Ακούστε, κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συνάδελφοι στη Βουλή, εκπρόσωποι των Κυπρίων εν Ελλάδι, ακούστε πως περιγράφει ένας θαυμάσιος διανοούμενος Γάλλος και πολιτικός, ο Μωρίς Ντρυόν, μέσα από την επίζηλη θέση της Κύπρου τη δοκιμασία της:
«…ακίνητο πλοίο, αγκυροβολημένο μέσα στον κόλπο που σχηματίζουν τρεις ήπειροι του παλιού κόσμου. Η Κύπρος είναι ο πρώτος σκοπός, η πρώτη έλξη, το πρώτο καταφύγιο των αρχαίων ναυτικών που έριχναν στα κύματα τα όνειρα τους για περιπέτειες και τις ελπίδες τους για εμπόριο. Είναι όμως και το πρώτο βήμα για τις μικρές χώρες οι οποίες ευρισκόμενες στις ακτές της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης επιζητούν να επεκταθούν. Για τις πόλεις που θέλουν να γίνουν Βασίλεια. Για τα Βασίλεια που θέλουν να γίνουν αυτοκρατορίες και που βλέπουν στη θάλασσα το μέλλον της δυνάμεώς των.
Οι Αιγύπτιοι επιθυμούν να ασφαλίσουν τον έλεγχο της θαλάσσης όπου εκβάλει ο Νείλος. Χρειάζονται την Κύπρο. Η μινωική Κρήτη οργανώνει την θαλασσοκρατορία της. Χρειάζεται την Κύπρο. Όταν οι Φοίνικες θα πάνε να ιδρύσουν την Καρχηδόνα, θα περάσουν αναγκαστικά από τη Κύπρο. Όταν οι Αχαιοί και γενικότερα οι Έλληνες θα αποδυθούν στην κατακτητική πολιτική και θα σπείρουν παντού πόλεις και πρακτορεία εμπορικά θα είναι αναγκασμένοι να δημιουργήσουν στήριγμα στην Κύπρο».
Όλοι με τη σειρά τους, ανάλογα με τις περιστάσεις τις ιστορικές, θα θελήσουν να την κυριεύσουν ή να εξασφαλίσουν την εύνοιά της. Όλοι λοιπόν εποφθαλμιούν την Κύπρο, τη μοναδική… Αλλά αγαπητή μας Κύπρος, αυτές οι χάρες σου οι εξαιρετικές, αυτές οι αξίες σου, αυτή η έλξη σου υπήρξαν ακριβώς και η σφραγίδα της πικρής σου μοίρας. Και συνεχίστηκε αυτή η έλξη της Κύπρου και αργότερα με το Βυζάντιο, με την οθωμανική αυτοκρατορία, με τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο, με τους Γάλλους, με τους Βενετούς και από το 1878 με τους Άγγλους, ώσπου στις 16 Αυγούστου του 1960 υπεστάλη η αποικιοκρατική σημαία της Μεγάλης Βρετανίας.
Και αύριο, η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος της Κύπρου, η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κύπρου θα γιορτάσουν για μια ακόμη χρονιά την επέτειο της Ανεξαρτησίας. Η Βουλή των Ελλήνων και η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κύπρου, με αφορμή τα 50 χρόνια από την τραγωδία της εισβολής και της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής στην Κύπρο, απεφάσισαν να διοργανώσουν μία Έκθεση και μία έκδοση. Και σ’ αυτήν την Έκθεση συναποφασίσαμε να παρουσιάσουμε – για να λεηλατήσω τα πολύ ωραία λόγια της αγαπητής μου Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων – «αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε και το τραύμα και το θαύμα, και το τραύμα και το άλμα», να μην περιοριστούμε μόνο στην απεικόνιση της ζημιάς, της καταστροφής, της ανθρωπιστικής καταστροφής η οποία συνέβη πριν από 50 χρόνια και που για πάρα πολλούς συνεχίζεται ακόμη. Αλλά, να παρουσιάσουμε και την άλλη όψη, ότι παρά το τραύμα, παρά την εισβολή, παρά την κατοχή, παρά την τραγωδία, η Κύπρος σήκωσε και πάλι ανάστημα.
Η Κύπρος είναι τα τελευταία 20 χρόνια μέσα στον πυρήνα, τον πιο περιζήτητο παγκοσμίως πυρήνα των προηγμένων κρατών του κόσμου. Η Κύπρος φέτος προεδρεύει μιας πρωτοβουλίας κρατών της Μεσογείου, του Med9, όπου η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Κροατία, η Μάλτα, η Ελλάδα μετέχουν μαζί με την Κύπρο σε μία προσπάθεια να αναδείξουν τη Μεσόγειο σε πρωτοπόρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σε πρωτοπόρο διεκδικητή τους διεθνούς δικαίου. Κι όταν στη Μάλτα πέρυσι παρεδόθη η σκυτάλη της Προεδρίας αυτής της Συνόδου στην Κύπρο, η ανακοίνωση αυτών των μεσογειακών χωρών μίλαγε για την επικράτηση του διεθνούς δικαίου, για την επικράτηση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την περίπτωση της Κύπρου. Εμείς, λοιπόν, εδώ, με καρτερία και απαντοχή θυμόμαστε την τραγωδία, αλλά τιμούμε και τον υψωμό μιας χώρας, που παρά την τραγωδία, αντιμετώπισε τα προβλήματά της, στέγασε τους πρόσφυγές της, καλλιέργησε τον πολιτισμό και την παιδεία της, έφτιαξε καινούρια αεροδρόμια, καινούριους δρόμους, καινούριες γέφυρες και ατενίζει το μέλλον με καρτερία και εμπιστοσύνη στον εαυτό της.
Η Ελληνική Βουλή και η Κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων θα σας παρουσιάσουν ένα χρονικό, ένα οδοιπορικό πριν το 1974, το 1974 και μετά το 1974. Περιπτώσεις ατομικές ανθρώπων που βίωσαν αυτά τα γεγονότα, που βίωσαν τη φρίκη που κατά τον ποιητή: «Δεν μιλιέται. Αμίλητη η φρίκη προχωρεί και στάζει στη ζωή μας και στον ύπνο μας», που βίωσαν όμως και το καθήκον του υψωμού, το καθήκον της συνέχειας της ζωής και της περιπέτειας αυτής της επίζηλης Νήσου, η οποία το επίζηλό της, προφανώς, το πλήρωσε πολύ ακριβά, αλλά και που το κρατάει σαν πολύτιμο πετράδι μέσα στη διεκδίκησή της για ισότητα, για μία κυριαρχία, για μία ιθαγένεια, για μια διεθνή προσωπικότητα, για μία ύπαρξη χωρίς διχασμούς, χωρίς κατοχικά στρατεύματα, χωρίς εγγυήτριες δυνάμεις, ισότιμη με όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου και δη της Ευρώπης.
Ο πόνος της καταστροφής έγινε κεντρί δημιουργίας. Κι αν ο πόνος είναι μνησιπήμων - κι αν ο πόνος, δηλαδή, μας προκαλεί την περιγραφή μνήμης αβάσταχτης - ο πόνος είναι και εγερτήριος. Σε αυτήν την Έκθεση, κυρίες και κύριοι, θα δείτε πως ο μνησιπήμων πόνος έγινε και εγερτήριος, και σε αυτήν την έγερση η Ελλάδα, η Βουλή των Ελλήνων σύσσωμη παραμένει δίπλα στην Κύπρο, ώστε η τραγωδία του 1974 να μην αποτελέσει την τελευταία πράξη του μικρασιατικού δράματος, να μην καταχωρηθεί στην ιστορική πορεία η εισβολή και η κατοχή σαν την τελευταία, καθυστερημένη, αλλά τελευταία πράξη του μικρασιατικού δράματος, αλλά σαν μια βαριά ακόμα περιπέτεια η οποία θα μείνει πίσω και θα αφήσει μία δύσκολη, τραγική μνήμη πάνω στην οποίαν όμως χτίστηκε η νέα πορεία της Κύπρου. Ο πόνος δεν είναι μόνο μνησιπήμων, αλλά είναι και εγερτήριος. Για αυτήν τη μνήμη αυτού του πόνου θα μιλήσουμε σήμερα, αυτή τη μνήμη αυτού του εγερτήριου πόνου υπηρετεί αυτή η Έκθεση και αυτή η έκδοση και με αυτά τα λόγια εξοχοτάτη κυρία Πρόεδρε της Βουλής των Αντιπροσώπων, αγαπητοί συνάδελφοι στη Βουλή, κυρίες και κύριοι με αυτά τα λόγια θα ήθελα να σας καλωσορίσω για να δείτε πως η καρτερία τελικά θα επικρατήσει και η Κύπρος ολόκληρη θα ξανανθίσει όπως παλαιότερα, παρά την επίζηλη θέση της, παρά την πικρή της μοίρα θα έχει μια καλύτερη εξέλιξη και σήμερα παραμονή της Ανεξαρτησίας της, εδώ, στην Αθήνα, στο Καπνεργοστάσιο, αυτήν την καρτερία τιμούμε και αυτήν τη μνήμη υπηρετούμε. Σας ευχαριστώ πολύ.
Δήλωση του Προέδρου της Βουλής αμέσως μετά την ξενάγηση στην Έκθεση
Ολοκληρώθηκε η ξενάγηση. Θα την δείτε κι εσείς με ησυχία σε λίγο. Ήθελα να πω κάποια χρήσιμα πληροφοριακά στοιχεία.
Ο τελευταίος βρετανός κυβερνήτης της Κύπρου, πριν πάει στην Κύπρο ήταν κυβερνήτης στη Νιγηρία και στην Τζαμάικα. Η Τζαμάικα είχε το μεγαλύτερο εξαγωγικό εμπόριο ζάχαρης στον κόσμο. Η Νιγηρία είχε άφθονο πετρέλαιο. Η Κύπρος είχε αυτό που είπα στην ομιλία μου, μία θέση κρίσιμη γεωπολιτική, η οποία έγινε ακόμη πιο κρίσιμη μετά την εκδίωξη των Αγγλογάλλων από το Σουέζ. Οι Άγγλοι όταν έφυγαν από το Σουέζ ενίσχυσαν τις βάσεις τους στην Κύπρο. Τότε λοιπόν δεν μέτραγε αυτός ο πόνος που σήμερα εκτίθεται εδώ. Μέτραγε το πετρέλαιο, η ζάχαρη και η θέση της Κύπρου, κι αυτά δεν τα λέω με έναν γλυκανάλατο τρόπο. Παρά το ότι δεν τα συμμερίζομαι προσπαθώ να τα αντιλαμβάνομαι όλα αυτά.
Από εδώ και πέρα όμως στο παγκόσμιο στερέωμα και το είδαμε στον ΟΗΕ φέτος, στην 79η σύνοδο της Γενικής Συνελεύσεως, το θέμα του ΟΗΕ ήταν το μέλλον του ΟΗΕ και το μέλλον του κόσμου. Και το μέλλον του κόσμου πια δεν μπορεί αζημίως να καθορίζεται από τη ζάχαρη, το πετρέλαιο και τη γεωπολιτική. Γιατί έχουμε βλάψει τόσο πολύ τον κόσμο, με τη ζάχαρη, το πετρέλαιο και την γεωπολιτική, που αν δεν συνεννοηθούμε δεν θα υπάρχει πια κόσμος, για να εξάγει ζάχαρη και να παράγει πετρέλαιο. Κάποιοι αρχίζουν και το αντιλαμβάνονται και η μετάβαση η μεγάλη, η μετάβαση η κορυφαία προς λύση τέτοιων δραμάτων θα είναι, όταν το μέγεθος του δικαίου, γιατί εδώ δεν έχουμε το δίκαιο με το μέρος μας, έχουμε το μέγεθος του δικαίου με το μέρος μας, θα είναι η δύναμις του δικαίου. Μέχρι στιγμής έχουμε με το μέρος μας το μέγεθος του δικαίου. Αν θέλει η ανθρωπότητα να επιβιώσει θα μετατρέψει το μέγεθος του δικαίου σε δύναμη του δικαίου. Αν δεν θέλει και θέλει να συνεχίσει με τη ζάχαρη και το πετρέλαιο, αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία, αυτό που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή θα συμβεί παγκοσμίως και τότε δεν θα υπάρχει κανείς να απολαμβάνει, ούτε τη ζάχαρη ούτε το πετρέλαιο.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.