30.12.19

ΟΙ ΤΟΛΣΤΟΪΚΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙΚΟΙ

Απόσπασμα από το βιβλίο του Άμος Οζ, Ιστορία αγάπης και σκότους,
μετάφραση Ιακώβ Σιμπή, Θεώρηση μετάφρασης-Επίμετρο: Μάγκυ Κοέν, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2002.
* * *

Μετά από πολλά χρόνια, όταν διάβασα Τσέχοφ (σε εβραϊκή μετάφραση), ήμουν βέβαιος πως κι αυτός ήταν ένας από μας: ο θείος Βάνια, ας πούμε, καθόταν ακριβώς από πάνω μας, και ο δόκτορας Σαμουιλένκο έσκυβε και με χάιδευε με τα πλατιά και στιβαρά του χέρια όταν αρρώστησα με αμυγδαλές και διφθερίτιδα· ο Λαγιέφσκι με τους διαρκείς πονοκεφάλους του ήταν ο δεύτερος ξάδελφος της μαμάς και τον Τριγκόριν πηγαίνουμε να τον ακούσουμε εκείνα τα σαββατιάτικα πρωινά στην αίθουσα Μπετ Αάμ.

Και πράγματι, από το σπίτι μας περνούσαν όλων των ειδών οι Ρώσοι: πολλοί ήταν τολστοϊκοί. Μερικοί από αυτούς μάλιστα έδειχναν ακριβώς σαν τον Τολστόι. Όταν κάποτε είδα τη μορφή του συγγραφέα σε κάποιο βιβλίο, ήμουν βέβαιος ότι τον είχα ήδη δει πολλές φορές στο σπίτι μας: να περιφέρεται στην οδό Μαλάχι ή να κατηφορίζει την οδό Οβάντια με το κεφάλι ακάλυπτο, με τα άσπρα γένια του ανάκατα στον άνεμο, μεγαλοπρεπής σαν τον πατριάρχη Αβραάμ, με μάτια σπινθηροβόλα, να κρατάει ένα κλαδί που χρησίμευε για ραβδί, με ένα χωριάτικο πουκάμισο που ανέμιζε πάνω από τα φαρδιά του παντελόνια, δεμένο στη μέση του με ένα κομμάτι χοντρό σκοινί.

Οι τολστοϊκοί της γειτονιάς (οι γονείς μου τους έλεγαν «τολστόιστσικς») ήταν όλοι τους φανατικοί χορτοφάγοι, μεταρρυθμιστές, ηθικιστές, με βαθιά ευαισθησία για τη φύση, ανθρωπιστές, ζωόφιλοι, γεμάτοι ειρηνιστικό πόθο και πάθος για μια καθάρια και απλή ζωή επίπονης εργασίας, νοσταλγοί της αγροτικής ζωής και του μόχθου του βαθιά ριζωμένου στη γη, στα χωράφια και στα μποστάνια. Παρ’ όλα αυτά, όμως, ούτε με τα ταπεινά τους λουλούδια δεν τα έβγαζαν πέρα. Μπορεί να τα πότιζαν και να τα ξαναπότιζαν, αυτά τελικά ξεψυχούσαν. Μπορεί και να ξεχνούσαν να τα ποτίσουν. Ή μπορεί για όλα αυτά να έφταιγε το εχθρικό αγγλικό καθεστώς που ανακάτευε το νερό μας με χλώριο.

Μερικοί από αυτούς ήταν τολστοϊκοί βγαλμένοι απευθείας από ένα μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι: ταλαιπωρημένοι, ομιλητικοί, πνιγμένοι στον παρορμητισμό τους, διψασμένοι για ιδέες. Όμως όλοι τους, και οι τολστοϊκοί και οι ντοστογιεφσκικοί, όλοι τους στη γειτονιά Κέρεμ Αβραάμ, δούλευαν στην ουσία για λογαριασμό του Τσέχοφ.


https://dimartblog.com/2014/12/28/tolstoyists/