Ο τίτλος της συνέντευξης ήταν «Οι σύγχρονοι Γάλλοι συγγραφείς – Μια επίσκεψις στον Κωστή Παλαμά».
Εδώ είναι λοιπόν που δήλωσε ο μεγάλος εθνικός ποιητής ότι είναι εθνικιστής.
Ακολουθούν χαρακτηριστικά αποσπάσματα της σημαντικότατης συνέντευξης η οποία είναι άγνωστη στο εθνικιστικό αναγνωστικό κοινό:
«Στο σπίτι του Παλαμά δεν πηγαίνει κανείς κάθε μέρα.
Ούτε όποτε τύχη.
Δεν ανεβαίνει κανείς έτσι απλώς και ως έτυχε στον Παρθενώνα…
Χρειάζεται ανάλογη ψυχική προπαρασκευή για ένα παρόμοιο προσκύνημα.
Και ο λόγος του Ποιητή αργά και που πρέπει ν’ ανακούεται από την κορυφή του Σινα της τέχνης.
Μόνο σε στιγμές ιστορικές κι επίσημες – στην εκατονταετηρίδα ενός Μπάϋρον, στο πνευματικό μνημόσυνο ενός Ανατόλ Φράνς, σε αποκαλυπτήρια ενός Σολωμού, ενός Βαλαωρίτη.
Γι’ αυτό η συγκίνησίς μου ήτανε μεγάλη προχθές όταν πήγαινα στην κατοικία του Παλαμά, στην αρχή της οδού Ασκληπιού.
Μεγάλη όμως και η τόλμην μου.
[…] Και έπειτα, γύρω του, βιβλία…
Στους τοίχους, σε μεγάλες θέσεις που φθάνουν ψηλά ως την οροφή, σε μικρές εταζέρες, σε τραπεζάκια, βιβλία παντού, σε κάθε άκρη, σε κάθε γωνιά του μικρού δωματίου. Βιβλία!
Γύρω από τον Ποιητή, πυργώνονται όλα τα βασίλεια των ιδεών.
Τα βιβλία ζουν και αναπνέουν μαζί του μέσα στο ίδιο διανοητικό φως που σκορπίζουν…
Βιβλία μισανοιγμένα, άδετα, βαλμένα εδώ κι εκεί ακανόνιστα, βιβλία που μιλούν μια δική τους γλώσσα, που έχουν μια δική τους ιδιαίτερη ψυχή, νομίζει κανείς…
Γιατί αν έχουν μεταγγίσει στο πνεύμα του Παλαμά όλη τους τη σοφία, πήραν όμως κι αυτά μια φωτερή αχτίδα της ποιητικής ψυχής Του που τα ζωντανεύει και τα φωτίζει γύρω Του.
Μέσα στο πέλαγος αυτό των βιβλίων νοιώθει πως χάνεται ο κάθε βέβηλος επισκέπτης.
[…]] Παίρνω το θάρρος να του μιλήσω, και αφού ζητήσω συγνώμη για την τόλμην μου.
Τον παρακαλώ να μου πη τι σκέπτεται για τη συστηματική καταφορά εναντίον της Ελλάδος μιας μερίδος από τους συγχρόνους Γάλλους συγγραφείς.
– Μα είναι άξιοι λόγου οι συγγραφείς αυτοί που αναφέρετε;
Τον Λοτί βέβαια δεν μπορούσε κανείς να μην το λογαριάση.
Αυτός με είχε κάνει να οργισθώ κάποτε πολύ εναντίον του. Και σ’ ένα μου δημοσίευμα στο «Εμπρός» τον είχα βρίσει σαν παληάνθρωπο.
Έθεσα κατά μέρος όλο μου το θαυμασμό για το λογοτέχνη.
Τι τα θέλετε…
Ο πατριωτισμός μας είναι έμφυτος.
Κι εγώ είμαι εθνικιστής, βέβαια εθνικιστής, είμαι ένας πατριδολάτρης…
Θέλω να επωφεληθώ απ’ αυτή τη στιγμή και αναφέρω στον Ποιητή μερικές ελληνικές υποθέσεις συγχρόνων γαλλικών μυθιστορημάτων, του αναφέρω και λέξει εκφράσεις υβριστικές για την Ελλάδα.
Για μια στιγμή ο περήφανος θυμός Του συσπά τα φρύδια του και ανάφτει τα ηφαίστεια των ματιών Του.
– Τους αγνοώ όλους αυτούς, τους αγνοώ, μου λέγει με μια βιαία χειρονομία σαν να ήθελε να τους διώξη όλους από μπροστά του.
Και τον Κλώδ Φαρρέρ τον αγνοώ πλέον.
Ούτε τον έβαλα ποτέ μου σε πρώτη γραμμή.
Αν τους παρακολουθήση κανείς όλους αυτούς, δεν θα του μείνη καιρός να ιδή τους μεγάλους λογοτέχνας.
Εμείς ζούμε ακόμη με την ανάμνησι, με την αγάπη του Ανατόλ Φράνς, που θεωρούσε τη σημερινή Ελλάδα φυσική κληρονόμο της Αρχαίας.
Αφήνω τώρα τον φιλελληνισμό του Σατωμπριάν και του Ουγκώ που έλαμψαν εδώ και τόσα χρόνια.
Ο Ανατόλ Φράνς έλαμψε χθές ακόμα, και ποιητής και δικαιοκρίτης για την Ελλάδα.
Τα είπα στο λόγο μου στο Πανεπιστήμιο όταν πέθανε.
Και στα δύσκολα χρόνια ύψωσε τη φωνή του για την Ελλάδα και σήμερα, που είναι πάντα για κείνον αείζωτη μητέρα ανθρωπισμού και στην ευτυχία και στη δυστυχία της…
Αφήνω τον Ποιητή να μιλή, χωρίς να τον διακόψω.
Σιγά-σιγά η φυσιογνωμία Του αιθριάζει.
– Έλληνες είμαστε πάντα!
Ας πάνε να λεν’ ό,τι θέλουν αυτοί που μου αναφέρατε.
Έλληνες είμαστε!
Όσο και να μην το θέλουν οι ξένοι, όσο και μεις να μην το θέλουμε πάλι θα πάμε μπροστά!
Μην απελπίζεσθε.
Συλλογιστείτε πως εορτάζομε μεθαύριο την εκατονταετηρίδα της Εξόδου του Μεσολογγίου.
Τότε θα μας δοθή αφορμή ν’ ανασκαλεύσωμε τον φιλελληνισμό Γάλλων, Ελβετών, Σουηδών, Γερμανών, Άγγλων, Ολλανδών, τον φιλελληνισμό όλου του κόσμου!
Τα βιβλία που γράφηκαν από τους ξένους για το Μεσολόγγι είναι μια ολόκληρη φιλολογία.
Και θα σκεφθώ μπροστά σ’ αυτή τους σημερινούς μικρούς συγγραφείς;
Αυτοί ας μας βρίζουν.
Ποιος τους μετρά…
Αυτοί έχουν τόσο ανήθικες και ψεύτικες αξιώσεις.
.....
[…] Σκεφθείτε τον Σατωμπριάν όταν μιλούσε επίσημα στη Γαλλική Βουλή και διέκοψε το λόγο του για να χαιρετίση επίσημα το γυιό του Κανάρη, που μπήκε εκείνη τη στιγμή στο θεωρείο.
Και όλη η Γαλλική Βουλή σηκώθηκε σύσσωμη και χαιρέτισε το γυιό του Κανάρη»
Άπαντα Κωστή Παλαμά τόμος 14ος, εκδόσεις Γκοβόστη
Έρευνα:
Αλέξανδρος Καρράς