Το έργο του είναι τιτάνιο, γεμάτο από ριζοσπαστικές εμπνεύσεις: «Είναι ατρόμητος μόνον εκείνος που γνωρίζει τον φόβο αλλά τον ξεπερνάει εκείνος που κοιτάζει την άβυσσο με υπερηφάνεια».
Το αποτέλεσμα της δουλειάς του επηρέασε γενιές θεολόγων, ανθρωπολόγων, φιλοσόφων, κοινωνιολόγων, ψυχολόγων, ποιητών, αλλά εκτός από αναγνώριση δέχτηκε και κριτική. Ακόμα κι έτσι, ο μεγαλοφυής φιλόσοφος, μουσικός και φιλόλογος, απαντούσε:
«Όσο περισσότερο ανεβαίνουμε, τόσο πιο μικροί φαινόμαστε σ’ εκείνους που δεν ξέρουν να πετάνε».
Υπήρξε φίλος μεγάλων ανδρών της εποχής του, όπως ο συνθέτης Βάγκνερ, γνώρισε την επιτυχία και τον σεβασμό, αλλά όλα αυτά τα έχασε, φτάνοντας στα πρόθυρα της τρέλας και σε πολλές ασθένειες που τον οδήγησαν στο τέλος της ζωής του. Τίποτα, όμως, δεν εμποδίζει το μήνυμά του να είναι βαθιά εμψυχωτικό: «Όταν μεταμορφωνόμαστε ριζικά, οι φίλοι μας, αυτοί που δεν έχουν μεταμορφωθεί, μετατρέπονται σε φαντάσματα του παρελθόντος μας η φωνή τους αντηχεί στ’ αυτιά μας σαν να έρχεται από τα τάρταρα, σαν να μην ακούμε τους εαυτούς μας νεότερους, αλλά σκληρότερους και λιγότερο ώριμους».
Αυτό θυμίζει κάτι που λέει ένας σύγχρονος συγγρα φέας, ο Τζο Ντισπέντσα, για τους δύο κινδύνους που αντιμετωπίζουμε όταν διανύουμε τη μέρα της αλλαγής:
1) Οι άλλοι. Στους ανθρώπους δεν αρέσει να αλλάζουμε, ακόμα κι αν είναι ζήτημα επιβίωσης. Μας έχουν συνηθίσει με έναν ορισμένο τρόπο και τους ανησυχεί να μην είμαστε «ελεγχόμενοι», έτσι όπως μας γνωρίζουν. Γι’ αυτό, όταν αρχίζουμε να κολυμπάμε προς την άλλη όχθη, μας φωνάζουν να γυρίσουμε πίσω. Συνεπώς: Ποτέ μην ακούς τους άλλους όταν έχεις αποφασίσει ν’ αλλάξεις.
2) Οι φόβοι μας. Ο Ντισπέντσα δηλώνει ότι η αλλαγή είναι σαν να διασχίζεις ένα ποτάμι με παγωμένο νερό. Πολλοί ορμάνε και, φτάνοντας στη μέση του ποταμιού, λένε: «Είναι κρύο!», κι επιστρέφουν εκεί που ήταν, στην περιοχή άνεσής τους. Κανένας δε μας είπε πως η αλλαγή θα ήταν άβολη. Γι’ αυτό, ο δεύτερος νόμος θα ήταν: Ποτέ μην ακούς τους φόβους σου όταν έχεις αποφασίσει ν’ αλλάξεις.
99% ευτυχισμένοι
ΑΛΛΑΝ ΠΕΡΣΥ
Εκδόσεις Πατάκη