23.4.25

"Η Πορεία προς την Εμμαούς"...ένα έργο και ένα σπουδαίο κείμενο του Σταμάτη Παγανόπουλου-ΦΩΤΟ

Α piece of my art : "Η Πορεία προς την Εμμαούς -Μιά σπουδή απο τις 25 που έχω επιχειρήσει απο το βιβλίο της συλλογής Χάινριχ Χόφμαν"(μολύβι,50χ70)
ΜΕΡΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΜΜΑΟΥΣ,ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (κεφ.24) ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ)

Το τελευταίο κεφάλαιο του κατά Λουκάν ευαγγελίου κατέχει μία σημαντική θέση μέσα στο διπλό έργο του Ευαγγελιστή (κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και Πράξεις των Αποστόλων), λειτουργώντας ως η «γέφυρα» -αφηγηματικά και θεολογικά- μεταξύ των δύο βιβλίων του.

Ειδικότερα ,στο κεφάλαιο αυτό περιγράφονται οι εμφανίσεις του Αναστάντος Χριστού και μάλιστα τα γεγονότα που έλαβαν χώρα «τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων» : η επίσκεψη του άδειου τάφου από τις γυναίκες και τον Πέτρο στη συνέχεια (24, 1-12), το περιστατικό στην Εμμαούς (24, 13-35) κι η εμφάνιση στους ένδεκα μαθητές και «τοὺς σὺν αὐτοῖς» (24, 36-49) στα Ιεροσόλυμα και ,τέλος, η ανάληψη(24,50-53).

Το περιστατικό της οδού προς Εμμαούς περιγράφεται ,με απλά λόγια ,ως εξής :Την Κυριακή 16 Νισάν, οι μαθητές του Χριστού είναι αποθαρρυμένοι και δεν αντιλαμβάνονται τι σημαίνει το γεγονός ότι το μνήμα είναι άδειο. Αργότερα την ίδια ημέρα, ο Κλεόπας και ένας άλλος μαθητής ( αν και η ταυτότητα και των δύο αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης τόσο κατά τα αρχαία χρόνια όσο και κατά τα νεότερα) κατευθύνονται από την Ιερουσαλήμ προς το χωριό Εμμαούς , που βρίσκεται περίπου 11 χιλιόμετρα μακριά (της οποίας ο εντοπισμός παραμένει μέχρι σήμερα ένα ανοικτό θέμα) .Καθώς περπατούν και συζητούν για όσα έχουν συμβεί τους πλησιάζει ένας άγνωστος και ρωτάει: «Για ποια ζητήματα συζητάτε καθώς περπατάτε;» Ο Κλεόπας απαντάει: «Ξένος είσαι και μόνος σου μένεις στην Ιερουσαλήμ; Πώς γίνεται να μην ξέρεις όσα συνέβησαν εκεί αυτές τις ημέρες;» Ο άγνωστος ρωτάει: «Ποια;.«Τα σχετικά με τον Ιησού τον Ναζωραίο», λένε εκείνοι. «Ελπίζαμε ότι αυτός ήταν που επρόκειτο να απελευθερώσει τον Ισραήλ».

Στη συνέχεια, ο Κλεόπας και ο συνταξιδιώτης του αφηγούνται τι συνέβη εκείνη ακριβώς την ημέρα. Λένε ότι κάποιες γυναίκες που πήγαν στο μνήμα όπου είχε ταφεί ο Ιησούς το βρήκαν άδειο και ότι είδαν με τα μάτια τους ένα υπερφυσικό γεγονός : εμφανίστηκαν άγγελοι που είπαν ότι ο Ιησούς είναι ζωντανός.

Αναφέρουν ότι και άλλοι πήγαν στο μνήμα «και το βρήκαν ακριβώς όπως είχαν πει οι γυναίκες».
Οι δύο μαθητές πραγματικά έχουν σαστίσει και δεν μπορούν να τα εξηγήσουν όλα αυτά. 
Ο άγνωστος μιλάει με κύρος ώστε να διορθώσει τον εσφαλμένο τρόπο σκέψης τους, ο οποίος επηρεάζει την καρδιά τους:
 «Ω! άνθρωποι ασύνετοι, με καρδιά που αργεί να πιστέψει όλα όσα είπαν οι προφήτες! Δεν ήταν απαραίτητο να τα πάθει αυτά ο Χριστός και να εισέλθει στη δόξα του;» Κατόπιν τους ερμηνεύει πολλές Γραφικές περικοπές που αφορούν τον Χριστό.  

Τελικά, οι τρεις τους πλησιάζουν στο χωριό Εμμαούς. Θέλοντας να ακούσουν περισσότερα, οι δύο μαθητές ζητούν επίμονα από τον άγνωστο: «Μείνε μαζί μας, επειδή πλησιάζει το βράδυ και η ημέρα κοντεύει να τελειώσει». Εκείνος συμφωνεί να μείνει, και γευματίζουν μαζί. Καθώς ο άγνωστος λέει μια προσευχή, σπάζει ψωμί και τους το δίνει, τον αναγνωρίζουν, αλλά τότε εκείνος εξαφανίζεται. Τώρα είναι πλέον βέβαιοι ότι ο Ιησούς είναι ζωντανός!

Η εμφάνιση του Ιησού στην οδό προς την Εμμαούς πραγματοποείται πριν την εμφάνισή του στους συγκεντρωμένους μαθητές στο Λκ 24, 36-49.Το γεγονός αυτό αναδεικνύει την ιδιαίτερη θέση που καταλαμβάνει αυτή η αφήγηση μέσα στο τρίπτυχο των αναστάσιμων περικοπών του Λκ 24 και συμβάλλει, με μία σειρά από γλωσσικές και αφηγηματικές «γέφυρες». στην ομαλή μετάβαση από την ιστορία του άδειου τάφου σε εκείνην της εμφάνισης του Ιησού μπροστά στους μαθητές.

Ενα πολύ σημαντικό κοινό σημείο επαφής των τριών αφηγήσεων(24,1-35) –το οποίο μάλιστα στην αφήγηση της πορείας προς Εμμαούς καταλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο μέρος της– είναι η αναφορά στο πάθος και στην ανάσταση του Ιησού- γεγονότα τα οποία έχουν ήδη προφητευθεί και τα οποία τώρα εκπληρώνονται -,η οποία κρύβει ένα βαθύτερο θεολογικό περιεχόμενο: τα λόγια, που είπε ο Ιησούς στους μαθητές του όσο ζούσε, που βοηθούν τους μαθητές να ερμηνεύσουν το πάθος και την ανάστασή του. Οι επαναλαμβανόμενες αναδρομές στα δύο σημαντικότερα γεγονότα της επίγειας παρουσίας του Ιησού, σε νέα αφηγηματικά πλαίσια κάθε φορά, λειτουργούν ως ένας συνεχής υπομνηματισμός τους [24,6-8 :… μνήσθητε ὡς ἐλάλησεν ὑμῖν ἔτι ὢν ἐν τῇΓαλιλαίᾳ (7) λέγων τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου δεῖ παραδοθῆναι εἰς χεῖρας ἀνθρώπων ἁμαρτωλῶν καὶ σταυρωθῆναι καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστῆναι. ( καὶ ἐμνήσθησαν τῶν ῥημάτων αὐτοῦ.][24,25-27: … ὦ ἀνόητοι καὶ βραδεῖς τῇ καρδίᾳ τοῦ πιστεύειν ἐπὶ πᾶσιν οἷς ἐλάλησαν οἱ προφῆται· (Λκ26) οὐχὶ ταῦτα ἔδει παθεῖν τὸν χριστὸν καὶ εἰσελθεῖν εἰς τὴν δόξαν αὐτοῦ; (27) καὶ ἀρξάμενος ἀπὸ Μωϋσέως καὶ ἀπὸ πάντων τῶν προφητῶν διερμήνευσεν αὐτοῖς ἐν πάσαις ταῖς γραφαῖς τὰπερὶ αὐτοῦ.Εἶπεν].
  


Ετσι σε κάθε αναφορά προστίθεται κι ένα νέο στοιχείο δημιουργώντας μία κλίμακα κι ανοίγοντας στην τελευταία σκηνή τον ορίζοντα στο μ έ λ λ ο ν τ η ς ε κ κ λ η σ ί α ς (Λκ24, 47). Σ' αυτό όμως το θεολογικό σχήμα της εκπλήρωσης της προφητείας, το οποίο αποτελεί κεντρικό θεολογικό θέμα του Λκ 24, ἡ διήγηση για την εμφάνιση στην κώμη Εμμαούς διαδραματίζει ένα ακόμη σημαντικό ρόλο, καθώς προσθέτει ένα σημαντικό στοιχείο, επάνω στο οποίο θα στηριχθεί κι η επόμενη διήγηση για να καταλήξει στον ευαγγελισμό της σωτηρίας («μετάνοιαν εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν εἰς πάντα τὰ ἔθνη») σε όλα τα έθνη. Κι αυτό είναι το στοιχείο της ερμηνείας των δραματικών γεγονότων, των οποίων μάρτυρες είναι οι μαθητές, με τη βοήθεια των Γραφών[24,44-48:Εἶπεν δὲ πρὸς αὐτούς· οὗτοι οἱ λόγοι μου οὓς ἐλάλησα πρὸς ὑμᾶς ἔτι ὢν σὺν ὑμῖν, ὅτι δεῖ πληρωθῆναι πάντα τὰ γεγραμμένα ἐν τῷ νόμῳ Μωϋσέως καὶ τοῖς προφήταις καὶ ψαλμοῖς περὶ ἐμοῦ. (45) τότε διήνοιξεν αὐτῶν τὸν νοῦν τοῦ συνιέναι τὰς γραφάς· (46) καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὅτι οὕτως γέγραπται παθεῖν τὸν χριστὸν καὶ ἀναστῆναι ἐκ νεκρῶν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ (47) καὶ κηρυχθῆναι ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ μετάνοιαν εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν εἰς πάντα τὰ ἔθνη. ἀρξάμενοι ἀπὸ Ἰερουσαλὴμ (48) ὑμεῖςμάρτυρες τούτων.]