Είναι ένα παράδοξο και ένα κοινό νοητικό πείραμα σχετικά με το εάν ένα αντικείμενο είναι το ίδιο αντικείμενο αφού αντικατασταθούν όλα τα αρχικά του στοιχεία με την πάροδο του χρόνου, συνήθως το ένα μετά το άλλο.
Στην ελληνική μυθολογία, ο Θησέας , ο μυθικός βασιλιάς της πόλης των Αθηνών , έσωσε τα παιδιά της Αθήνας από τον βασιλιά Μίνωα αφού σκότωσε τον μινώταυρο και στη συνέχεια διέφυγε σε ένα πλοίο που πήγαινε στη Δήλο .
Κάθε χρόνο, οι Αθηναίοι το γιόρταζαν αυτό παίρνοντας το πλοίο σε ένα προσκύνημα στη Δήλο για να τιμήσουν τον Απόλλωνα.
Όμως, ένα ερώτημα τέθηκε από τους αρχαίους φιλοσόφους: Μετά από αρκετές εκατοντάδες χρόνια συντήρησης, αν κάθε μεμονωμένο κομμάτι του πλοίου του Θησέα έχει αντικατασταθεί το ένα μετά το άλλο, εξακολουθούσε να είναι το ίδιο πλοίο; Η δε περιγραφή του προβλήματος έχει διατηρηθεί από τον Πλούταρχο στο Βίο του Θησέα.
Πάνω από μια χιλιετία αργότερα, ο φιλόσοφος Τόμας Χομπς επέκτεινε το νοητικό πείραμα υποθέτοντας ότι ένας φύλακας του πλοίου συγκέντρωσε όλα τα σάπια μέρη του πλοίου, καθώς τα πέταξαν και τα αντικατέστησαν με νέα οι Αθηναίοι, και αυτός χρησιμοποίησε αυτές τις σάπιες σανίδες για να κατασκευάσει ένα δεύτερο πλοίο. Οπότε ο Χομπς έθεσε στη συνέχεια το ερώτημα ποιό από τα δύο πλοία που προέκυψαν —του φύλακα ή των Αθηναίων— ήταν το ίδιο πλοίο με το «πρωτότυπο» πλοίο.
Διότι αν εκείνο το αρχικό πλοίο του Θησέα ήταν το ίδιο, αφού άλλαξαν όλες οι σανίδες, ή το δεύτερο πλοίο, τότε θα υπήρχαν δύο πλοία ίδια, κάτι που είναι παράλογο...
Το παράδοξο του πλοίου του Θησέα μπορεί να θεωρηθεί ως παράδειγμα ενός αινίγματος της υλικής σύστασης — δηλαδή, ένα πρόβλημα με τον προσδιορισμό της σχέσης μεταξύ ενός αντικειμένου και του υλικού από το οποίο είναι φτιαγμένο.
Σύμφωνα με την Φιλοσοφική Εγκυκλοπαίδεια του Στάνφορντ, η πιο δημοφιλής λύση είναι να αποδεχθούμε το συμπέρασμα ότι το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένο το πλοίο δεν είναι το ίδιο αντικείμενο με το πλοίο, αλλά ότι τα δύο αντικείμενα απλώς καταλαμβάνουν τον ίδιο χώρο την ίδια στιγμή.
Το αρχαίο βουδιστικό κείμενο Da zhidu lun περιέχει ένα παρόμοιο φιλοσοφικό αίνιγμα: μια ιστορία ενός ταξιδιώτη που συνάντησε δύο δαίμονες τη νύχτα. Καθώς ο ένας δαίμονας ξέσκιζε όλα τα μέρη του σώματος του ταξιδιώτη ένα-ένα, ο άλλος δαίμονας τα αντικατέστησε με αυτά ενός πτώματος. Έτσι ο ταξιδιώτης μπερδεύτηκε για το ποιος ήταν.
Ανάρτηση του Γιάννη Φαρμάκη,