοκρατίας, οι Τούρκοι από τη «Σκάλα» Λεπτοκαρυάς (περιοχή όπου σήμερα βρίσκονται οι κατασκηνώσεις των Ευαγγελικών) μέσω του «λιθόστρωτου δρόμου - καλντερίμι» που οδηγεί στην Καρυά, ανέβαζαν κανόνια, πολεμοφόδια, ζωοτροφές και στρατεύματα, όταν βρισκόταν σε πόλεμο με την Ελλάδα, για να ενισχύσουν τις δυνάμεις τους (των παλιών ελληνοτουρκικών συνόρων του 1912), που στρέφονταν κυρίως προς την Ελληνική Λάρισα και τη Θεσσαλία.
Μετά «στ’ Ράχη» στην παλαιά Λεπτοκαρυά, ακολουθεί «το Γεφύρι» που διέρχεται πάνω από τον χείμαρρο «Γρίβα ή λάκκο τον Μέγα» και αμέσως μετά το Γεφύρι, εμφανίζεται το πρώτο τμήμα του λιθόστρωτου δρόμου «καλντερίμι» που οδηγεί πρώτα στο «μονοπάτι του Ξέρξη» και φθάνει ως την Καρυά Ολύμπου (αρχαία Περραιβία).
Τη γιορτή της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος, η παλαιά Λεπτοκαρυά είχε πανηγύρι, το οποίο ήταν ξακουστό σ’ όλη τη γύρω περιοχή. Το απόγευμα της πρώτης ημέρας του πανηγυριού, και πριν ν’ αρχίσουν τα γλέντια και οι χοροί, όλοι οι Λεπτοκαρίτες πήγαιναν προς τα δυτικά, στο «Γεφύρι», όπου εκεί οι κάτοικοι του χωριού περίμεναν να υποδεχτούν την εικόνα της Παναγίας, που την έφερναν κάθε χρόνο τέτοια μέρα από το μοναστήρι της “Παναγίας των Κανάλων”. Την εικόνα της Παναγίας την έφερναν δυο Λεπτοκαρίτες, που είχαν σταλεί γι’ αυτόν τον σκοπό, μια μέρα νωρίτερα. Όταν έφτανε η εικόνα της Παναγίας στο “Γεφύρι”, όλοι μαζί έκαναν πομπή και την έφερναν στον “Άγιο Νικόλαο”. Το βράδυ έκαναν αγρυπνία και το πρωί Θεία Λειτουργία.
Τα «Γεφύρι» είχε καταστραφεί την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, ενώ ανακατασκευάστηκε πριν από αρκετά χρόνια, από τον ορειβατικό σύλλογο Λεπτοκαρυάς. Είχα προτείνει στον τότε δήμαρχο Βράνο Δημήτρη, να εντάξουμε «το καλντερίμι» και «το Γεφύρι» σε κάποιο πρόγραμμα Leader, για την ορθή (τοξωτή) ανακατασκευή του, αλλά δυστυχώς δεν εισακούστηκαν οι προτάσεις μου.
Αυτές τις λίγες ιστορικές πληροφορίες, τις δίνω (πιο πολύ) για τον φίλο μου Paul Tziik, βλέποντας την έντονη επιμονή του για το θέμα. Ας ελπίσουμε πως η επίμονη αναφορά για «το καλντερίμι» & «το Γεφύρι», θα ευαισθητοποιήσει τους αρμόδιους φορείς, που θα φροντίσουν για τη μελλοντική τουριστική ανάδειξή τους.
ΤΖΙΟΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Φιλόλογος - αρχαιολόγος
