Χαιρετισμός του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνου Τασούλα, στην παρουσίαση του βιβλίου του πρώην υπουργού και συγγραφέα, κ. Γιώργου Σούρλα
«Κυρίες και κύριοι, περιορίζομαι στο κυρίες και κύριοι γιατί οι προσφωνήσεις έγιναν καταλεπτώς.
Κυρίες και κύριοι βρισκόμαστε εδώ σήμερα ενόψει της εθνικής επετείου της 28ης Οκτωβρίου σε λίγες μέρες, για να τιμήσουμε έναν συγγραφέα, ένα βιβλίο και ένα οδοιπορικό.
Ο συγγραφέας είναι ο Γιώργος Σούρλας, ο παλιός συνάδελφος στη Βουλή, εννιά φορές βουλευτής Μαγνησίας, υπουργός, Αντιπρόεδρος της Βουλής.
Το βιβλίο είναι αυτό που θα παρουσιάσουν οι εκλεκτοί φίλοι σε λίγο. Είναι το τέταρτο βιβλίο του Γιώργου Σούρλα, με θέμα την τιμή και δόξα στους πεσόντες του βορειοηπειρωτικού έπους. Τα προηγούμενα έχουν βραβευθεί και από την Ακαδημία Αθηνών.
Και το οδοιπορικό, εις το οποίο αναφέρομαι, έχει να κάνει από το 2005, όταν ξεκινάει αυτή η προσπάθεια ανάδειξης αυτού του εθνικού θέματος. Όταν ξεκινάει μια προσπάθεια να σπάσει το φράγμα της λησμονιάς και της παραγνώρισης των πεσόντων στο βορειοηπειρωτικό έπος και να τους αποδοθεί η στοιχειώδης οφειλόμενη τιμή της ταφής, κατά τα έθιμα και κατά τη θρησκεία μας. Το 2005 διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μια τεράστια παράλειψη, η οποία διαιωνιζόταν μες στις δεκαετίες. Και ανελήφθη μια πρωτοβουλία από τον Γιώργο Σούρλα, από τέκνα και συγγενείς πεσόντων και από άλλους, ώστε να ευαισθητοποιηθούν οι αρμόδιοι παράγοντες της πολιτείας και να γίνουν οι κατάλληλες ενέργειες προς την αλβανική πλευρά, ώστε οι χιλιάδες πεσόντες αυτού του αφάνταστου ηρωικού έπους του ‘40 να τύχουν της πρέπουσας μεταχείρισης. Το οδοιπορικό είναι λεπτομερές, είναι συγκινητικό, είναι κοφτό, είναι συγκεκριμένο και δείχνει βήμα βήμα τις ενέργειες και τις προσπάθειες που έγιναν. Το φως απλωνόταν. Όλη αυτή η πίεση προς τους πάντες και στο τέλος φτάνουμε στα αποτελέσματα.
Είχα την τύχη, μέσα σ’ αυτό το οδοιπορικό των σχεδόν 20 ετών, κυριολεκτικά 19 ετών, να παίξω έναν καθοριστικό ρόλο σε κάποιες σημαντικές φάσεις αυτής της εξελίξεως. Τα περιγράφει ο αγαπητός συνάδελφος, Γιώργος Σούρλας, σε αυτό του το βιβλίο. Στις 9 Φεβρουαρίου του 2009, στα Τίρανα, σε αποστολή κοινή του υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος και του υπουργείου Εθνικής Αμύνης, με επικεφαλής την τότε υπουργό Εξωτερικών κ. Μπακογιάννη, ο ομιλών, ως Υφυπουργός Εθνικής Αμύνης, υπογράφω εκεί στα Τίρανα, με την αντίστοιχη υφυπουργό Εθνικής Αμύνης της Αλβανίας, επιτέλους, τη συμφωνία Ελλάδος-Αλβανίας για την εκταφή, αναζήτηση, ταυτοποίηση και ενταφιασμό εν συνεχεία των Ελλήνων πεσόντων στο βορειοηπειρωτικό έπος. Αυτή η συμφωνία, που υπεγράφη τον Φεβρουάριο του 2009 στα Τίρανα, έγινε νόμος του κράτους λίγους μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 2009 και είναι ο νόμος 3782 του 2009. Ένα χρόνο πριν την υπογραφή αυτής της συμφωνίας -για να δείτε πως στη διεθνή σκηνή αυτά τα πράγματα προάγονται, ασχέτως ιστορικού χρέους, συναισθημάτων ή παραλείψεων- ένα χρόνο πριν η Ελλάδα εκαλείτο να έχει λόγο για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας. Και όπως σωστά ελέχθη, με πρωτοβουλία του Γιώργου Σούρλα, η Ελλάδα έκανε καθαρό και ξάστερο ότι δεν θα συναινέσει εις την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, εάν δεν προχωρήσει η Αλβανία εις την υπογραφή αυτής της συμφωνίας. Έτσι υπεγράφη αυτή η συμφωνία. Η δυσανεξία, όμως, της γείτονος χώρας για αυτό το θέμα, ακόμη και για την υπογραφή της, συνεχίσθηκε να υπάρχει και μετά από εννιά χρόνια απ’ αυτή την υπογραφή της συμφωνίας, γιατί μετά από άλλα εννιά χρόνια μη τήρησης της συμφωνίας από την άλλη πλευρά, έγινε κατορθωτό να γίνουν οι πρώτες πρέπουσες ταφές στο νεκροταφείο στους Βουλιαράτες των πρώτων 100 πεσόντων, τα οστά των οποίων ευρίσκοντο σε έναν ομαδικό τάφο στο Ντραγκότι. Από τον ομαδικό τάφο στο Ντραγκότι, τον Αύγουστο του 2018, ετάφησαν οι πρώτοι 100, σε υλοποίηση εκείνου του νόμου και εκείνης της συμφωνίας. Έκτοτε τα πράγματα εξελίχθηκαν με κάπως πιο αποδεκτούς ρυθμούς. Θα σας αναφερθεί σε λίγο σε ποια φάση βρισκόμαστε τώρα.
Και εν συνεχεία η τοπική αυτοδιοίκηση πήρε τη σκυτάλη. Ο δήμος Καλπακίου, σήμερα δήμος Πωγωνίου, υπό τον δήμαρχο, Κωνσταντίνο Καψάλη, πήρε τη σκυτάλη και, με τη συμπαράσταση την οικονομική της Βουλής των Ελλήνων, υλοποιεί αυτή τη στιγμή σε ένα χώρο κοντά στο Καλπάκι, λίγα μέτρα βορειότερα του χωριού, υλοποιεί το Μνημείο των Πεσόντων, όπου θα αναγράφονται όλα τα ονόματα των πεσόντων και μέσα στη χώρα και μέσα στη Βόρειο Ήπειρο. Αυτά τα 12.500 χιλιάδες ονόματα των πεσόντων, σε λίγους μήνες θα μπορεί κανείς να τα προσκυνήσει και να έχει τη γοητεία της συγκίνησης, σε αυτή τη θέση, που σήμερα έχει επιλεγεί και υλοποιείται αυτό το έργο.
Είχα και εδώ την τύχη να έχω έναν καθοριστικό ρόλο. Η Βουλή των Ελλήνων, όταν ήταν αντιπρόεδρος ο Γιώργος Σούρλας και επί προεδρίας του αείμνηστου Δημητρίου Σιούφα, είχε ανταποκριθεί και είχε χορηγήσει μισό εκατομμύριο ευρώ για τον σκοπό ανεγέρσεως αυτού του μνημείου. Λόγοι καθαρά γραφειοκρατικοί συνετέλεσαν ώστε αυτό το ποσόν τελικώς να μην εκταμιευθεί και έτσι το έφερε η τύχη, η μοίρα, λίγο καιρό αφού ανέλαβα την Προεδρία της Βουλής, να δεχτώ ένα αίτημα από τον Σύλλογο Τέκνων-Συγγενών-Φίλων των Πεσόντων, προκειμένου να επαναχορηγήσει η Βουλή το απαιτούμενο ποσό για να υλοποιηθεί αυτό το έργο της κατασκευής του μνημείου. Προφανώς η Βουλή και με ομόφωνη απόφαση της Διασκέψεως των Προέδρων -ομόφωνη απόφαση δηλαδή όλων των κομμάτων- απεδέχθη να επαναχορηγήσει ένα λίγο μεγαλύτερο ποσό, λόγω και του διαδραμόντος χρόνου. Και έτσι χάρη σε αυτό το ποσόν και σε συμπληρωματικά ποσά, που έβαλε ο δήμος Πωγωνίου, σήμερα υλοποιείται αυτό το έργο.
Η επέτειος που θα γιορταστεί πανελληνίως και εφέτος, για το Καλπάκι θα έχει και μια ιδιαίτερη σημασία ξεχωριστή. Έπειτα από πολλά χρόνια και θα σας φανεί παράξενο αυτό, με Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο έχει ήδη λάβει την άγουσα για τις τελευταίες υπογραφές, αναγνωρίζεται η 27η Οκτωβρίου ως επίσημη δημόσια γιορτή. Αυτό που κάναμε κάθε χρόνο στο Καλπάκι προήρχετο από ηθική περισσότερο υποχρέωση και όχι από νομική κατοχύρωση. Ο δήμαρχος, η Περιφέρεια Ηπείρου, οι φορείς των Ιωαννίνων, άλλοι δήμοι της περιοχής, της Κόνιτσας, οι πάντες εζήτησαν από την πολιτεία αυτή την ηθική διάσταση της αναγνωρίσεως των τελετών, που γίνονται στις 27 του μηνός, να τους δώσουν και νομική υπόσταση και έτσι, από φέτος και μετά, οι γιορτές που γίνονται στο Καλπάκι θα αφορούν επίσημη δημόσια γιορτή.
Κλείνω. Όλα αυτά, το έργο του κ. Σούρλα το σημαντικό, έχει γράψει πάρα πολλά βιβλία για τον τόπο του, για τη Μαγνησία, έχει γράψει για την αξία του ήθους στην πολιτική, έχει γράψει για τον Ρήγα, έχει γράψει για τους πολιτικούς στο νομό του, και όλα αυτά, όμως, που σήμερα εδώ θα μάθουμε και θα ακούσουμε και όλα αυτά που θα γίνουν σε λίγες μέρες την 28η Οκτωβρίου, δεν έχουν μόνο ένα νόημα γνώσεως. Έχουν και ένα νόημα ψυχικής μεταλαβιάς.
Ο Γεώργιος Βλάχος, ο διακεκριμένος εκδότης της «Καθημερινής», απευθυνόμενος στους νέους του ’40 -τους είδατε στην ταινία που προβλήθηκε λίγο, με το χαμόγελο στα χείλη- τους είπε ότι τους ζηλεύει. “Σας ζηλεύω” λέει “γιατί κοιμηθήκατε παιδιά και ξυπνήσατε άντρες”. Κοιμηθήκατε παιδιά και ξυπνήσατε άνδρες εκείνο το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου, που, όταν μάθατε ότι γίνεται πόλεμος, δεν πανικοβληθήκατε, δεν ζητήσατε να απαλλαγείτε από τις υποχρεώσεις σας, δεν πήγατε στα μπακάλικα της εποχής για να προμηθευτείτε, πανικόβλητοι, τρόφιμα αλλά σπεύσατε να δηλώσετε την ετοιμότητά σας να πολεμήσετε.
Ο ψυχισμός προφανώς δεν είναι ο ίδιος μετά από τόσα χρόνια. Δεν είμαι τόσο αφελής, ώστε να πιστεύω ότι διατηρούμε τον ίδιο ψυχισμό. Ωστόσο, τέτοιες εκδηλώσεις δημιουργούν μέσα μας ένα ζώπυρο, ένα “σπέρμα” εκείνου του ψυχισμού κι ας το έχουμε κάπου κρυμμένο, μη τυχόν, μη τυχόν και χρειαστεί να ξαναφουντώσει. Μην περιφρονούμε εκείνον τον ψυχισμό εν ονόματι του ευδαιμονισμού, ο οποίος έχει κατακλύσει την εποχή μας.
Ο Ελύτης δεν έγραψε μόνο για το ’40. Ο Ελύτης πολέμησε κιόλας. Κι εδώ καταλαβαίνει κανείς και τη σημασία και την πορεία των λέξεων. Η λέξη “αγωνιστής” έχει υποστεί τόση ταλαιπωρία στις μέρες μας, που αν τη συγκρίνεις με τον αγώνα του ’40, τη λυπάσαι σήμερα αυτή τη λέξη, που δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος της και δίδεται με τόση γενναιοδωρία στους πάντες και με τόση ευκολία. Αυτή η λέξη σήμερα ασφυκτιά και ασθμαίνει όταν την απονέμουμε με απίστευτη ευκολία στους εαυτούς μας ή σε άλλους, αν τη συγκρίνουμε με το περιεχόμενο της λέξης “αγωνιστής” του έπους του ‘40. Ας αφήσουμε, όμως, αυτή την έρμη λέξη σήμερα να αγκομαχά, για να επιβεβαιώσει τη βαρύτητά της κι ας θυμηθούμε λίγο τον ψυχισμό του ’40.
“Ήταν ωραίο παιδί.
Την πρώτη μέρα που γεννήθηκε σκύψαν τα βουνά για να φανεί ώμους της στεριάς το στάρι που αναγάλλιαζε.
Ήταν γερό παιδί.
Α τι θυμάρι δυνατό η ανασαιμιά του.
Τι χάρτης περηφάνιας το γυμνό του στήθος, όπου ξεσπούσαν λευτεριά και θάλασσα.
Ήταν γενναίο παιδί.
Με τα θαμπόχρυσα κουμπιά και το πιστόλι του.
Και με τον αέρα του άντρα στην περπατηξιά.
Βρόντηξαν τα βουνά της Αλβανίας. Δεν έκλαψαν!
Γιατί να κλάψουν;
Ήταν γενναίο παιδί.”
Αυτό το παιδί, που περιγράφει ο Ελύτης στο Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο, πριν 83 χρόνια, κείτεται ξαπλωμένος απάνω στην τσουρουφλισμένη χλαίνη του.
Κείτεται ξαπλωμένος στην τσουρουφλισμένη χλαίνη του, με ένα κλαδάκι λησμονιάς στο αριστερό του αυτί.
Χάρη στις προσπάθειες του κ. Σούρλα, χάρη στις προσπάθειες όλων όσων του συμπαραστάθηκαν, συγγενών, φίλων, δημάρχων, πολιτικών, των πάντων, χάρη στην τύχη τη δικιά μου, αυτό το κλαδάκι λησμονιάς σήμερα το αφαιρούμε και στη θέση του βάζουμε έναν παιάνα μνήμης.
Σας ευχαριστώ»
Σας ευχαριστώ»
Χαιρετισμός του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων στην παρουσίαση του βιβλίου του πρώην υπουργού και συγγραφέα Γ. Σούρλα
«Το παιδί, που περιγράφει ο Ελύτης στο Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο, πριν 83 χρόνια, κείτεται ξαπλωμένος απάνω στην τσουρουφλισμένη χλαίνη του. Κείτεται ξαπλωμένος στην τσουρουφλισμένη χλαίνη του, με ένα κλαδάκι λησμονιάς στο αριστερό του αυτί. Χάρη στις προσπάθειες του κ. Σούρλα, χάρη στις προσπάθειες όλων όσων του συμπαραστάθηκαν, συγγενών, φίλων, δημάρχων, πολιτικών, των πάντων, χάρη στην τύχη τη δικιά μου, αυτό το κλαδάκι λησμονιάς σήμερα το αφαιρούμε και στη θέση του βάζουμε έναν παιάνα μνήμης».
Με αυτές τις φράσεις και τους στίχους του Ελύτη ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, έκλεισε τον χαιρετισμό του στην χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου «Τιμή και Δόξα στους ήρωες του Έπους 1940, Μνημείο Πεσόντων-Πάρκο Ιστορίας στο Καλπάκι» του πρώην υπουργού και συγγραφέα, Γιώργου Σούρλα, στο Πολεμικό Μουσείο.
Ξεκινώντας την ομιλία του, ο Πρόεδρος της Βουλής έκανε μια αναδρομή, από το 2005, στο οδοιπορικό της προσπάθειας ανάδειξης αυτού του εθνικού θέματος, «ώστε να σπάσει το φράγμα της λησμονιάς και της παραγνώρισης των πεσόντων στο βορειοηπειρωτικό έπος και να τους αποδοθεί η στοιχειώδης οφειλόμενη τιμή της ταφής, κατά τα έθιμα και κατά τη θρησκεία μας», όπως χαρακτηριστικά είπε.
«Τότε ανελήφθη μια πρωτοβουλία από τον Γιώργο Σούρλα, από τέκνα και συγγενείς πεσόντων και από άλλους, ώστε να ευαισθητοποιηθούν οι αρμόδιοι παράγοντες της πολιτείας και να γίνουν οι κατάλληλες ενέργειες προς την αλβανική πλευρά, ώστε οι 8.000 περίπου πεσόντες αυτού του αφάνταστου ηρωικού έπους του ΄40 να τύχουν της πρέπουσας μεταχείρισης» σημείωσε, για να αναφερθεί στη συνέχεια στη δική του τύχη, μέσα σε αυτό το οδοιπορικό των 19 ετών, που τον βοήθησε να παίξει έναν καθοριστικό ρόλο σε κάποιες σημαντικές φάσεις του: «Στις 9 Φεβρουαρίου του 2009, στα Τίρανα, σε αποστολή κοινή του υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος και του υπουργείου Εθνικής Αμύνης, με επικεφαλής την τότε υπουργό Εξωτερικών κ. Μπακογιάννη, ο ομιλών ως υφυπουργός Εθνικής Αμύνης υπογράφω εκεί στα Τίρανα, με την αντίστοιχη υφυπουργό Εθνικής Αμύνης της Αλβανίας, επιτέλους, τη συμφωνία Ελλάδος-Αλβανίας για την εκταφή, αναζήτηση, ταυτοποίηση και ενταφιασμό εν συνεχεία των Ελλήνων πεσόντων στο βορειοηπειρωτικό έπος. Αυτή η συμφωνία, που υπεγράφη τον Φεβρουάριο του 2009 στα Τίρανα, έγινε νόμος του κράτους λίγους μήνες αργότερα τον Αύγουστο του 2009 και είναι ο νόμος 3782 του 2009».
Παράλληλα, ο κ. Τασούλας αναφέρθηκε στον ρόλο της Βουλής των Ελλήνων και του ιδίου στη δημιουργία του Μνημείου Πεσόντων στο Καλπάκι: «Η Βουλή των Ελλήνων, όταν ήταν αντιπρόεδρος ο Γιώργος Σούρλας και επί προεδρίας του αείμνηστου Δημητρίου Σιούφα, είχε ανταποκριθεί και είχε χορηγήσει μισό εκατομμύριο ευρώ για τον σκοπό ανεγέρσεως αυτού του μνημείου. Λόγοι καθαρά γραφειοκρατικοί συνετέλεσαν ώστε αυτό το ποσόν τελικώς να μην εκταμιευθεί. Και έτσι το έφερε η τύχη, η μοίρα, λίγο καιρό αφού ανέλαβα την Προεδρία της Βουλής, να δεχτώ ένα αίτημα από τον Σύλλογο Τέκνων-Συγγενών-Φίλων των Πεσόντων, προκειμένου να επαναχορηγήσει η Βουλή το απαιτούμενο ποσό για να υλοποιηθεί αυτό το έργο της κατασκευής του μνημείου. Προφανώς η Βουλή και με ομόφωνη απόφαση της Διασκέψεως των Προέδρων -ομόφωνη απόφαση δηλαδή όλων των κομμάτων- απεδέχθη να επαναχορηγήσει ένα λίγο μεγαλύτερο ποσό λόγω και του διαδραμόντος χρόνου και έτσι χάρη σε αυτό το ποσόν και σε συμπληρωματικά ποσά, που έβαλε ο δήμος Πωγωνίου, σήμερα υλοποιείται αυτό το έργο».
Ο Πρόεδρος της Βουλής στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας λόγια του διακεκριμένου εκδότη της «Καθημερινής», Γεώργιου Βλάχου, έκανε μία αντιπαραβολή του ψυχισμού των νέων του έπους του ΄40 με τον σημερινό ψυχισμό των Ελλήνων, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «ο ψυχισμός προφανώς δεν είναι ο ίδιος μετά από τόσα χρόνια. Δεν είμαι τόσο αφελής, ώστε να πιστεύω ότι διατηρούμε τον ίδιο ψυχισμό. Ωστόσο, τέτοιες εκδηλώσεις δημιουργούν μέσα μας ένα ζώπυρο, ένα “σπέρμα” εκείνου του ψυχισμού κι ας το έχουμε κάπου κρυμμένο, μη τυχόν, μη τυχόν και χρειαστεί να ξαναφουντώσει», για να καταλήξει: «Μην περιφρονούμε εκείνον τον ψυχισμό εν ονόματι του ευδαιμονισμού, ο οποίος έχει κατακλύσει την εποχή μας» εισπράττοντας το καθολικό χειροκρότημα από τους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση.
Μετά το τέλος του χαιρετισμού απονεμήθηκε στον Πρόεδρο της Βουλής τιμητική πλακέτα ως ένδειξη αναγνώρισης και τιμής για την ανεκτίμητη προσφορά του στην ελληνική κοινωνία αλλά και για την καθοριστική συμβολή του στην ανέγερση του Μνημείου Πεσόντων για το έπος ΄40-41 στο ηρωικό Καλπάκι.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν, επίσης, ο δήμαρχος Πωγωνίου, Κωνσταντίνος Καψάλης και ο υποπτέραρχος πρόεδρος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Κωνσταντίνος Μπούζος, ενώ για το βιβλίο μίλησαν ο πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, Χρυσόστομος Χήτος-Κιάμος, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Θεσσαλικών Σωματείων, Στέφανος Κούτρας, ο πρόεδρος του Οργανισμού Λεοντείων Σχολών και Πνευματικού Κέντρου Ρουμελιωτών, Νικόλαος Νούλας και ο επιστημονικός σύμβουλος της Ένωσης Τέκνων και Συγγενών Πεσόντων, Γιώργος Αλεξιάδης.
Την αντιφώνηση έκανε ο συγγραφέας και πρόεδρος της Ένωσης Τέκνων και Συγγενών Πεσόντων, Γιώργος Σούρλας.