Ζούμε, κι επομένως δεν βλέπουμε, την εποχή μας, μα αν αλήθεια η καινούρια ιδέα, που σταυρώνεται σήμερα, θα πυρπολήσει και θα ανανεώσει τον κόσμο, μπήκαμε κιόλα στην πρώτη πύρινη ζώνη.
Μπορεί, ύστερα από αιώνες, η εποχή μας ετούτη να μην ονομαστεί αναγέννηση, παρά μεσαίωνας.
Μεσαίωνας, δηλαδή μεσοβασιλεία, ένας πολιτισμός εξαντλείται, χάνει την δημιουργική του δύναμη και καταρρέει, και μια νέα Πνοή, που την κουβαλάει μια καινούρια τάξη άνθρωποι, μάχεται με αγάπη, με σκληρότητα, με πίστη, να δημιουργήσει έναν καινούριο.
Η δημιουργία του καινούριου αυτού πολιτισμού δεν είναι σίγουρη-τίποτα δεν είναι από τα πριν σίγουρο σε κάθε δημιουργία, μπορεί το μελλούμενο να είναι ολοκληρωτικιά καταστροφή, μπορεί και μικρόψυχος συμβιβασμός, μα και μπορεί η νέα δημιουργικιά Πνοή να νικήσει- και τότε ζούμε στη μεταβατική εποχή μας ετούτη τις σπαραχτικές ωδίνες ενός πολιτισμού που γεννιέται.
Τίποτα δεν είναι βέβαιο και για αυτό κι η ευθύνη κάθε λαού και κάθε ατόμου στην άμορφη, αβέβαιη εποχή μας, είναι, πιο παρά ποτέ, μεγάλη. Γιατί σε τέτοιες αβέβαιες, γεμάτες πιθανότητες εποχές, η συνεισφορά του λαού και του ατόμου μπορεί να έχει ανυπολόγιστη αξία.
Ποιο είναι λοιπόν το χρέος μας;
Καλά να ξεχωρίσουμε την ιστορική στιγμή που ζούμε και να τοποθετήσουμε συνειδητά, σε ορισμένο στρατόπεδο, τη μικρή μας ενέργεια.
Όσο περισσότερο είσαι ρυθμισμένος με το ρέμα που πάει μπροστά, τόσο περισσότερο βοηθάς τη δύσκολη, όλο κίντυνο και αβεβαιότητα ανάβαση και λύτρωση του ανθρώπου.
Νίκος Καζαντζάκης, «Αναφορά στον Γκρέκο» (απόσπασμα)
https://www.o-klooun.com/anadimosiefseis/nikos-kazantzakis-xara-se-opoion-akoyei-tin-kravgi-tis-epoxis-tou