Σαν σήμερα στες 23 του Μάρτη
"Διορισθείς παρά του Γενικού Εφόρου
της ημετέρας Εταιρείας του εκλαμπροτάτου κυρίου κυρίου Αλεξάνδρου Υψηλάντου
Αρχηγός και Έφορος τούτων των μερών
της Μακεδονίας ...",
έγραφε
ο ζάπλουτος έμπορος του μπαμπακιού
και τραπεζίτης
ο Μανώλης ο γιός του Παππά της Δοβίστας, κεφαλοχωρίου παρά τας Σέρρας,
προς τους "Φιλογενεστάτους αδελφούς και βουλευτές της Ελευθερίας του Ελληνικού Γένους" εις Ύδραν.
Ο κύρ Μανώλης είχε προκόψει
με την εξυπνάδα , τους ανοιχτούς ορίζοντες
του μυαλού του, την ακάματη εργατικότητά του,
είχε με έδρα τας Σέρρας αρχικά και με αντικείμενο την εμπορία του λευκού χρυσού της εύφορης πεδιάδας του Στρυμόνα, το μπαμπάκι,
είχε ξανοιχτεί στην Κωνσταντινούπολη και την Βιέννη με υποκαταστήματα εμπορικά με το πλεονέκτημα της ποιότητας του μπαμπακιού αφ' ενός και την αδαμάντινη προσωπικότητά του αφ' ετέρου, όταν έλεγε μπέσα κι έδινε το χέρι του,
ο κόσμος να χαλνούσε ο λόγος ήταν λόγος, αντρίκειος ο λόγος του Παππά, γιαυτό και τον σέβονταν Ρωμιοί και Τούρκοι, Βενετσιάνοι και Τεργεστηνοί, Φράγκοι κι οι Βιεννέζοι της Αούστριας, οι αγρότες των Σερρών που συγκέντρωνε την σοδειά τους, οι καμηλιέρηδες που με τα καραβάνια μετέφεραν το βαμβάκι στα λιμάνια είτε στη Σαλονίκη γιά να ταξιδέψει στη Τεργέστη και την Βενετιά είτε στο Δούναβη να ανηφορίσει με τα ποταμόπλοια των Κεφαλλονιτών στη Βιέννη και την Βουδαπέστη,
όπως πριν λίγα χρόνια είχε ανέβει ο αυγερινός της Λευτεριάς, το άστρο της αυγής, ο βάρδος που σάλπιζε τον Θούριό του ανασκαλεύοντας τις στάχτες γιά να βρεί σπίθες να ξανανάψει το πύρ της ταπεινωμένης Ρωμιοσύνης, να ξαναφουντώσει και το κατάφερε πόθος στους ραγιάδες, πόθος αγώνα γιά Λευτεριά,
ο Ρήγας ο Βελεστινλής,
που τον προδώσαν και τον παραδώσαν οι χριστιανοί Ευρωπαίοι στους Τούρκους γιά να τον πνίξουν στο κάστρο του Βελιγραδίου, στις όχτες του Δούναβη,
ναί, και τα καραβάνια του κυρ Εμμανουήλ Παππά με τους ένοπλους καμηλιέρηδες του, ένα μικρό προσωπικό στρατιωτικό σώμα,
στην ίδια ρότα μ' αυτήν του Ρήγα,
ένοπλους γιά την προστασία των εμπορευμάτων, ενόπλους που ετοιμάζονταν κι άς μην τον γνώριζαν, να χρησιμοποιήσουν τούτα τα όπλα γιά να υπερασπιστούν στα επόμενα χρόνια το πιό πολύτιμο στον κόσμο τζιβαερικό, την Λευτεριά της Πατρίδας, και με τούτη την άπλα της ψυχής του, με τούτο το αετίσιο βλέμμα να εποπτεύει το εμπόριο και τον καιρό, είχε καζαντίσει, είχε δυνατότητα να δανείζει τους πασάδες, να τους επηρεάζει γιά να γίνεται ευκολότερη η ζωή των υπόδουλων, να ανασταίνει την πολυμελή φαμελιά του με τα ένδεκα παιδιά, να προκαλεί τον φθόνο , να ελκύεται και να μυείται
στην Φιλική Εταιρεία !
Φιλογενέστατε κύριε Εμμανουήλ Παπά,
τον προσφωνεί ο φίλος και αδελφός Αλέξανδρος Υψηλάντης συγχαίρων γιά την μύησή του στην Φιλική Εταιρεία,
«πληροφορηθείς πόσον η ευαίσθητος ψυχή σου καταφλέγεται από τον προς την Πατρίδαν ένθεον έρωτα ... τώρα ότε όλων των τάξεων του ελληνικού γένους τα μέλη αγωνίζονται υπέρ της κοινής ευδαιμονίας της πατρίδος μας... ότι θέλετε φιλοτιμηθή να συνεργήσετε εις τον ιερόν σκοπόν
και συγκαταλεχθήτε στον χορόν των Σωτήρων της Ελλάδος " !
Και βέβαια συγκαταλέχτηκε !
Κι ούτε τον ένοιαζε καθόλου
εάν μικρόνοες συγγραφείς σχολικών βιβλίων, αργότερα στο απελευθερωμένο πιά κράτος,
θα αποσιωπούσαν ή θα υποβάθμιζαν ή θα περνούσαν με ψιλά γράμματα την παλικαρίσια απόφασή του να θυσιάσει τα πάντα , μα τα πάντα ,
κι όχι μόνον την τεράστια περιουσία του,
περιουσία γιά την οποία θα έτρεμε το φυλλοκάρδι πολλών κοτζαμπάσηδων, και των τότε και των τώρα, των νύν και αεί προσκεκολλημένων στη μονέδα και τον παρά , λές και πήρε κανείς μαζί του στον άλλο κόσμο χρυσίο ή αργύριο,
μα να θυσιάσει την οικογένεια , τις ζωές των παλικαριών γιών του που έπεσαν μαχόμενα στις μάχες γιά την Λευτεριά και βέβαια να μην λογαριάσει, να μην φειστεί ουδόλως
την δικιά του ζωή !
Γιαυτό άφησε τα αρχοντικά του και τα υποστατικά στη Ντοβίστα και τα Σέρρας, τα εμπορικά του, τις αποθήκες και τα υποκαταστήματά του στην Κωνσταντινούπολη και την Βιέννη, την βολή και τις ανέσεις του πλάι στον Βόσπορο, την υπόληψή του και τις υψηλές επαφές του παρά τη Υψηλή Πύλη στην στη Κωνσταντινούπολη και νάτος, αφού πήρε την ευχή του μαρτυρικού Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε',
επιβιβάζεται στις 23 του Μάρτη ,
κρατείστε παρακαλώ την ημερομηνία,
ναι, στες 23 του Μάρτη στους χίλιους οχτακόσιους είκοσι ένα χρόνους μετά την Χριστού Γένναν, επιβιβάζεται στην Κωνσταντινούπολη νύχτα
στο μπρίκι του καραβοκύρη Χατζή Βισβίκη από την Αίνο, που κι αυτός είχε μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία, ένα μπρίκι φορτωμένο με όπλα, τουφέκια, πιστόλες, τρομπόνια, σφαίρες, μπαρούτι, μολύβι, όπως λεπτομερώς αναγράφονται σ' ένα δίφυλλο σημείωμα που σώζεται στο Αρχείο της Οικογενείας του Εμμανουήλ Παππά, με τον καπετάν Νικόλα Λυκιαρδόπουλο στο τιμόνι του καραβιού, διαπλέουν σπεύδοντες την Θάλασσα του Μαρμαρά, τα μπουγάζια της Έλλης , το Βόρειο Αιγαίο ανάμεσα Λήμνο κι Ίμβρο κι αποβιβάζονται ανήμερα του Ευαγγελισμού ,
όταν ψάλλεται η Δοξολογία στην Αγία Λαύρα στα Καλάβρυτα, ποδίζουν και δένουν στην αγιονορείτικη προβλήτα της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου, κηρύσσοντας την Επανάσταση γιά Λευτεριά στη Μακεδονία.
Φειδωλοί οι καυμένοι ιστοριογράφοι της μικροψυχίας, του μικροελλαδισμού, επιχειρούν μυωπικά να προσδιορίσουν και να περιορίσουν τοπικά τα της Επαναστάσεως.
Ποτέ δεν διδάχτηκε στο σχολειό το συνολικό σχέδιο του στρατιωτικού νού και Γενικού Εφόρου της Φιλικής Εταιρείας του Αλέξανδρου Υψηλάντου, αξιωματικού του Ρωσσικού Στρατού, γιά τριπλή έναρξη της Επανάστασης στην Μολδοβλαχία αρχικά και στη Μακεδονία και τον Μωριά στη συνέχεια γιά να υπάρξη σύγχυση στην Υψηλή Πύλη, γιά να υποχρεωθούν σε διάσπαση των δυνάμεων , γιά να μην υπάρχει μόνον μιά εστία επαναστατική την οποία εύκολα θα μπορούσαν συγκεντώνοντας όλο τον στρατό να καταστείλουν.
"Παρακινηθέντες παρ' εμού ",
συνεχίζει ο φίλος και αδελφός υπερασπιστής της Μακεδονίας Εμμανουήλ Παππάς, έτσι υπογράφει την επιστολή προς τους Υδραίους,
"όλοι ετούτοι των μερών της Μακεδονίας, ύψωσαν την σημαίαν του Σταυρού,
λαβόντες και τα άρματα ανά χείρας, εκινήθησαν κατά του εχθρού " !
Γιαυτό υπογραμμίζει
ο φιλογενέστατος κυρ Μανώλης,
αυτός που παρακίνησε τους ραγιάδες,
αυτός που ηγήθηκε της Επανάστασης στη Μακεδονία,
αυτός που αγόρασε τα όπλα και πολεμοφόδια ιδίοις αναλώμασι,
εκείνος που με την δική του περιουσία πλήρωσε, πλήρωνε ναυλώσεις και καράβια, καπεταναίους και ναυτικούς, παρήγγειλε και πλήρωνε όπλα, σφαίρες, μπαρούτι,
αυτός που αγόραζε τρόφιμα όχι μόνο γιά τους αρματωμένους αλλά και τους συμπαραταχθέντες και γιά τους καλογήρους,
αυτός έκκλησιν απευθύνει στους Υδραίους :
"ανάγκη πάσα λοιπόν, φιλογενέστατοι αδελφοί και βουλευταί της νήσου Ύδρας να λάβητε σπλάγχνα οικτιρμών, να διορίσετε δώδεκα αρματωμένα καλά καράβια, ανάλογα εις τους βαρβάρους και τυράννους τούτων των μερών, εξ αυτών τα μεν οκτώ δυνατότερα να διοριστούν να κτυπήσουν συγχρόνως μεθ' ημών το κάστρον της Θεσσαλονίκης, τα δε τέσσερα , άν είναι και αδυνατότερα δεν πειράζει να διοριστούν από την Καβάλαν εις το Άγιον Όρος ..." !
Είχαμε καθίσει έξω από τις Καρυές ,
την Καθέδρα των Γερόντων του Αγίου Όρους, φοιτητές της Νομικής και της Φιλοσοφικής,
στην βρύση που μέχρι σήμερα φέρει το όνομα του πρωτοκαπετάνιου της Επανάστασης στη Μακεδονία, του μεγαλέμπορου-τραπεζίτη Εμμανουήλ Παππά από την Ντοβίστα των Σερρών,
αφού αυτός με δαπάνες του την ωκοδόμησε στη ρεματιά πάνω στο μονοπάτι που οδηγεί από το Πρωτάτον των Καρυών, όπου φυλάσσεται η εικόνα της Κυρίας Θεοτόκου, του αρχαγγελικού ύμνου "Αξιον Εστίν" , προς την παλαίφατη Μονή του Κουτλουμουσίου, να δροσιστούμε και να πού κρεμόμαστε από τα χείλια του αφηγούμενου Γέροντα Ιερόθεου, τον του Κελλίου του Αγίου Νικολάου του Χαλκιά, όπου εφιλοξενείτο επισκεπτόμενος ο μαίστωρ της ζωγραφικής Γιάννης Τσαρούχης, ως στρουθίον μονάζον επί δώματος, τον Γέροντα Ιερόθεο, που ως εκδότης του εξαιρετικού περιοδικού "Πρωτάτον" έγραψε ιστορία στα αγιονορείτικα γράμματα και πράγματα,
σε τούτη την βρύση του Εμμανουήλ Παππά
είχαμε καθίσει να απολαύσουμε νάματα πολυχεύμονος πηγής, αφού προηγουμένως είχαμε μοναδικά ξεναγηθεί στον θαβώρειο κόσμο που αποτύπωσε τοιχογραφώντας με τον απαράμιλλο χρωστήρα του, ο κλεινός μαίστωρ της ζουγραφίας, άλλος πάλιν Μανώλης,
ο κυρ Μανουήλ ο Πανσέληνος,
και τώρα απολαμβάναμε τη δεύτερη τούτη ξενάγηση, την ξενάγηση ιστορικής μνήμης στα της Επαναστάσεως του Γένους, με πρωτοστάτη τον Σερραίο Εμμανουήλ Παππά και σημείο έναρξης του Αγώνα , το Άγιον Όρος , την Μονή του Εσφιγμένου.
Μας είχε καθηλώσει η αφήγηση του πατρός Ιεροθέου καθώς το πρώτον , βρισκόμασταν σε επαφή με χώρους, γεγονότα, ιστορικές ενθυμήσεις, ηρωικές πράξεις, αλτροισμούς, θυσίες που οδήγησαν στην ανάβλυση της Ελευθερίας , ως μύρου από τα κόκκαλα των Ελλήνων τα ιερά !
Κάτω από την επιστολή του Εμμανουήλ Παπά προς του Υδραίους, συμπλήρωσε ο γλαφυρός στις διηγήσεις του Γέροντας Ιερόθεος, φιλίστωρ και φιλότεχνος, φιλόξενος και φιλότιμος, ο φίλος της Αρλέτας που γιά χάρη του έγραψε το τραγούδι της "Στο μπάρ το Ναυάγιο..", παρά πόδας τούτης της εναγώνιας έκκλησης προς τους Υδραίους υπάρχει σημείωση , ιδιόχειρος του πρωτοκαπετάνιου :
" Η παρούσα μου συντροφεύεται μέσον
της Κοινότητος του Αγίου Όρους,
οίτινες σας στέλνουν επαυτό τούτον
τον άνθρωπον τους ..."
Ελάτε τώρα , θα πάμε να πάρουμε έναν καφέ στο αρχαίο Κελλί του Ραβδούχου, λίγο πιό κάτω από εδώ , όπου κατά την παράδοση , φιλοξενούνταν ο πρωτομάστορας της Επανάστασης στη Μακεδονία,
ο συμπατριώτης σας , ο Εμμανουήλ Παππάς , και σε τούτο το κελλί φυλάσσονται και τα όπλα του. Μας περιμένει ο Γέρο Γιάννης , γιά ένα κέρασμα !
Απλώς, είπε ,
καθώς ήδη είχαμε πάρει στο κατωφερές μονοπάτι μέσα στο δάσος της καστανιάς, απλώς σκεφτείτε , πιά θα μπορούσε να ήταν η τύχη και η τροπή της Επαναστάσεως εάν οι Υδραίοι είχαν ανταποκριθεί στην προτροπή κι είχαν στείλει τα δώδεκα πλοία κι η Θεσσαλονίκη είχε καταληφθεί στα 1821 !
Αλλά τα γινόμενα ουκ απογίγνονται !
Διακόσια χρόνια και ,
από τότε
που ο Εμμανουήλ Παππάς και τα παλικάρια του
κι "όλοι οι παρακινηθέντες υπ' αυτού
ύψωσαν την σημαίαν του Σταυρού
λαβόντες και τα άρματα ανά χείρας",
καθώς ο ίδιος ανακοινώνει κι υπογράφει !
Τύπος γενόμενος
με την φιλοπατρία ,
την ανιδιοτέλεια, την θυσία του,
δείχνοντάς μας
ευθεία οδόν ίνα πορευσόμεθα !
Χρόνια πολλά, αδέρφια !