Μπορεί τελικά ο στιχουργός Μάνος Ελευθερίου να μην πάτησε ποτέ το πόδι του στο ουζερί του Λευτέρη. Μπορεί από κάπου να άκουσε για το ουζερί και το έβαλε, γιατί του έβγαινε η ρίμα. Αν όμως έπαιρνε σήμερα το τρένο που φεύγει στις 8.00, ταξίδι για την Κατερίνη, θα εύρισκε, εκεί σε έναν πεζόδρομο στην κεντρική πλατεία της πόλης, το ουζερί των στίχων του. Και θα 'βλεπε πολλούς, που κάποια μέρα πέρασαν από δω και ήπιαν ούζο στου Λευτέρη. Το Μίκη Θεοδωράκη, τον Τίτο Βανδή, το Μανώλη Ρασούλη, το Βασίλη Βασιλικό, το Γιάννη Μαρκόπουλο, τον Παύλο Μάτεσι, τον Κώστα Ζουράρι, το Ρένο Αποστολίδη, την Άννα Φόνσου, τη Μαρία Δημητριάδη. Ο ιδιοκτήτης του ουζερί, Δημήτρης Πόδας, φρόντισε να "κορνιζώσει" όλους τους υψηλούς πελάτες του και να τους… κρεμάσει στους τοίχους, απόδειξη της παρουσίας τους.
"Να πίνεις ούζο στου Λευτέρη". Έτσι ονόμασε το δικό του ουζερί ο γιος του Λευτέρη. Του μπαρμπα-Λευτέρη του Πόδα, που 'χε το πρώτο ουζερί στην Κατερίνη, το 1936, στην παλιά λαχαναγορά της πόλης και μετά, το 1950, έγινε ζαχαροπλάστης στην κεντρική οδό, αλλά τραγουδήθηκε, λέει ο γιος του, σ' όλη την Ελλάδα από τη μεταπολίτευση και μετά, όταν ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε τους στίχους του Μάνου Ελευθερίου.
Φωτογραφία: από Κατερίνη
"Το τρένο φεύγει στις οκτώ, ταξίδι για την Κατερίνη", έγραψε ο στιχουργός, γύρω στο '65 θυμάται, αλλά δε θυμάται το ουζερί του Λευτέρη, που πράγματι δεν υπήρχε τότε. Ο Δημήτρης Πόδας προσπάθησε να βγάλει άκρη. Έψαξε τον Μάνο Ελευθερίου, βρήκε το τηλέφωνό του, μίλησε μαζί του, αλλά άκρη δε βρήκε. Έχει ακόμη απορίες. "Δεν μπορεί", λέει, "να είναι όλα απλές συμπτώσεις. Η Κατερίνη, το ουζερί του Λευτέρη! Όλοι ήξεραν τότε το παλιό ουζερί. Ακόμη και να μην ήπιε ο στιχουργός ούζο στου Λευτέρη, σ' αυτό πρέπει να αναφερόταν".
Πέρασε, δεν πέρασε, ποια σημασία να έχει άραγε; Στην Κατερίνη υπήρχε κάποτε ένα ουζερί, που ήταν του Λευτέρη, οι Κατερινιώτες τραγούδησαν και τραγουδούν ακόμη το τρένο που φεύγει στις οκτώ, άλλοι το συνδέουν με τα πολιτικά πάθη που οδήγησαν στο ξυλοκόπημα του Μίκη, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην πόλη, τα πέτρινα χρόνια, μερικοί βρήκαν τους στίχους να ταιριάζουν ακόμη και με, την καθ' οδόν προς Κατερίνη, δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γιάννη Τσαρουχά και άλλοι, οι μετανάστες όπου γης Κατερινιώτες, δακρύζουν ακόμη -νόστιμον ήμαρ!- στο άκουσμα του τραγουδιού. Όπως εκείνοι, που είχαν ακούσει το τραγούδι από το Μίκη σε μια συναυλία του στο Βερολίνο και ένα καλοκαίρι μπήκαν στο μαγαζί, "σα να έμπαιναν σε μνημείο", λέει ο Δημήτρης Πόδας. Κι εγώ ακόμη, θυμάμαι κάτι παγωμένες βραδιές του Νοέμβρη, στην φοιτητούπολη της Σόφιας, να το σιγοτραγουδώ και να λιώνω, για το τρένο που έφευγε -χωρίς εμένα- στις οκτώ, ταξίδι για την Κατερίνη. Και άλλοι πολλοί, πάντα θα θυμούνται κάποιες σκοπιές μές στην ομίχλη - πέντε οκτώ - που φύλαγαν στην Κατερίνη.
Μόνο εκείνοι οι Τούρκοι μεγαλέμποροι ακτινιδίων, που ζήτησαν να επισκεφθούν το ουζερί και να πάρουν αυτόγραφο από τον ιδιοκτήτη, δεν ξέρουμε με τι είχαν συνδέσει το τραγούδι. "Γνώριζαν", λέει ο Δημήτρης Πόδας, "το τραγούδι και δεν ξέρω πώς, ζήτησαν να τους φέρουν εδώ, στο ουζερί του Λευτέρη, όπως έλεγαν οι στίχοι".
Τελικά, ούτε για το γιο του Λευτέρη έχει πια τόση σημασία η αληθινή ιστορία των στίχων. Αφού κατάφερε να υποδεχθεί στο ουζερί του -"με λουλούδια στην είσοδο και επαγγελματία φωτογράφο", για να αποθανατίσει τις στιγμές- το Μίκη Θεοδωράκη! Και φυλά, σαν κόρη οφθαλμού, το 45άρι δισκάκι της πρώτης εκτέλεσης του τραγουδιού, με τη φαρδιά πλατιά υπογραφή του μουσικοσυνθέτη.
"Το δισκάκι είναι ακόμη μικρό, εγώ μεγάλωσα!", είχε πει η πρώτη ερμηνεύτρια του τραγουδιού, η Μαρία Δημητριάδη, όταν ήρθε η σειρά της να πιει ούζο στου Λευτέρη.
Και μετά πέρασαν κι άλλοι και θα περνούν ακόμη, για να βρουν πάλι ξαφνικά δικούς τους, να πίνουν ούζο στου Λευτέρη…
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΒΕΤΑ ΧΑΙΛΑΤΖΙΔΟΥ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ