Ιανός: Ο Ρωμαίος θεός με τα δύο πρόσωπα από τον οποίο πήρε το όνομά της η κακοκαιρία

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Ιανός ήταν βασιλιάς στο Λάτιουμ (σημερινό Λάτσιο) περιοχή στην κεντρική Ιταλία. Είχε το βασίλειό του σ' έναν λόγο, στη δυτική όχθη του Τίβερη Ποταμού. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο διανοούμενο Μακρόβιο Αμβρόσιο Θεοδόσιο, ο Ιανός έγινε θεός λόγω της αφοσίωσής του στη θρησκεία, καθώς έγινε ευσεβές παράδειγμα για τον λαό του.Οι Ρωμαίοι χαίρουν ότι ήταν δικός τους θεός και όχι "εισαγόμενος" από τους Έλληνες και τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου. Όλες οι μορφές μετάβασης εμπίπτουν στο δικό του πεδίο: αρχές, τέλος, είσοδος, έξοδος και περάσματα. Ο Ιανός ετυμολογικά στα λατινικά συνδέεται με τη λέξη "ianua", δηλαδή πόρτα, θύρα, είσοδος. Ο Ιανός φερόταν ως ο "θυρωρός" ή "ο θυρωρός των ουρανών". Υπάρχουν πολλοί ναοί αφιερωμένοι σ' αυτόν, με τον πιο γνωστό να βρίσκεται στη Ρωμαϊκή Αγορά. Απεικονιζόταν συνήθως σε σημεία διαβάσεων, όπως είναι οι θύρες, οι πύλες και οι γέφυρες. Κατά τη διάρκεια των θυσιών το πρώτο μέρος της προσφοράς αφιερωνόταν πάντα στον Ιανό και κατονομαζόταν πρώτος σε κάθε κατάλογο θεοτήτων. Επίσης, η πρώτη ημέρα του έτους, η έναρξη της νέας χρονιάς και ο Ιανουάριος ταν αφιερωμένος σ' αυτόν, υποδεικνύοντας παράλληλα και τη σημασία του για τον ημερολογιακό λατρευτικό κύκλο των Ρωμαίων. Συμβόλιζε ακόμη και τη μετάβαση από τον πόλεμο στην ειρήνη.

Ο Ιανός απεικονιζόταν πάντα με δύο κεφάλια καθώς τον αποκαλούσαν διπρόσωπο, ότι έφερε δηλαδή δύο πρόσωπα και μπορούσε να τα δει όλα χωρίς καν να στρίψει το κεφάλι του. Με το δεξί του χέρι καθοδηγούσε τους ταξιδιώτες στη σωστή κατεύθυνση και στο αριστερό κρατούσε κλειδί για να ανοίξει τις πύλες. Στις πιο πρώιμες περιόδους απεικονιζόταν με το ένα πρόσωπο γενειοφόρο και το άλλο ξυρισμένο, γεγονός που ώθησε ορισμένους ερευνητές να το αποδώσουν σε ζεύγη αντιθέτων, όπως είναι ο ήλιος και η σελήνη ή το γήρας και η νιότη.Η προέλευση αυτού του θεού διαφέρει ανάλογα με τις θεωρίες. Ένας μύθος αναφέρει ότι ο Ιανός ήταν θνητός που έφθασε στο Λάτιουμ από τη μαγική γη της Θεσσαλίας και ότι τον υποδέχθηκε η Καμέση. Το ζευγάρι παντρεύτηκε, μοίρασε το βασίλειο και απέκτησε αρκετούς απογόνους, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνεται ο Τίβερης, ο θεός του ποταμού. Μετά τον θάνατο της Καμέσης, Ο Ιανός έγινε ο μοναδικός κυβερνήτης του τόπου και έφτιαξε ένα ιερό που υπενθύμιζε την απομάκρυνση του Κρόνου από τον Δία. Ως πρώτος βασιλέας του Λάτιουμ, ο Ιανός εγκαθίδρυσε μια περίοδο ειρήνης, τιμιότητας και ευημερίας για τον λαό του, μια περίοδο γνωστή και ως Χρυσή Εποχή. Εισήγαγε την οικονομία, την καλλιέργεια και τους νόμους. Λέγεται επίσης ότι παντρεύτηκε αργότερα μια νύμφη την Juturna, η πηγή της οποίας όπως και το ιερό της βρίσκονταν κοντά στον ναό του στη Ρωμαϊκή Αγορά. Ένα από τα παιδιά τους ήταν ο Fons (επίσης γνωστός ως Fontus), θεός των πηγών. Μετά τον θάνατό του ο Ιανός θεοποιήθηκε και έγινε προστάτης της πόλης.

Εκτός από το έτος και τον πρώτο μήνα, οι Ρωμαίοι τον επικαλούνταν και στην αρχή κάθε νέας ημέρας ενώ συχνά τον αποκαλούσαν Αχθοφόρο του Ουρανού. Επηρέαζε όλα όσα είχαν διπλή όψη και διπλό νόημα στη ζωή και πολλές φορές συμβόλιζε τη μετάβαση από τον πρωτογονισμό στον πολιτισμό. Ο Ιανός προΐστατο ακόμη και στις θυσίες που προσφέρονταν σε άλλες θεότητες. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η σύγχρονη ακαδημαϊκή έρευνα κατανοεί επαρκώς τη λατρεία του θεού των πυλών και των ενάρξεων. Σε κάποιο σημείο υπήρξε μια ασυνέχεια, μια διακοπή της λατρευτικής αλυσίδας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να χαθούν τα πρωτογενή νοήματα και πιθανώς οι μύθοι που συνδέονταν με τη λατρεία του. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Αυγούστου, μάλιστα, (27 π.Χ. – 14), άρχισαν να συνδέονται με τη λατρεία του Ιανού πρακτικές που δεν είχαν καμία σχέση με την αρχική λατρεία.

Με πληροφορίες από mercatornet.com, theconversation.com, Wikipedia

https://www.enikos.gr/society/739861/ianos-o-romaios-theos-me-ta-dyo-prosopa-apo-ton-opoio-pire-to-ono