Διάσημοι καλλιτέχνες έχουν παρουσιάσει εξαιρετικά δημιουργικά έργα ενώ ήταν ιδιαίτερα δυστυχισμένοι ήυπέφεραν από προβλήματα ψυχικής υγείας. Το 1931 ο ποιητής Τ.Σ.Έλιοτ έγραψε ένα γράμμα σε έναν φίλο του περιγράφοντας την «έντονη ψυχική αγωνία» του και πώς αισθανόταν «στο χείλος της παράνοιας». Ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ αυτοκτόνησε, αφού έγραψε για τις «φοβερές κρίσεις άγχους» του και τα «αισθήματα κενού και κόπωσης» που χαρακτήριζαν τη ζωή του.
Πώς συνδέονται η δημιουργικότητα και η ευτυχία; Η ευτυχία μας κάνει πιο δημιουργικούς ή η δημιουργικότητα μας κάνει ευτυχισμένους;
Οι περισσότερες έρευνες μέχρι τώρα φαίνεται ότι δείχνουν πως μια θετική διάθεση ενισχύει τη δημιουργικότητα. Όμως άλλοι έχουν αμφισβητήσει αυτό το επιχείρημα, προτείνοντας μια πιο περίπλοκη σχέση.
Για παράδειγμα, μια μεγάλη μελέτη στη Σουηδία βρήκε ότι οι συγγραφείς ήταν περισσότερο πιθανό να υποφέρουν από ψυχιατρικές διαταραχές σε σχέση με ανθρώπους που είχαν μη δημιουργικά επαγγέλματα. Ακόμη και στον εταιρικό κόσμο έχει προταθεί ότι τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να πυροδοτήσουν τη δημιουργικότητα και ότι «το άγχος μπορεί να βοηθήσει το μυαλό να συγκεντρωθεί», οδηγώντας σε ένα δημιουργικό αποτέλεσμα.
Ο Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ, καθηγητής Ψυχολογίας, διεξήγαγε μία εκτεταμένη έρευνα για δημιουργικά άτομα από πολλούς επιστημονικούς κλάδους, τα ευρήματα της οποίας κατέληξαν σε μια κοινή λογική μεταξύ όλων των συμμετεχόντων: ότι αγαπούσαν αυτό που έκαναν και ότι «η δημιουργία ή η ανακάλυψη του καινούριου» ήταν μία από τις πλέον απολαυστικές εμπειρίες γι’ αυτούς.
Φαίνεται λοιπόν ότι οι έρευνες που έχουν γίνει μέχρι τώρα υποστηρίζουν μια ποικιλία διαφορετικών απόψεων και πιστεύω ότι ένας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό σχετίζεται με την κλίμακα χρόνου.
Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη δημιουργικότητα είναι η εστίαση της προσοχής. Βραχυπρόθεσμα, μπορούμε να πειστούμε να εστιάσουμε την προσοχή μας σε κάτι συγκεκριμένο μέσω της χρήσης εξωτερικών ανταμοιβών (όπως χρήματα) ή μέσω της πίεσης για να ανταπεξέλθουμε σε επείγουσες προθεσμίες.
Ωστόσο, είναι πολύ δυσκολότερο να διατηρήσει κανείς τη δημιουργικότητα για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με αυτούς τους τρόπους, οπότε ο ρόλος της ευτυχίας γίνεται όλο και σπουδαιότερος. Η εμπειρία μου από τη συνεργασία με ένα μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων στην Ουαλία (και η προσωπική μου εργασιακή εμπειρία στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα) είναι ότι η δημιουργικότητα συχνά δεν μπορεί να διατηρηθεί μέσα σε έναν οργανισμό ακόμη και όταν ενθαρρύνεται (ή απαιτείται) από την ανώτερη διοίκηση.
Οι συνηθισμένες αιτίες για την έλλειψη σταθερής δημιουργικότητας είναι οι πιέσεις και το άγχος στην εργασία, ο φόβος κριτικής, ο φόβος αποτυχίας ή η απάθεια των εργαζομένων. Ένας τρόπος για να το κατανοήσουμε καλύτερα είναι να ανατρέξουμε στον ορισμό του ψυχολόγου Πωλ Ντόλαν για την ευτυχία, ο οποίος διατυπώνεται ως οι εμπειρίες ευχαρίστησης και σκοπού με την πάροδο του χρόνου.
Περιγράφει ότι ο σκοπός συσχετίζεται με την εκπλήρωση, το νόημα και την ωφελιμότητα και πιστεύει ότι είμαστε περισσότερο χαρούμενοι έχοντας μια ισορροπία μεταξύ ευχαρίστησης και σκοπού.
Άρα, αν η εργασία σας προσφέρει νόημα, εκπλήρωση και ωφελιμότητα βοηθάει στην υποστήριξη της ευτυχίας σας. Επίσης, έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα να σας κάνει να θέλετε να εμπλακείτε ενεργά και να εστιάσετε την προσοχή σας σε αυτή (αντί να πρέπει να το κάνετε).
Ο συνδυασμός σκοπού και δημιουργίας βοηθάει στην παροχή εσωτερικής κινητοποίησης η οποία πυροδοτεί τη δημιουργικότητα, κάτι που έχει ονομαστεί ως «ενέργεια για δράση» και βοηθάει τη διατήρηση της δημιουργικότητας.
Οπότε, αν θέλετε να είστε δημιουργικοί μακροπρόθεσμα, οι κρίσιμες ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον εαυτό σας είναι αν η εργασία σας είναι ενδιαφέρουσα και ευχάριστη και αν έχει αξία για εσάς. Ή, όπως το θέτει η Αμερικανίδα ακαδημαϊκός Τερέζα Αμάμπιλε, αν αντιλαμβάνεστε ότι η εργασία σας προσθέτει αξία σε κάτι ή κάποιον που έχει σημασία για εσάς.
Άγχος απόδοσης
Ένα άλλο ερώτημα που πρέπει να κάνετε στον εαυτό σας είναι: βοηθάτε τους άλλους να βρουν αυτή την «ενέργεια για δράση», είτε διευθύνετε κάποια εταιρία ή διδάσκετε σε σχολείο;
Σε καταστάσεις που η δημιουργική εργασία δεν σχετίζεται με την ευτυχία, όπως στο παράδειγμα κάποιων διακεκριμένων καλλιτεχνών και συγγραφέων, μπορεί κάλλιστα να οφείλεται στο γεγονός ότι η δημιουργική τους εργασία καθοδηγούνταν από μια αίσθηση σκοπού και ότι η δυστυχία τους οφειλόταν σε άλλους παράγοντες.
Ένα άλλο κοινό στοιχείο που επηρεάζει την ευτυχία πολλών δημιουργικών ανθρώπων είναι η πίεση που ασκούν στους εαυτούς τους για να είναι δημιουργικοί, κάτι που βλέπω συχνά στους δικούς μου φοιτητές. Αυτό το είδος πίεσης και άγχους μπορεί να οδηγήσει σε μπλοκαρίσματα της δημιουργικότητας με συνέπεια τη διαιώνιση του προβλήματος.
Οπότε ίσως η λύση σ’ αυτές τις καταστάσεις είναι η αναζήτηση της ευχαρίστησης και λιγότερο η αίσθηση σκοπού, καθώς η θετική διάθεση δείχνει πραγματικά να ενισχύει τη δημιουργικότητα ή ενθαρρύνει τους ανθρώπους να γίνουν περισσότερο πρόθυμοι. Για εκείνους τους δημιουργικούς ανθρώπους που υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας, η αναζήτηση αυτή είναι πολύ πιο περίπλοκη. Ωστόσο, η ανάληψη μίας δημιουργικής δραστηριότητας μπορεί να βοηθήσει στη θεραπευτική διαδικασία.
Πηγή: medicalxpress.com
Συγγραφέας: Gareth Loudon
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr