Το ρήμα δύω (και δύνω). Του καθηγητή Ν. Βαρμάζη.

Το ρήμα αυτό, γνωστό από την αρχαιότητα, λέγεται και σήμερα για τον ήλιο, το φεγγάρι και τ’ αστέρια (ο ήλιος δύει ή έδυσε) ίσως όμως όχι τόσο συχνά όσο το : ο ήλιος βασιλεύει ή βασίλεψε. Ο ήλιος δύει ή βασιλεύει όταν βυθίζεται στον ορίζοντα. Η έννοια του βυθίζομαι γίνεται σαφέστερη στη λέξη δύτης, παράγωγη από το ρήμα δύω. Δύτης είναι αυτός που βυθίζεται στο βάθος της θάλασσας.
Ιδιότροπη είναι και η χρήση του ρήματος βασιλεύω στις παραπάνω περιπτώσεις. Όταν βασιλεύει κανείς, συνοδεύεται από ισχύ, από λάμψη, από δόξα. Όταν όμως βασιλεύει ο ήλιος, δεν μεσουρανεί, δεν φωτίζει τον κόσμο, που είναι η μεγάλη του εξουσία, αλλά ετοιμάζεται να χαθεί, να χάσει το φως του, όταν βασιλεύει ο ήλιος «η μέρα χάνεται». Φαίνεται λοιπόν ότι το βασιλεύει ο ήλιος, όταν δύει, εδραιώθηκε, διότι η δύση του ήλιου συνοδεύεται με δοξαστικά, βασιλικά χρώματα, με την πορφύρα κ.ά
Ένα άλλο πεδίο στο οποίο δρα το ρήμα δύω είναι το ρούχο και η ενδυμασία. Σύνθετο το δύω ως ενδύω μας δίνει το ένδυμα, την ενδυμασία στη λόγια πορεία του και το ντύνω, ξεντύνω, ντύσιμο στη λα:ική . Η λέξη ρούχο είναι σλαβικής προέλευσης.

*  ανάρτηση στο προφίλ του στο facebook