-9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΟΡΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
-ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΜΕΤΩΠΙΔΑ ΤΟΥ "ΥΜΝΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ"
Σημείωσα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια εκ βαθέων εκμυστήρευση της φιλολόγου συμπολίτισσά μας κας Δέσποινας Παπαζαχαρία στη χθεσινή (8/2) ανάρτησή της , αναφερόμενη στην Ελληνική γλώσσα καί στην προσφορά της σ' αυτήν κατά τη θητεία της ως εκπαιδευτικής λειτουργού στη μέση εκπαίδευση , που έγινε με αφορμή την ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στις 7/2 στη Σιναία Ακαδημία Αθηνών με θέμα : "Η Κλασική Παιδεία στην Ελληνική Εκπαίδευση" από το το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας σε συνεργασία με το Κέντρο Ερεύνης Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων (Ι.Λ.Ν.Ε.) της Ακαδημίας Αθηνών .
Οπως μας υπενθύμίζει η κα Παπαζαχαρία στις 9 Φεβρουαρίου εορτάζεται ετησίως η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας , ημέρα θανάτου του εθνικού ποιητή της Ελλάδας.του Διονυσίου Σολωμού.
Με την ευκαιρία αυτή συμμετέχοντας σ' αυτή τη γιορτή καί τιμώντας την επέτειο του Ποιητή ,θάθελα ,να κάνω ένα σχόλιο για την προμετωπίδα του "Υμνου Εις Την Ελευθερίαν", του οποίου οι δύο πρώτες στροφές είναι ο εθνικός ύμνος της Ελλάδας (από το 1865) και της Κύπρου (από το 1966), σε μελοποίηση του Νικολάου Μάντζαρου.Καί τούτο γιατί διαλανθάνει την προσοχή πολλών ,αν λάβουμε υπόψη επιπρόσθετα ότι είναι γραμμένη στα Ιταλικά (ως γνωστόν ο " Υμνος εις την Ελευθερίαν" γράφτηκε απο τον 25χρονο Διονύσιο Σολωμό στη Ζάκυνθο, πρώτα στα ιταλικά και εν συνεχεία στα ελληνικά, τον Μάιο του 1823, σε μία περίοδο ιδιαίτερης έξαρσης της Ελληνικής Επανάστασης).Η προμετωπίδα είναι η ακόλουθη :
"Libertà vo cantando, ch’è sì cara,
come sa chi per lei vita rifiuta."
DANTE
(Την ελευθερία τραγουδώ που είναι πολύ ακριβή,
όπως ξέρει αυτός που για χάρη της απαρνιέται τη ζωή
ΔΑΝΤΗΣ).
Το έργο του εθνικού μας ποιητή είχε πολλαλές επιδράσεις : από την κλασική παιδεία, την Αγία Γραφή, τον νεότερο Ελληνισμό – από την Κρητική Σχολή με κέντρο τον Ερωτόκριτο έως τους προεπαναστατικούς Χριστόπουλο, Βηλαρά και Φεραίο κι ως τους προσολωμικούς της γενέτειράς του, με επικεφαλής τον Μαρτέλαο – τη δημοτική ποίηση, αλλά και την ιταλική σκέψη σε όλες της τις περιόδους, από τον Δάντη έως τον Μαντζόνι, την αγγλική ρομαντική ποίηση και τη γερμανική φιλοσοφία του ιδεαλισμού. Χρησιμοποιώντας καθεμία από τις επιρροές αυτές σαν σκαλοπάτι, ο Σολωμός θα καταφέρει εντέλει να τις μετουσιώσει σε κάτι αμιγώς ελληνικό, να ανυψώσει την ποίησή του στα υψηλότερα επίπεδα τέχνης, συνεπαίρνοντας στην άνοδό του και το φτωχό τότε και αρκετά άμορφο όχημα της δημοτικής, παραμένοντας ωστόσο σταθερά προσηλωμένος στις μούσες της εποχής του.
Η προμετωπίδα του Υμνου έχει αντληθεί από το Καθαρτήριο της Δαντικής Θείας Κωμωδίας. Μορφές, ιδέες, εκφραστικοί τρόποι, αναπαραστατικές λεπτομέρειες και συνολικότερες σκηνοθεσίες που συναντά ο αναγνώστης στα σολωμικά κείμενα έχουν συχνά το αντίστοιχό τους στο ποιητικό σύμπαν του κορυφαίου Ιταλού Ποιητή. Πράγματι ,μοιάζει σχεδόν αναμενόμενο για τον ιταλοσπουδασμένο Ζακύνθιο, που ενηλικιώνεται τα χρόνια της "επανανακάλυψης" του Δάντη από τον μαχητικό ρομαντισμό του Risorgimento, να αναζητήσει το στέρεο έδαφος στο μεγαλειώδες γλωσσικό, ηθικό και πολιτικό ποιητικό επινόημα του ιταλού ποιητή, αυτός που, λίγο αργότερα, θα αναλάβει το βάρος του ρόλου του εθνικού ποιητή της Ελλάδας και θα αναμετρηθεί με τη δημιουργία μιας καινούργιας, σύγχρονης, ποιητικής γλώσσας.
Ο ιταλοθρεμμένος Σολωμός ανάγει τον περί ελευθερίας λόγο στον Βιργίλιο και τον Δάντη, τους γενάρχες και κορυφαίους ποιητές της δυτικής ποιητικής παράδοσης, και την ελευθερία ως πράξη και στάση ζωής στον Κάτωνα, αρχετυπική μορφή της ίδιας παράδοσης, και στον ίδιο τον Δάντη. Η ιδέα της ελευθερίας στο δαντικό χωρίο συνδέει και τα τρία πρόσωπα που εμπλέκονται: ο Ρωμαίος Βιργίλιος την αναγνωρίζει στον Ιταλό Δάντη και την υπενθυμίζει στον Ρωμαίο Κάτωνα. Το παράθεμα από το δαντικό Καθαρτήριο υποδεικνύει επίσης τη χριστιανική, και μάλιστα Καθολική, έμπνευση, που υπαγόρευσε στον Σολωμό την εικόνα της Ελευθερίας και την επιλογή και την πραγμάτευση των ελληνικών στρατιωτικών επιτυχιών, που συγκροτούν τον κορμό του Ύμνου. Ειδικότερα, οι περιγραφές των επεισοδίων της ελληνικής Επανάστασης παραπέμπουν στην ιταλόγλωσση νεανική θρησκευτική ποίηση του Σολωμού και ειδικότερα στην τιμωρία των αμαρτωλών και των κολασμένων, η οποία έχει ενσωματώσει περιγραφές που προέρχονται από την Παλαιά Διαθήκη και την Καθολική παράδοση. Στον Ύμνο η θρησκευτική διάσταση της θεϊκής οργής και της τιμωρίας των "άπιστων" και "ψευδόπιστων" Οθωμανών προβάλλει ισχυρότερη από την εθνική και φυλετική. Αν, όπως παραδίδεται, ο Σολωμός κατάφερε να συνθέσει τον Ύμνο μέσα σε ένα μήνα (τον Μάιο του 1823), αυτό συνέβη επειδή αξιοποίησε, θεματικά και οργανωτικά, τη δική του έτοιμη ποιητική πρώτη ύλη.
***
Α piece of my art : "Ωραία και μόνη η Ζάκυνθος με κυριεύει"(Α.Κάλβος)
(Ακρυλικά,30χ60)
Οπως μας υπενθύμίζει η κα Παπαζαχαρία στις 9 Φεβρουαρίου εορτάζεται ετησίως η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας , ημέρα θανάτου του εθνικού ποιητή της Ελλάδας.του Διονυσίου Σολωμού.
Με την ευκαιρία αυτή συμμετέχοντας σ' αυτή τη γιορτή καί τιμώντας την επέτειο του Ποιητή ,θάθελα ,να κάνω ένα σχόλιο για την προμετωπίδα του "Υμνου Εις Την Ελευθερίαν", του οποίου οι δύο πρώτες στροφές είναι ο εθνικός ύμνος της Ελλάδας (από το 1865) και της Κύπρου (από το 1966), σε μελοποίηση του Νικολάου Μάντζαρου.Καί τούτο γιατί διαλανθάνει την προσοχή πολλών ,αν λάβουμε υπόψη επιπρόσθετα ότι είναι γραμμένη στα Ιταλικά (ως γνωστόν ο " Υμνος εις την Ελευθερίαν" γράφτηκε απο τον 25χρονο Διονύσιο Σολωμό στη Ζάκυνθο, πρώτα στα ιταλικά και εν συνεχεία στα ελληνικά, τον Μάιο του 1823, σε μία περίοδο ιδιαίτερης έξαρσης της Ελληνικής Επανάστασης).Η προμετωπίδα είναι η ακόλουθη :
"Libertà vo cantando, ch’è sì cara,
come sa chi per lei vita rifiuta."
DANTE
(Την ελευθερία τραγουδώ που είναι πολύ ακριβή,
όπως ξέρει αυτός που για χάρη της απαρνιέται τη ζωή
ΔΑΝΤΗΣ).
Το έργο του εθνικού μας ποιητή είχε πολλαλές επιδράσεις : από την κλασική παιδεία, την Αγία Γραφή, τον νεότερο Ελληνισμό – από την Κρητική Σχολή με κέντρο τον Ερωτόκριτο έως τους προεπαναστατικούς Χριστόπουλο, Βηλαρά και Φεραίο κι ως τους προσολωμικούς της γενέτειράς του, με επικεφαλής τον Μαρτέλαο – τη δημοτική ποίηση, αλλά και την ιταλική σκέψη σε όλες της τις περιόδους, από τον Δάντη έως τον Μαντζόνι, την αγγλική ρομαντική ποίηση και τη γερμανική φιλοσοφία του ιδεαλισμού. Χρησιμοποιώντας καθεμία από τις επιρροές αυτές σαν σκαλοπάτι, ο Σολωμός θα καταφέρει εντέλει να τις μετουσιώσει σε κάτι αμιγώς ελληνικό, να ανυψώσει την ποίησή του στα υψηλότερα επίπεδα τέχνης, συνεπαίρνοντας στην άνοδό του και το φτωχό τότε και αρκετά άμορφο όχημα της δημοτικής, παραμένοντας ωστόσο σταθερά προσηλωμένος στις μούσες της εποχής του.
Η προμετωπίδα του Υμνου έχει αντληθεί από το Καθαρτήριο της Δαντικής Θείας Κωμωδίας. Μορφές, ιδέες, εκφραστικοί τρόποι, αναπαραστατικές λεπτομέρειες και συνολικότερες σκηνοθεσίες που συναντά ο αναγνώστης στα σολωμικά κείμενα έχουν συχνά το αντίστοιχό τους στο ποιητικό σύμπαν του κορυφαίου Ιταλού Ποιητή. Πράγματι ,μοιάζει σχεδόν αναμενόμενο για τον ιταλοσπουδασμένο Ζακύνθιο, που ενηλικιώνεται τα χρόνια της "επανανακάλυψης" του Δάντη από τον μαχητικό ρομαντισμό του Risorgimento, να αναζητήσει το στέρεο έδαφος στο μεγαλειώδες γλωσσικό, ηθικό και πολιτικό ποιητικό επινόημα του ιταλού ποιητή, αυτός που, λίγο αργότερα, θα αναλάβει το βάρος του ρόλου του εθνικού ποιητή της Ελλάδας και θα αναμετρηθεί με τη δημιουργία μιας καινούργιας, σύγχρονης, ποιητικής γλώσσας.
Ο ιταλοθρεμμένος Σολωμός ανάγει τον περί ελευθερίας λόγο στον Βιργίλιο και τον Δάντη, τους γενάρχες και κορυφαίους ποιητές της δυτικής ποιητικής παράδοσης, και την ελευθερία ως πράξη και στάση ζωής στον Κάτωνα, αρχετυπική μορφή της ίδιας παράδοσης, και στον ίδιο τον Δάντη. Η ιδέα της ελευθερίας στο δαντικό χωρίο συνδέει και τα τρία πρόσωπα που εμπλέκονται: ο Ρωμαίος Βιργίλιος την αναγνωρίζει στον Ιταλό Δάντη και την υπενθυμίζει στον Ρωμαίο Κάτωνα. Το παράθεμα από το δαντικό Καθαρτήριο υποδεικνύει επίσης τη χριστιανική, και μάλιστα Καθολική, έμπνευση, που υπαγόρευσε στον Σολωμό την εικόνα της Ελευθερίας και την επιλογή και την πραγμάτευση των ελληνικών στρατιωτικών επιτυχιών, που συγκροτούν τον κορμό του Ύμνου. Ειδικότερα, οι περιγραφές των επεισοδίων της ελληνικής Επανάστασης παραπέμπουν στην ιταλόγλωσση νεανική θρησκευτική ποίηση του Σολωμού και ειδικότερα στην τιμωρία των αμαρτωλών και των κολασμένων, η οποία έχει ενσωματώσει περιγραφές που προέρχονται από την Παλαιά Διαθήκη και την Καθολική παράδοση. Στον Ύμνο η θρησκευτική διάσταση της θεϊκής οργής και της τιμωρίας των "άπιστων" και "ψευδόπιστων" Οθωμανών προβάλλει ισχυρότερη από την εθνική και φυλετική. Αν, όπως παραδίδεται, ο Σολωμός κατάφερε να συνθέσει τον Ύμνο μέσα σε ένα μήνα (τον Μάιο του 1823), αυτό συνέβη επειδή αξιοποίησε, θεματικά και οργανωτικά, τη δική του έτοιμη ποιητική πρώτη ύλη.
***
Α piece of my art : "Ωραία και μόνη η Ζάκυνθος με κυριεύει"(Α.Κάλβος)
(Ακρυλικά,30χ60)