25.3.25

Αρματολοί του Λιτοχώρου


Εθνική εορτή 25ης Μαρτίου στο Α Δημοτικό σχολείο το 1940.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πολλοί Λιτοχωρίτες δεν συμβιβάστηκαν με τον κατακτητή. Βγήκαν στα βουνά και έγιναν κλέφτες και αρματολοί. Ένας από αυτούς ήταν και ο Λιτοχωρίτης Λάππας.

Ο Λάπας γεννήθηκε στο Λιτόχωρο
τον 18ο αιώνα και ήταν το πρωτοπαλίκαρο του Πάνου Ζήδρου (αχικαπετανιος κλέφτης και άλλοτε διορισμένος αρματολός στα χρόνια της Τουρκοκρατίας).
Ο σουλτάνος πληροφορημένος για την δράση του διατάζει να συλλάβουν τον Λάπα ζωντανό και να τον φέρουν στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Λάπας στην αρχή κρύβεται.
Προδίδεται όμως και παραδίδεται στους ανθρώπους του Πασά των Ιωαννίνων από τον φίλο του Αλβανό Σουλεϊμάν Τσιαπαρη. 
Καθ'οδόν προς τα Γιάννενα οι Σουλιώτες επιτίθενται στην συνοδεία και απελευθερώνουν τον Λάπα.
Ο Λάπας συνεχίζει την έντονη δράση του κατά των Τούρκων μέχρι που το 1785 στην Πίνδο,σε μια συμπλοκή, τραυματίζεται και πεθαίνει.
Στο γνωστό τραγούδι ο Ζήδρος κάνει γλέντι για το γάμο του γιού του ή κατά άλλους του ανιψιού του.


Κατά το έθιμο οι συγγενείς και φίλοι προσκεκλημένοι φέρνουν ως δώρο αρνιά,
κατσίκια, προβατίνες και κριάρια στολισμένα. 

Ο μόνος που ο Ζήδρος ξέχασε ή δεν ήθελε να καλέσει είναι ο Λάπας, το πρωτοπαλίκαρο του, τον οποίο ανέθρεψε ως ψυχοπαιδι.
Ο Λάπας, με τη λεπτή ευγένεια και την γενναιότητα που τον διέκρινε, παρά την περιφρόνηση, έρχεται στο γάμο φέρνοντας ως δώρο ακριβό, στολισμένο ένα ζωντανό ελάφι.
Έτσι επικράτησε η έκφραση:
"Ο Λάπας πήγε ακάλεστος στο γάμο"
Τα ερείπια του σπιτιού του στο Λιτόχωρο σώζονταν μέχρι το 1940.

Από το βιβλίο του αείμνηστου Σπύρου Νταβανου.