Ο Κλεφταρματολός του Ολύμπου, Πάνος (Παναγιώτης) Ζήδρος ή Ζιούδρος πρώτος αρχηγός στο αρματολίκι του Ολύμπου

Ο Πάνος (Παναγιώτης) Ζήδρος ή Ζιούδρος (Τσαπουρνιά Γρεβενών, ... - Λιβάδι Ολύμπου, 1750) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους κλεφταρματολούς του Ολύμπου,

γόνος μεγάλης οικογένειας κλεφτών και αρματολών.    Στα 1700 ο Ζήδρος ανέλαβε πρώτος αρχηγός στο αρματολίκι του Ολύμπου και της Δυτικής Μακεδονίας. Αυτό είχε έδρα το Λιβάδι Ολύμπου και βρισκόταν στη γραμμή Ολύμπου, Πιερίων και Τιτάρου. Ο Ζήδρος αναγνωρίστηκε ως αρματολός με σουλτανικό φιρμάνι. Διένειμε μικρότερες περιοχές από το αρματολίκι του σε άλλους κλέφτες της περιοχής και σε πρωτοπαλίκαρα, όπως ο Λάζος, ο Τσάρας, ο Βλαχοθόδωρος και άλλοι.

Ειδικότερα, η Πιερία δόθηκε στο Λάζο και ο Πλαταμώνας στο Σύρο, με τα Χάσια να πηγαίνουν στο Βλαχάβα και τα Γρεβενά στον Τόσκα. Μετά το Ζήδρο, το αρματολίκι διοικήθηκε από τον Τσάρα, το Βλαχοθόδωρο, τους Λαζαίους, τον Γκέγκα και πολλούς άλλους. Μετά το 1740, οι αρματολοί, που μεταπήδησαν στις τάξεις των κλεφτών έκαναν συντονισμένη επίθεση στην Κάλλιανη (Αιανή σήμερα), τότε τσιφλίκι, στα Σέρβια. Ο καπετάν Ζήδρος από το Λιβάδι ήταν εκ των ανθρώπων που ηγήθηκαν της επιχείρησης αυτής. Αυτή η ομαδική δράση των κλεφτών απέφερε 94 φορτώματα ζώων με πλούσια λεία, σε χρήματα.

Κατά την Επανάσταση των Ορλωφικών, ο Ζήδρος και οι υπόλοιποι κλέφτες συγκρούστηκαν ξανά με τους Τούρκους και κατέφυγαν στο Αιτωλικό, όπου πολιορκούνταν επί τρεις μήνες και υπέφεραν από τις κακουχίες. Επέστρεψαν όμως στον Όλυμπο, στα Πιέρια και στο Βέρμιο και μετά τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) αμνηστεύτηκαν. Ο Ζήδρος επέστρεψε στο Λιβάδι και έφερε τον τίτλο «Έξαρχος του Ολύμπου και της Δυτικής Μακεδονίας».Ο Πάνος Ζήδρος πέθανε από φυσικό θάνατο, περί το 1750. Κληρονόμος στο αρματολίκι θα ήταν ο γιος του, Φώτης, ωστόσο ο πατέρας του όρισε τους κηδεμόνες του, τον Τσάρα από την Ελασσόνα και τον Γκέγκα και Βλαχοθόδωρο από το Λιβάδι να έχουν περισσότερη εξουσία. Αυτό έγινε γιατί ο Πάνος Ζήδρος θεωρούσε ότι ο γιος του ήταν ανίκανος να διοικήσει το αρματολίκι. Ο Φώτης δολοφονήθηκε και το αρματολίκι ανέλαβε ο Πάνος Τσάρας, ο πατέρας του περίφημου Νικοτσάρα.

Η δράση του καπετάν Ζήδρου απαθανατίστηκε σε ένα δημοτικό τραγούδι, το οποίο αναφέρεται στους γάμους του γιου του, Φώτη και στο πρωτοπαλίκαρο του ιδίου, το Λάπα.

Ο Ζιούδρος κάνει τη χαρά

Χαρά για τον ιγιό του

Κι ακάλεσε την κλεφτουριά,

Τα δώδεκα πρωτάτα

Το Λάπα δεν ακάλεσε

Το μαύρο ψυχοπαίδι

Άλλη παραλλαγή είναι,

Ο Ζήδρος κάνει τη χαρά παντρύει τον υγιό του

όλον τον κόσμο κάλκεσε κι όλα τα βιλαέτια

τον Λάπα μον δεν κάλεσε τον πρώτο ψυχογιό του.

Όλοι πηγαίνουν κάλεσμα κριάρια με κουδούνια

κι ο Λάπας πάει ακάλεστος μ' ελάφι στολισμένο.

Ζήδρο μου που κάθονται οι ακάλεστοι

και πού οι καλεσμένοι

στην κόχη κάθονται οι ακάλεστοι στην πόρτα οι καλεσμένοι

Ζήδρο μ γιατί κι εμε δεν κάλεσες

να ρθω κι εγώ στο γάμο.

Βιβλιογραφία

• Ράπτης Γ., Όλυμπος, Πιέρια Βέρμιο και Άθως στη ζωή των Μακεδόνων, εκδ. Όλυμπος, 1996.
• Mittheilungen aus der Geschichte und Dichtung der Neu-Griechen. Zweiter Band. Coblenz: Jacob Hölscher. 1825. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2010.